Châu Âu vẫn chưa 'hết khát' dầu Nga: 5 lần 7 lượt tuyên bố ngừng nhập khẩu, nhưng vẫn âm thầm dùng 'thủ thuật' để mua cả triệu thùng/ngày

Dầu "trộn" và điểm đến không xác định

Theo TankerTrackers.com, xuất khẩu dầu từ các cảng của Nga đến các nước thành viên EU – vốn là những quốc gia nhập khẩu dầu thô lớn nhất của Nga, đã tăng lên mức 1,6 triệu thùng/ngày trong tháng 4. Trước đó, con số này đã giảm xuống 1,3 triệu thùng/ngày trong tháng 3 sau khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine. Dữ liệu tương tự từ Kpler – nhà cung cấp dữ liệu hàng hóa, cho thấy dòng chảy xuất khẩu đã tăng lên 1,3 triệu thùng/ngày vào tháng 4 từ mức 1 triệu thùng vào giữa tháng 3.

Song, một thị trường chưa được xác định đang hình thành để "che đậy" nguồn gốc của các thùng dầu đó. Không giống như trước thời điểm xung đột Nga – Ukraine xảy ra, các bên mua dầu đang lo ngại về rủi ro của việc nhập loại dầu đang bị chính phủ các nước phương Tây chỉ trích.

TankerTrackers.com cho biết, dầu từ các cảng của Nga đang được vận chuyển ngày càng nhiều dù điểm đến chưa được xác định. Từ đầu tháng 4 đến nay, hơn 11,1 triệu thùng đã được đưa lên các tàu chở dầu mà không có lộ trình dự kiến, con số này nhiều lượng dầu được xuất khẩu đến các quốc gia khác.

Một trong những nguyên nhân mà các tàu này không công khai điểm đến của các thùng dầu có xuất xứ từ Nga là các nước đang rất cần dầu thô để tiếp tục vận hành nền kinh tế và kiểm soát giá nhiên liệu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp và bên trung gian mua bán dầu muốn giao dịch trong âm thầm, để né tránh tác động của các lệnh trừng phạt.

Các nhà phân tích và trader dầu cho biết, việc địa điểm vận chuyển dầu không được xác định là một dấu hiệu cho thấy các thùng dầu đang được đưa đến các tàu lớn hơn trên biển. Dầu thô của Nga sau đó được "trộn" với hàng hóa trên các con tàu đó, để có thể che giấu nguồn gốc của các thùng dầu. Đây là một phương thức không hề mới, giúp các nước bị trừng phạt như Iran và Venezuela có thể tiếp tục xuất khẩu dầu.

Số lượng thùng dầu xuất khẩu từ Nga đến các cảng của châu Âu trong tháng 3 và tháng 4.

Tàu Elandra Denali đã ở ngoài khơi Gilbratar vào tuần trước, sau đó nhận được 3 lô hàng từ các tàu chở dầu rời cảng Ust-Luga và Primorsk ở Nga, theo các hãng điều tàu, các bên tham gia trung chuyển và 2 công ty theo dõi tuyến vận chuyển của các tàu. Ngoài ra, thông tin từ các công ty này còn cho thấy, tàu Elandra Denali khởi hành từ Incheon (Hàn Quốc) có lộ trình đến Rotterdam – một cảng lọc dầu quan trọng ở Hà Lan.

Các sản phẩm tinh chế được gọi là "hỗn hợp Latvia" và "hỗn hợp Turkmenistani" cũng đang được chào bán trên thị trường. Một số nguồn tin tiết lộ, nhiều người biết rằng những sản phẩm này chứa một lượng đáng kể là dầu có nguồn gốc từ Nga.

Đối với Nga, xuất khẩu dầu được coi là "huyết mạch" của nền kinh tế và đóng góp lớn cho chi tiêu của chính phủ. Quốc gia này đã gặp nhiều khó khăn trong việc bán dầu với khối lượng và mức giá trước khi xung đột xảy ra. Trước những lệnh trừng phạt từ phương Tây, ngành dầu mỏ của Nga đang bị ảnh hưởng không hề nhỏ.

"Dầu của Nga vẫn len lỏi vào châu Âu khi chưa có lệnh cấm vận hoàn toàn"

Cho đến nay, Mỹ, Anh, Canada và Úc đã đưa ra thông báo ngừng nhập khẩu dầu của Nga. EU thì phụ thuộc nhiều hơn vào năng lượng từ Nga, khi nhập khẩu 27% lượng dầu từ nước này. Các nhà lãnh đạo EU đã tranh luận về việc có nên áp đặt lệnh cấm vận hay không nhưng cho đến nay vẫn chưa có động thái nào. EU muốn cân bằng giữa việc muốn cô lập Nga mà không gây tổn hạn cho nền kinh tế và đẩy giá năng lượng lên cao hơn.

Dù chưa có lệnh trừng phạt dầu với Nga, nhiều hãng năng lượng châu Âu đã tự rút khỏi các dự án ở quốc gia này do giao dịch tài chính bị hạn chế và chi phí bảo hiểm tăng cao. Xuất khẩu dầu từ Nga đã sụt giảm trong tháng 3, dẫn đến mức dự trữ trong nước tăng và sản lượng tại một số nhà máy lọc dầu giảm.

Số lượng các lô hàng đến châu Âu và không có điểm đến tăng lên trong tháng 4, cho thấy một số doanh nghiệp đang nỗ lực tìm cách giải quyết sự thiếu hụt.

Giovanni Staunovo – nhà phân tích hàng hóa tại UBS Group, cho biết: "Việc EU trừng phạt dầu của Nga giống như việc ngày mai bạn mất 40% lương và phải tiếp tục sống như chưa có gì xảy ra. Trong khi đó, dầu của Nga đang giảm giá mạnh, một số doanh nghiệp sẽ thấy đây là cơ hội rất hấp dẫn."

Theo các trader, dầu thô Ural của Nga đang có mức giá thấp hơn 20-30 USD so với dầu Brent. Trước khi chiến sự xảy ra, dầu Ural thường có mức giá tương đương hoặc chỉ thấp hơn 1-2 USD so với dầu Brent. Nga hiện đã thực hiện một số thương vụ bán dầu cho Ấn Độ.

Phần lớn dầu của Nga vẫn được đánh dấu điểm đến rõ ràng trên các chứng từ vận chuyển. Các lô dầu đến Romania, Estonia, Hy Lạp và Bulgaria đã tăng hơn gấp đôi trong tháng này so với mức trung bình của tháng 3. Ngoài ra, sản lượng dầu đến Hà Lan - nhà nhập khẩu lớn nhất EU, và Phần Lan cũng tăng đáng kể.

Một số bên mua đang gấp rút hoàn tất các thỏa thuận kinh doanh khi lo ngại rằng một số lệnh hạn chế có thể sẽ được đưa ra. Trong khi đó, một số người khác cho rằng đang thực hiện các giao dịch được ký kết trước khi xảy ra chiến sự.

Simon Johnson – giáo sư kinh tế tại MIT nghiên cứu về địa chính trị dầu mỏ và cựu kinh tế trưởng tại IMF, cho biết: "Trên thực tế, họ đang mua nhiều dầu hơn trước khi chiến sự xảy ra, không chỉ là vì các hợp đồng dài hạn. Một phần là do giá dầu của Nga đang rẻ. Khi chưa có lệnh cấm vận hoàn toàn, điều này vẫn tiếp diễn."

Theo Global Witness và Refinitiv, trong những tuần gần đây, các tập đoàn hàng hóa và dầu khí lớn bao gồm Royal Dutch Shell, Repsol, ExxonMobil, Eni,Trafigura và Vitol đã thuê tàu để vận chuyển dầu thô từ các cảng dầu của Nga trên Biển Đen và Baltic đến các cảng ở EU. Dữ liệu của nhóm nghiên cứu và vận động làm việc với chính phủ Ukraine cho biết các chuyến hàng này đã cập bến Ý, Tây Ban Nha và Hà Lan trong tháng này.

Trong khi đó, đại diện của Repsol nói rằng các lô hàng này nằm trong hợp đồng dài hạn được ký kết trước khi xung đột xảy ra. Shell, Exxon và Eni cho biết họ đang vận chuyển dầu tư Kazakhstan qua một cảng của Nga. Trafigura thông báo họ mua ít dầu của Nga hơn trước chiến dịch quân sự của Nga.

Hôm 7/4, Shell cho biết họ sẽ ngừng mua dầu của Nga trên thị trường giao ngay nhưng vẫn có nghĩa vụ giao nhận dầu thô đối với các hợp đồng đã ký từ trước. Công ty này xác định các sản phẩm tinh chế có xuất xứ từ Nga nếu hỗn hợp chứa 50% trở lên, còn "để ngỏ" với các sản phẩm như dầu diesel chứa 49,9% trở xuống có nguồn gốc từ Nga.

Chính phủ Ukraine đã gọi đây là một "mánh khóe" để các công ty dầu mỏ tiếp tục mua dầu của Nga. Hiện tại, giới chức EU đang soạn thảo kế hoạch cho lệnh cấm vận, nhưng thời gian vẫn đang trong quá trình xem xét do cuộc bầu cử sắp diễn ra ở Pháp và quan điểm phản đối từ phía Đức.

Tham khảo WSJ