Văn bản số 57/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ thông báo kết luận của Thường trực Chính phủ tại cuộc họp về Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam. Ngoài dự án này, Chính phủ yêu cầu sớm khởi công một số tuyến đường sắt quốc gia, kết nối các tỉnh phía Bắc với cảng biển Hải Phòng, Quảng Ninh.
Cụ thể, thường trực Chính phủ yêu cầu Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với Bộ Ngoại giao và các cơ quan liên quan khẩn trương làm việc với phía Trung Quốc để thống nhất biên bản ghi nhớ, phương án hỗ trợ, hợp tác đầu tư về 03 tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Hà Nội - Đồng Đăng, Hạ Long - Móng Cái (tuyến đường sắt ven biển Nam Định - Thái Bình - Quảng Ninh kéo dài).
Theo Thường trực Chính phủ, cần sớm đầu tư các tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Hà Nội - Đồng Đăng, Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng, kết hợp vận tải hàng hóa và hành khách. Trước mắt cần tập trung đầu tư các tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (phấn đấu khởi công trong năm 2025), nghiên cứu phương án sử dụng vốn vay ưu đãi nước ngoài (xác định rõ: lãi suất vay ưu đãi, giá trị vay và thời gian vay) và phương án phát hành trái phiếu để đầu tư.
Trước đó, trong chuyến thăm Việt Nam cuối năm 2023, Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã chứng kiến lễ ký kết văn bản ghi nhớ giữa Việt Nam và Trung Quốc trong lĩnh vực đường sắt.
Theo bản ghi nhớ giữa Tổng cục Hợp tác phát triển quốc tế (Trung Quốc) với Bộ GTVT (Việt Nam) về tăng cường hợp tác viện trợ phát triển đường sắt qua biên giới Việt Nam - Trung Quốc 2 bên sẽ thúc đẩy kết nối đường sắt khổ tiêu chuẩn qua biên giới Việt Nam - Trung Quốc, nghiên cứu thúc đẩy xây dựng đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, nghiên cứu về các tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Đồng Đăng - Hà Nội, Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng vào thời điểm phù hợp.
Dự án đường sắt từ Trung Quốc kết nối với đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng là khổ 1.435mm, dự kiến đi qua các tỉnh phía Bắc như Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng; điểm kết thúc tại cảng Lạch Huyện (TP. Hải Phòng). Chi phí đầu tư toàn dự án nay lên đến 10 - 11 tỷ USD
Cuối tháng 9/2023, Bộ trưởng Bộ GTVT có quyết định về việc giao nhiệm vụ cho Ban quản lý dự án đường sắt tổ chức lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.
Theo đó, Ban quản lý dự án đường sắt được giao tổ chức lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, với mục tiêu là bảo đảm kết nối liên thông với mạng lưới đường sắt trong nước và quốc tế, trung chuyển thuận tiện với các phương thức vận tải khác; có vai trò là một trong các trục giao thông chính trên hành lang kinh tế Đông - Tây của khu vực phía Bắc, đáp ứng nhu cầu vận tải với chất lượng cao, nhanh chóng, thuận tiện và an toàn.
Kinh phí lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi sẽ được bố trí theo nhiệm vụ, dự toán được duyệt và kế hoạch vốn chuẩn bị đầu tư hàng năm. Thời gian thực hiện lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng năm 2023 – 2025.
Theo Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã định hướng, tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng kết nối từ Lào Cai đến ga Nam Hải Phòng, dài khoảng 380km (kết nối cảng biển cửa ngõ quốc tế Hải Phòng với các khu bến cảng Đình Vũ, Nam Đồ Sơn và Lạch Huyện), đường đôi, khổ 1.435mm, điện khí hóa; lộ trình đầu tư đến năm 2030 và sau năm 2030.
Hiện, Cục Đường sắt Việt Nam đang lập quy hoạch tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng-Quảng Ninh sẽ kết nối từ Ga Nam Hải Phòng đến Ga Cái Lân (Quảng Ninh). Trong đó, tuyến từ Lào Cai đến ga Nam Hải Phòng nghiên cứu trước và đoạn từ Ga Nam Hải Phòng-Ga Cái Lân dài khoảng 60km thành dự án riêng để nghiên cứu đầu tư xây dựng.
Theo báo cáo đầu kỳ Quy hoạch tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng-Quảng Ninh do liên danh tư vấn Công ty Cổ phần Tư vấn đầu tư và Xây dựng giao thông vận tải (TRICC-JSC) và Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI) lập, tổng chiều dài toàn tuyến hơn 441km, vận tốc thiết kế tối đa là 160km/h.
Tàu sẽ chạy từ Ga Lào Cai là điểm đầu, qua Hà Nội, Ga Nam Hải Phòng (ga lập tàu) và điểm cuối là Ga Hạ Long (cho tàu khách), Ga Cái Lân (cho tàu hàng) trên địa phận của tỉnh Quảng Ninh. Đoạn từ Nam Hải Phòng đi cảng Đình Vũ, Lạch Huyện, Đồ Sơn sẽ chạy tàu theo phương thức đường nhánh.
Trên tuyến có khoảng 56 cầu lớn với chiều dài 47,5km đi qua các con sông lớn như Sông Hồng, Sông Lô, Sông Bạch Đằng và các chạy qua các đoạn đường bộ cao tốc như Hà Nội-Lào Cai, Hà Nội-Hải Phòng, Hải Phòng-Quảng Ninh, qua các đường quốc lộ và một số đường tỉnh; có 11 hầm với chiều dài khoảng 10km.