50 triệu căn hộ bỏ không – “bom nổ chậm” của thị trường nhà ở Trung Quốc

Liu Hong, kiểm toán viên 36 tuổi sống tại thành phố Thượng Hải, đã mua một căn hộ ở quê hương Cáp Nhĩ Tân, phía Bắc tỉnh Hắc Long Giang, cách đây 13 năm với giá 320.000 NDT (1,1 tỉ đồng). Căn hộ này nằm cách 2 dãy nhà so với nhà của bố mẹ cô – được trường học phân miễn phí cho cha của cô cách đây 30 năm.

"Cha mẹ tôi một mực nói rằng tôi nên sở hữu một căn nhà riêng bởi tin rằng rồi đến một ngày tôi sẽ trở về và sinh sống ổn định ở Cáp Nhĩ Tân, hoặc tôi có thể cần tiết kiệm tiền trước khi kết hôn", Liu nói. "Dù cho cả hai trường hợp trên đều không xảy ra, thì giờ cha mẹ tôi vẫn ở cùng tôi ở Thượng Hải sau khi họ nghỉ hưu".

Liu đã mua cho mình một căn hộ 2 phòng ngủ ở Thượng Hải với giá 2,6 triệu NDT (9 tỉ đồng) khi thị trường nhà bắt đầu trở nên nóng vào năm 2015, sau khi quyết định định cư ở thành phố này.

Mỗi khi thời tiết ở Cáp Nhĩ Tân và Thượng Hải trở nên quá lạnh, trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau, cha mẹ cô lại đến Hải Khẩu, tỉnh Hải Nam, nơi mà họ cũng sở hữu một ngôi nhà nghỉ dưỡng nho nhỏ.

"Không dễ để tìm được người thuê hoặc người mua nhà ở Cáp Nhĩ Tân. Bởi vậy mà chúng tôi cứ bỏ không căn hộ ở đó, để trống suốt nhiều năm liền. Về mặt lý thuyết mà nói, gia đình tôi sở hữu 2-3 căn nhà, nhưng chẳng có ai ở đó trong suốt cả năm".

Tình trạng của gia đình Liu Hong không có gì là lạ. Bởi theo ước tính, có hàng chục triệu căn hộ đang bị bỏ không ở Trung Quốc đại lục.

Đây là tình trạng có thể rất khó giải quyết đối với thị trường nhà ở đang gặp đầy khó khăn của Trung Quốc, bởi những căn hộ để không này đe dọa tiếp tục làm giảm giá nhà ở.

"Trung Quốc không hề thiếu nhà ở, khi mà có vô số căn nhà vẫn đang để trống, và tình trạng này rất rủi ro", cảnh báo mà Viện Nghiên cứu Beike (BRI) đưa ra trong nghiên cứu mới nhất.

"Những căn nhà trống này đại diện cho một nguồn cung lớn. Khi kỳ vọng đối với thị trường nhà ở trở nên lạnh nhạt, một số lượng lớn căn hộ trống sẽ đi vào thị trường và có thể sẽ tiếp tục gây thêm sức ép đối với giá nhà".

Tỷ lệ căn hộ bỏ trống ở Trung Quốc đại lục hiện là 12,1%, theo báo cáo của BRI, được công bố trong tháng này. Để so sánh, tỷ lệ này ở Mỹ là 11,1% và ở Australia là 9,8%, trong khi ở Anh chỉ là 0,9%.

Tỷ lệ nhà bị bỏ không ở một số nước trên thế giới (Ảnh: BRI)

Con số trên tương đương với 50 triệu căn hộ bỏ trống ở Trung Quốc, theo như một nghiên cứu mà nhà kinh tế học Ren Zeping công bố trong năm ngoái. (Bằng cách cộng con số ước tính mà ông đưa ra trong năm 2020 với con số nhà ở được hoàn thiện sau đó, thì tổng cộng hiện có khoảng 400 triệu ngôi nhà trên toàn Trung Quốc đại lục.)

Con số đáng bất ngờ này gấp 16 lần tổng số căn hộ - cả có người ở lẫn bị bỏ trống - ở Hong Kong.

Capital Economics, công ty nghiên cứu và tư vấn có trụ sở tại London, thậm chí còn đưa ra con số cao hơn nhiều. Năm ngoái, họ ước tính rằng Trung Quốc đại lục có khoảng 30 triệu căn nhà chưa được bán, trong khi có khoảng 100 triệu căn có khả năng cao là được mua nhưng không có ai ở.

Tất cả điều này đều là tin xấu đối với những người dân như Liu Hong. Nhiều người sở hữu nhà trên khắp Trung Quốc có thể gặp khó khăn trong việc tìm người mua lại căn nhà mà họ bỏ không, trong lúc kỷ nguyên bùng nổ thị trường nhà ở giờ đã qua đi.

"Một số căn nhà trống là di sản của giai đoạn thị trường quá nóng trong khoảng 2016-2018, thời điểm mà người ta đổ xô đi mua nhà như một cách đầu tư," Sunshine Li, một chuyên gia bất động sản đến từ Nam Xương, thủ phủ của tỉnh Giang Tô, nói.

Khoảng 1/5 số nhà ở tại Nam Xương không có người ở, bởi vậy mà nó được đặt ở vị trí số 1 trong danh sách gồm 28 thành phố có nhiều căn hộ trống mà BRI quan sát.

Báo cáo mới, và đặc biệt là việc xếp hạng các thành phố của BRI, đã làm dấy lên một cuộc tranh luận căng thẳng trên mạng xã hội. Nhiều người dân ở Nam Xương phản ứng hết sức giận dữ trên mạng xã hội Weibo, nói rằng họ rõ ràng là không có căn hộ bỏ trống.

Sự việc nghiêm trọng đến mức BRI phải đưa ra lời xin lỗi chính thức trên tài khoản WeChat của họ vào đêm ngày 11/8, nói rằng quy trình nghiên cứu có thể "chưa đủ kỹ lưỡng" và hứa hẹn sẽ kiểm tra lại các con số khi phối hợp cùng chính quyền địa phương, sau đó sẽ công bố dữ liệu chính xác hơn.

Dù cho có sự không nhất quán giữa các thành phố, nhưng có một thực tế không thể nghi ngờ là có hàng triệu căn nhà đang bị phủ bụi theo thời gian trên khắp Trung Quốc.

Feng He, một giáo viên 26 tuổi, cho hay gia đình cô sở hữu một căn nhà 3 tầng ở Côn Sơn, thành phố thuộc tỉnh Giang Tô, đã bỏ trống kể từ năm 2017. Căn nhà này được xem là nơi dưỡng già của cha mẹ cô sau khi nghỉ hưu và cũng là khoản đầu tư cho bản thân cô.

"Sở hữu một ngôi nhà mang lại cảm giác an toàn, và nếu như tình hình tài chính bất ổn xảy ra trong tương lai, bạn có thể bán nhà để lấy tiền," Feng nói.

Là con một trong gia đình, Feng He tin rằng cô rốt cuộc sẽ được thừa kế tất cả tài sản trong gia đình, bao gồm cả căn hộ hạng sang trị giá 4 triệu NDT (gần 14 tỉ đồng), vẫn đang bỏ trống, ở Côn Sơn.

Trong suốt nhiều năm qua, những người như Liu và Feng cùng gia đình họ vẫn luôn hướng đến bất động sản như một dạng đầu tư, khiến cho giá nhà tăng tới 2,5 lần chỉ tính riêng trong thập kỷ vừa rồi.

Họ tin rằng chả có gì xấu khi mua thêm một căn nhà ở bất cứ đâu và bất cứ thời điểm nào, ngay cả khi họ không cần có thêm nhà.

Nhưng giờ đợt bùng nổ nhà ở đã qua đi, những căn nhà bị bỏ trống bắt đầu giống như nhà hoang mà chả có ai muốn sở hữu.

Gia đình cô Liu đang cố gắng bán những căn nhà bỏ không của họ trong vô vọng.

"Căn hộ cũ của chúng tôi ở Cáp Nhĩ Tân đã chẳng có ai thèm ngó ngàng tới, tính đến thời điểm này trong năm," cô nói.

Thêm nữa, ngành bất động sản Trung Quốc cũng đang trải qua một giai đoạn cực kỳ khó khăn.

Khoảng 21 nhà phát triển bất động sản đã tuyên bố phá sản do không thể trả được nợ trong năm ngoái, đáng chú ý nhất trong số này là tập đoàn địa ốc Evergrande Group. Hàng nghìn người mua nhà đã tổ chức biểu tình, từ chối trả lãi vay thế chấp ngân hàng trong tháng trước.

Niềm tin của người dân vào lĩnh vực bất động sản giờ mỏng manh hơn bao giờ hết, khi chính phủ vẫn chưa có các biện pháp giải cứu cụ thể và rõ ràng, mà chỉ đưa ra hứa hẹn sẽ bình ổn thị trường nhà ở.

Hãng xếp hạng S&P Global Ratings dự báo rằng doanh số bán nhà ở Trung Quốc sẽ giảm tới 1/3 so với năm ngoái, xuống còn 12 – 13 nghìn tỉ NDT trong năm 2022, trong khi giá nhà ở có thể sẽ giảm tới 7%.

Những thông tin này đều là tồi tệ đối với những người đang muốn bán những căn hộ bỏ không của họ.

"Tôi rất lo rằng những căn hộ bỏ không đến một ngày sẽ trở thành gánh nặng nếu như chúng tôi bị mắc kẹt với những căn hộ này trong nhiều năm, và phải trả các loại thuế và chi phí bảo dưỡng", Liu nói./.