Năm 2013, hệ thống nước sạch dùng chung cho 2 thôn Phiêng Lẩu, Nặm Lìn (xã Yên Cư, huyên Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn) được hoàn thành, đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, ngay thời điểm đó, hệ thống đã không đủ công suất cho 70 hộ gia đình sử dụng như thiết kế do khu vực đặt nguồn cấp nước khá thấp so với mặt bằng thôn, dẫn tới lượng nước về rất ít. Đơn vị thi công khắc phục bằng cách nối thêm đường ống dẫn nguồn xa hơn nhưng tình hình cũng không được cải thiện là mấy.
Ông Nông Thanh Đồng, người dân thôn Phiêng Lẩu, xã Yên Cư cho biết, không có nước, hệ thống ống dẫn, đồng hồ, van xả dẫn tới từng hộ gia đình hầu như đã bỏ không suốt 8 năm qua: “Lỗi duy nhất là ít nước. Giờ muốn dùng được bình thường thì phải nối thêm ống, nâng độ cao, lắp thêm vòi vào nguồn đã có, rồi làm thêm các bể chứa. Thứ hai cũng phải sửa chữa các chỗ hỏng hóc và thau rửa bể thì mới dùng được”.
Còn với hệ thống cấp nước sạch cho hơn 100 hộ dân thuộc 3 thôn Đon Quy, Nà Hoáng, Nà Pạn thì dù bể nước nguồn đặt trên đồi cao nhưng nhiều năm qua cũng chỉ có các hộ dân ven trục đường chính có thể sử dụng. Nguyên nhân lại từ việc thiếu sự quản lý và duy tu cần thiết.
Anh Ma Văn Dũng, Phó trưởng thôn Nà Hoáng cho biết, khi công trình đưa vào sử dụng, anh đã tham gia Tổ quản lý với 3 thành viên, tuy vậy, tổ cũng chỉ hoạt động một thời gian ngắn rồi dừng hẳn. Nhiều năm qua, công trình gần như không ai quan tâm chăm sóc nên các bể chứa chỉ để dây leo, cỏ dại phủ kín. Bể cấp, vòi dẫn có hỏng cũng không ai sửa chữa.
“Có nhà dùng 2.000 – 3.000 đồng/tháng nên đi thu vất vả, bỏ công ra có khi cả tháng thù lao được vài chục nghìn. Bây giờ chắc còn cỡ 30-40 hộ dùng, nước cũng yếu và không đều, chắc do đầu nguồn hỏng hóc nhiều”, anh Ma Văn Dũng nói.
Yên Cư là xã vùng cao khó khăn nhất của huyện Chợ Mới. Năm 2013, địa phương được Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường tỉnh Bắc Kạn đầu tư gần 8 tỷ đồng xây dựng 12 hệ thống cấp nước sạch cho 14/16 thôn bản. Tuy nhiên, đến thời điểm này, hệ thống nước sạch của thôn Nà Hoạt đã hư hỏng hoàn toàn; hệ thống nước của các thôn Đon Quy, Nà Pạn, Nà Hoáng, Phiêng Lẩu, Nặm Lìn chỉ cấp được cho khoảng 1/4 số hộ gia đình; những thôn còn lại, hệ thống bể chứa, đường ống cũng đã xuống cấp. Ông Ma Đình Hùng, Chủ tịch UBND xã Yên Cư, huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn cho biết, nhiều người dân đã phải tự đầu tư ống dẫn nước từ khe, suối hoặc đào giếng để sử dụng.
“Vừa rồi xã cũng yêu cầu các thôn rà soát, thống kê các công trình hỏng nhiều có thể phải đề nghị cấp trên để hỗ trợ, bổ sung kinh phí sửa chữa. Còn xã thì cũng không có, một năm có vài chục triệu sửa chữa duy tu công trình hạ tầng nhưng còn nhiều công trình khác cần sửa như: giao thông, thủy lợi”, ông Ma Đình Hùng cho hay.
Mong muốn của người dân các thôn, bản của xã Yên Cư là chính quyền địa phương sớm có kế hoạch tôn tạo, tu bổ nhằm phát huy hiệu quả các công trình, tránh lãng phí nguồn lực đã đầu tư để những công trình này góp phần nâng cao hơn chất lượng cuộc sống của người dân.