Ở miền Tây có câu ca dao "Muốn ăn mắm sặc bần chua. Chờ mùa nước nổi ăn cho đã thèm". Dường như con nước tháng 9 không chỉ đem đến nguồn cá tôm trù phú mà còn là mùa bội thu của các loại cây trái hoang dại. Người ta thường nhớ đến bông súng, bông điên điển nhưng quên mất rằng, trái bần cũng là một đặc sản quý giá mà thiên nhiên đã dành tặng cho vùng đất này.
Không biết bần đã có mặt từ bao đời và tại sao lại được đặt cho cái tên "thô kệch" như thế. Chỉ biết chúng là loại quả dại, thường xuất hiện ở vùng đồng Bằng Sông Cửu Long với hình dáng nhỏ nhắn đáng yêu. Trái bần có hình tròn dẹt tựa như bánh cam, phần đuôi nhọn và cuống có nhiều cánh tỉa ra như hình ngôi sao.
Thức quả mang màu xanh nõn, da trơn bóng như thế từ lâu đã gắn bó với ẩm thực của người dân nơi đây. Hương vị đặc trưng nhất của bần là chua chua, bùi bùi độc đáo khác lạ. Đối với trẻ con, cứ mỗi khi buồn miệng thì hái xuống rồi chấm cùng muối ớt, mắm ruốc ăn chơi như một loại quà vặt. Cái giòn giòn, chua chát chan hòa trong mùi thơm, vị mặn nồng của mắm, muối thì còn gì bằng.
Đến độ bần chín thì chúng lại trở thành một nguyên liệu được các thợ nấu miền Tây ưa chuộng. Phổ biến nhất là sự xuất hiện của bần trong nồi canh chua, tô cá kho hay nước lẩu đậm đà. Hương vị tự nhiên của loại quả này mang đến cái chua thanh hấp dẫn, vượt trội hơn hẳn độ chua gắt của me hay giấm. Nếu kết hợp với cá kho thì bần lại góp vào độ đậm đà hòa quyện cùng vị mặn nồng của mắm tạo nên nét đặc trưng hấp dẫn.
Cứ ngỡ "của bỏ đi" này sẽ chỉ gói gọn trong ẩm thực vùng quê nhưng bần đã vươn mình đến nhiều vùng đất trên thế giới. Thực khách Việt kiều cứ mãi vấn vương hương vị này nên đã mang chúng sang tận Úc, Mỹ, Canada... để thỏa nỗi nhớ món ăn quê nhà. Trong đó, cốt bần là sản phẩm đem lại giá trị kinh tế cao và được ưa chuộng nhiều nhất. Đây là một loại gia vị có thể sử dụng trong nhiều món ăn. Bên cạnh đó, chúng còn tiện lợi, dễ bảo quản và vẫn giữ được nguyên vẹn mùi vị của bần.
Mùa này mà có dịp về miền Tây, bạn nên tranh thủ thưởng thức hương vị dân dã, hoang dại mà loại quả này mang đến để khám phá nền ẩm thực phong phú, đặc sắc của vùng sông nước.