Cùng đi buôn vàng, vì đâu Doji với doanh thu gần 3 tỷ USD nhưng lãi chưa bằng 1/10 PNJ?

Theo số liệu từ Hội đồng Vàng thế giới, Việt Nam tiêu thụ hơn 50 tấn vàng trong năm 2018 và nằm trong số những quốc gia tiêu thụ vàng trên đầu người lớn trên thế giới.

Mặc dù quy mô tiêu thụ khá lớn, nhưng thị trường vàng Việt Nam hiện khá phân mảnh khi 70% thị phần vẫn thuộc về các cửa hàng vàng truyền thống. Trong khi đó, các doanh nghiệp có quy mô lớn với hệ thống cửa hàng trải khắp cả nước như PNJ, Doji, SJC hiện chỉ chiếm khoảng 30% thị phần.

Những năm qua, thị trường vàng Việt Nam tăng trưởng khá mạnh, đặc biệt phân khúc trang sức với khoảng 17 tấn tiêu thụ trong năm 2018. Dù vậy, không phải doanh nghiệp nào cũng tận dụng được cơ hội đó, ngay cả những ông lớn như SJC, Doji.

Doanh thu PNJ kém xa Doji, SJC

PNJ lãi gấp gần 9 lần Doji và SJC cộng lại, dù doanh thu kém xa

Theo báo cáo tài chính năm 2018, SJC ghi nhận doanh thu 20.871 tỷ đồng, giảm 9% so với năm trước và chấm dứt chuỗi 3 năm tăng trưởng liên tiếp. Với doanh thu giảm sút, không bất ngờ khi lợi nhuận SJC trong năm qua giảm 65% xuống còn 28 tỷ đồng.

Có kết quả tích cực hơn, trong năm 2018, Doji (công ty mẹ, chưa bao gồm các công ty thành viên) ghi nhận doanh thu 63.126 tỷ đồng, tăng 22% so với năm trước. Lợi nhuận ròng năm 2018 của Doji cũng ghi nhận những con số tích cực với mức tăng trưởng 2,2 lần lên 80 tỷ đồng, cao nhất từ trước tới nay.

Trong khi đó, doanh thu PNJ năm 2018 tăng trưởng 33%, đạt 14.573 tỷ đồng. Lợi nhuận ròng năm 2018 của PNJ cũng ghi nhận con số kỷ lục với 960 tỷ đồng, tăng 32% so với năm trước.

Nhưng lợi nhuận PNJ vượt trội so với đối thủ

Có thể thấy, mặc dù cùng kinh doanh vàng, doanh thu PNJ kém xa Doji và SJC, nhưng lợi nhuận lại gấp gần 9 lần hai doanh nghiệp này cộng lại. Điều gì dẫn đến sự chênh lệch về tỷ suất lợi nhuận của các "đại gia" ngành vàng Việt Nam như vậy?

Sự khác biệt lớn từ cơ cấu sản phẩm

Trong lĩnh vực kinh doanh vàng, có 2 phân khúc lớn là vàng miếng và vàng trang sức. Mặc dù ngành kinh doanh vàng miếng có doanh thu rất lớn, tuy vậy lợi nhuận tạo ra là không đáng kể. Tỷ suất lợi nhuận gộp của vàng miếng thường chỉ trong khoảng 0,1% - 0,5%. Với tỷ suất lợi nhuận 0,1% tương đương với việc bán ra 1 lượng vàng 35 triệu đồng, các doanh nghiệp chỉ có lãi khoảng 35.000 đồng. Để có được 1 tỷ đồng lãi thì doanh số phải đạt 2.000 tỷ đồng.

Những năm gần đây, các doanh nghiệp kinh doanh vàng đang dần dịch chuyển cơ cấu sang mảng vàng trang sức, kim cương, đây là những sản phẩm có tỷ suất lợi nhuận cao hơn rất nhiều so với vàng miếng.

PNJ là trường hợp tiêu biểu cải thiện kết quả kinh doanh nhờ dịch chuyển cơ cấu sản phẩm. Giai đoạn 2010 – 2011, vàng miếng vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu doanh thu PNJ (khoảng 80%) khiến biên lợi nhuận gộp doanh nghiệp chỉ đạt quanh ngưỡng 4%. Tuy nhiên, nhờ thay đổi cơ cấu sản phẩm sang vàng trang sức, biên lợi nhuận gộp của PNJ đã liên tục cải thiện và đến năm 2017 đã lên đến 17,4%. Trong năm 2018, biên lợi nhuận gộp PNJ tiếp tục được cải thiện lên trên 19%.

Trong khi đó, tốc độ dịch chuyển sang mảng trang sức của SJC và Doji có phần chậm chạp hơn PNJ và vàng miếng, vàng 24k vẫn đóng góp tỷ trọng lớn vào doanh thu của các doanh nghiệp này. Do đó, biên biên lợi nhuận gộp của Doji và SJC vẫn khá thấp, duy trì dưới mức 1% trong nhiều năm qua.

Với biên lợi nhuận mỏng như vậy, không bất ngờ khi lợi nhuận ròng của SJC và Doji trong nhiều năm qua là khá thấp, chỉ vài chục tỷ đồng, bất chấp doanh thu lên tới "tỷ đô". Ngược lại, doanh thu PNJ dù chỉ bằng một phần nhỏ của Doji, SJC, nhưng lợi nhuận lại vượt xa đối thủ.

Cơ cấu sản phẩm khác biệt giúp biên lãi gộp PNJ vượt trội

Theo đánh giá của các CTCK, PNJ vẫn còn nhiều tiềm năng tăng trưởng trong những năm tới nhờ (1) Nhu cầu đối với trang sức có thương hiệu ngày càng gia tăng; (2) PNJ không có đối thủ lớn trong mảng bán lẻ trang sức có thương hiệu tại Việt Nam, (3) PNJ có thể mở rộng nhanh chuỗi bán lẻ trên toàn quốc, (4) Các khoản đầu tư vào hệ thống quản lý ERP, phát triển dữ liệu lớn (big data) và bán hàng đa kênh (omni-channel) sẽ giúp cải thiện hiệu quả vận hành và (5) PNJ đang mở rộng hoạt động sang những lĩnh vực giàu tiềm năng khác như đồng hồ.

Trên TTCK, cổ phiếu PNJ kết thúc phiên giao dịch 20/5 với mức giá 108.000 đồng/cp, cao nhất từ đầu năm tới nay. Tại mức giá này, vốn hóa thị trường PNJ tương ứng hơn 18.000 tỷ đồng.