Đẩy nhanh việc triển khai các công trình, dự án trọng điểm ngành giao thông

Thông báo nêu rõ: Trên toàn bộ các công trường, các dự án được kiểm tra, thị sát đều có khí thế quyết tâm rất cao của cả hệ thống chính trị, toàn dân, toàn quân trong việc thực hiện thành công mục tiêu Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng (tiếp tục đẩy mạnh thực hiện đột phá chiến lược về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ với một số công trình hiện đại; tập trung phát triển mạng lưới đường bộ cao tốc, đầu tư, nâng cấp các cảng hàng không, đặt biệt là cảng hàng không trọng điểm; đến năm 2030 cả nước có khoảng 5000 km đường bộ cao tốc, trong đó phấn đấu hoàn thành tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông vào năm 2025).

Công tác giải phóng mặt bằng cơ bản đáp ứng yêu cầu

Thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ đã ưu tiên bố trí tối đa mọi nguồn lực (vốn đầu tư công, chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội; tăng thu tiết kiệm chi, nguồn vốn ngân sách của địa phương) để tập trung đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, trong đó có các tuyến đường cao tốc: đầu tư đường cao tốc Bắc Nam phía Đông; các vành đai Vùng Thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và các tuyến đường cao tốc kết nối Tây Bắc; Tây Nguyên và Tây Nam Bộ. Trong suốt những năm qua đến năm 2021 (từ khi có chủ trương đầu tư đường cao tốc), cả nước mới đầu tư được khoảng 1.000 km đường bộ cao tốc, trong giai đoạn 5 năm (từ năm 2021 đến năm 2025) cần phải hoàn thành gấp đôi khối lượng của giai đoạn qua. Đây là nhiệm vụ, trách nhiệm rất lớn trong thời gian tới. Với vai trò, vị trí và tầm quan trọng rất lớn của các dự án giao thông trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, vì vậy toàn hệ thống chính trị cần phải nhận thức và quyết tâm hành động để thực hiện thành công nhiệm vụ này.

Thủ tướng Chính phủ đánh giá cao Bộ Giao thông vận tải, các Bộ, ngành liên quan và các tỉnh, thành phố có liên quan đã nỗ lực, huy động tối đa nguồn lực để hoàn thành rất tốt công tác chuẩn bị đầu tư và triển khai thực hiện các dự án. Trân trọng biểu dương sự nỗ lực phấn đấu, tinh thần quyết tâm vượt khó của cán bộ, công nhân viên, người lao động đã làm việc tích cực, liên tục "3 ca, 4 kíp", nhiều công trình thi công xuyên Tết Quý Mão. Đến nay, công tác giải phóng mặt bằng đối với các dự án đường cao tốc cơ bản đáp ứng yêu cầu, tiến độ thi công được cải thiện rõ rệt, nhiều tuyến đường bộ cao tốc đã từng bước được hoàn thiện.

Không chia nhỏ gói thầu, không đầu tư dàn trải

Thực tiễn quá trình triển khai các dự án thời gian qua đã chỉ ra một số bài học kinh nghiệm để tập trung chỉ đạo triển khai phù hợp hơn, hiệu quả hơn trong thời gian tới. Cụ thể, các Bộ, ngành liên quan cần bám sát thực tiễn, xử lý nhanh chóng, dứt điểm các vướng mắc, tồn tại phát sinh trong quá trình triển khai các dự án; tăng cường công tác quản lý thường xuyên, kiểm tra, đôn đốc và giám sát quá trình thực hiện, lấy kết quả sản phẩm cụ thể làm thước đo, đánh giá tổ chức, cá nhân. Các Chủ đầu tư, Ban quản lý dự án phải làm tốt, chịu trách nhiệm toàn diện quy định pháp luật và trước cơ quan chủ quản.

Không chia nhỏ gói thầu; xác định các tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện để lựa chọn nhà thầu phù hợp với thực tế và quy định pháp luật; bảo đảm công khai, minh bạch, nghiêm túc, hiệu quả, tuân thủ quy định pháp luật để lựa chọn được nhà thầu thực sự có năng lực, uy tín, kinh nghiệm quản lý dự án quy mô lớn, có năng lực vận hành và triển khai hiệu quả.

Một số dự án đầu tư theo phương thức PPP đang triển khai tốt, nhanh hơn so với dự án đầu tư công nhờ áp dụng khoa học công nghệ, cải tiến kỹ thuật. Vì vậy, cần có chính sách khuyến khích để thu hút được tối đa nguồn lực của xã hội đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng (nhà nước không thể có đủ nguồn lực để đầu tư được tất cả cơ sở hạ tầng). Các Bộ: Giao thông vận tải, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính và các cơ quan liên quan phải có trách nhiệm hướng dẫn, thúc đẩy trên cơ sở bảo đảm lợi ích hài hòa giữa nhà nước, người dân và doanh nghiệp, chia sẻ rủi ro hợp lý giữa các bên.

Các địa phương phải chủ động, phát huy tinh thần tự lực, tự cường, không trông chờ, "ỉ lại" Trung ương; không đầu tư dàn trải; đầu tư có trọng tâm, trọng điểm; làm việc nào dứt điểm việc đó; tập trung đầu tư các đường kết nối với đường cao tốc tạo không gian phát triển mới (khu công nghiệp, khu chế xuất, dịch vụ, đô thị...)

Không đầu tư cao tốc quy mô 2 làn xe

Thủ tướng Chính phủ lưu ý quy hoạch đường cao tốc phải có tầm nhìn dài hạn, tổng thể và có kế hoạch đầu tư hoàn thiện đúng tiêu chuẩn cao tốc, không đầu tư cao tốc quy mô hạn chế 2 làn xe, gây lãng phí nguồn lực và thời gian nâng cấp, mở rộng.

Tăng cường phân cấp cho địa phương, đi cùng phân bổ nguồn lực và nâng cao năng lực thực thi cho đội ngũ cán bộ theo chủ trương chung của Đảng, Nhà nước (trước đây các dự án do Trung ương, trực tiếp là Bộ Giao thông vận tải triển khai, nay phân cấp cho địa phương là cơ quan chủ quản, cơ quan có thẩm quyền các dự án cao tốc nhằm phát huy tính chủ động, tính sát thực, nguồn lực của địa phương).

Lựa chọn nhà thầu phải nghiêm túc, công khai

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là vấn đề khó khăn nhất trong triển khai dự án đầu tư, đặc biệt là các dự án, công trình giao thông. Bí thư, cấp ủy phải làm Trưởng Ban chỉ đạo, huy động cả hệ thống chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, kết hợp ban dân vận, giúp người dân. Mục tiêu Đảng và Nhà nước không có gì khác là bảo đảm cho người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc; thực hiện đúng chính sách cho người dân, bảo đảm tốt nhất có thể, nơi ở mới ít nhất cũng phải bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Phải vận động, giáo dục, tuyên truyền để người dân hiểu, chia sẻ, ủng hộ; kịp thời đối thoại, trao đổi với người dân tránh khiếu kiện kéo dài, mất ổn định chính trị.

Nâng cao hơn nữa tính chủ động phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị liên quan. Khi có vướng mắc thuộc trách nhiệm của Bộ nào thì Bộ trưởng phải chủ trì, phối hợp với các Bộ trưởng liên quan theo Quy chế làm việc của Chính phủ để xử lý ngay, dứt điểm, không để kéo dài.

Lựa chọn nhà thầu phải nghiêm túc, vô tư, trong sáng, công khai, minh bạch, rõ ràng tuân thủ quy định pháp luật, tuyệt đối không để lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm; không chia nhỏ gói thầu theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 46/TB-VPCP ngày 19/2/2022.

5 yêu cầu trong triển khai dự án

Các Bộ, cơ quan ban ngành và các đơn vị liên quan phải quán triệt 5 yêu cầu sau trong quá trình triển khai dự án: Thứ nhất phải bảo đảm chất lượng; thứ hai phải bảo đảm tiến độ (trong đó công tác xây dựng kế hoạch phải bám sát yêu cầu của Quốc hội, Chính phủ, đồng thời phải sát thực tế, khả thi, không phải điều chỉnh đi, điều chỉnh lại); thứ ba phải bảo đảm an toàn, kỹ thuật, mỹ thuật, môi trường, sinh thái; thứ tư không được đội vốn bất hợp lý; thứ năm chống tham nhũng tiêu cực, lợi ích nhóm và đi đôi chăm lo đời sống, an sinh xã hội người lao động, nhân dân.

Nhà đầu tư, nhà thầu, tư vấn phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, tuân thủ hợp đồng ký kết, bảo đảm chất lượng, tiến độ dự án, đặt lợi ích chung của đất nước lên trên hết.

Công tác thanh tra, kiểm toán thực hiện theo quy định pháp luật; vừa làm vừa kiểm toán, kiểm tra thông qua các cơ quan thanh tra, kiểm tra chuyên ngành của Bộ, ngành, địa phương để chủ động phòng ngừa và chống sai phạm trong quá trình triển khai các dự án.

Nguồn vốn, kế hoạch vốn phải được bố trí đầy đủ; làm đến đâu nghiệm thu, thanh toán đến đó.

Đối với các dự án hạ tầng giao thông đường bộ, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải trực tiếp chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc, giao ban định kỳ với các địa phương, Ban Quản lý dự án để kiểm điểm tiến độ, kịp thời xử lý vướng mắc, phát sinh liên quan đến giải phóng mặt bằng và triển khai thi công dự án.

Bộ Giao thông vận tải phối hợp chặt chẽ với Kiểm toán Nhà nước trong việc xây dựng kế hoạch chi tiết, cung cấp hồ sơ, tài liệu trong quá trình triển khai công tác kiểm toán theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 18/TTg-CN ngày 03/2/2023; phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thành công tác đánh giá việc sử dụng cát biển cho đường bộ cao tốc. Lưu ý phải làm nhanh nhưng bảo đảm tính khoa học và an toàn môi trường.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải phân công Thứ trưởng phụ trách để hỗ trợ, hướng dẫn các địa phương được giao là cơ quan chủ quản hoàn thiện thủ tục đầu tư, lựa chọn nhà thầu, bảo đảm chặt chẽ đúng pháp luật, phù hợp thực tế; chậm nhất tháng 6 năm 2023 khởi công đồng loạt các dự án.

Không để phát sinh khiếu nại, khiếu kiện

UBND các tỉnh, thành phố có dự án đi qua chịu trách nhiệm trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc hoàn thành đúng tiến độ bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư, nhà thầu thi công; quán triệt các địa phương, hệ thống chính trị nâng cao tinh thần trách nhiệm, vận động nhân dân thực hiện tốt công tác giải phóng mặt bằng; ưu tiên giải quyết các khu vực thuận lợi, khu vực phải xử lý nền đất yếu, xây dựng công trình quy mô lớn, phức tạp (cầu lớn, hầm...). Quá trình thực hiện phải bảo đảm công khai, minh bạch, không để phát sinh khiếu nại, khiếu kiện.

Thực hiện đúng chỉ đạo của Chính phủ giao trực tiếp mỏ vật liệu xây dựng thông thường cho các nhà thầu thi công, không để xảy ra việc giao không đúng đối tượng, mua đi bán lại các mỏ vật liệu (chủ động rà soát các mỏ vật liệu đã cấp, kịp thời chấn chỉnh, khắc phục đối với mỏ cấp sai), xử lý nghiêm, kịp thời tình trạng găm giá, liên kết với nhau để nâng giá làm ảnh hưởng thi công dự án; chỉ đạo kiểm tra, kiểm soát, quản lý chặt chẽ giá vật liệu xây dựng theo quy định.

Đẩy nhanh các thủ tục, sớm hoàn thành công tác lựa chọn nhà thầu xây lắp của các dự án được giao là cơ quan chủ quản, bảo đảm đúng quy định pháp luật; để khởi công đồng loạt trong tháng 6 năm 2023 theo yêu cầu của Chính phủ.

Bộ Tài nguyên và Môi trường khẩn trương nghiên cứu, hướng dẫn, giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; trình tự, thủ tục liên quan đến khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, bãi đổ thải bảo đảm nhà thầu có thể khai thác được ngay vật liệu xây dựng phục vụ thi công.

Đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu "đánh giá tài nguyên khoáng sản phục vụ khai thác cát biển, phục vụ nhu cầu san lấp tại các dự án đường cao tốc và hạ tầng giao thông, đô thị vùng Đồng bằng sông Cửu Long".

Về Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, Thủ tướng Chính phủ khẳng định đây là công trình trọng điểm quốc gia, với quyết tâm cao của Đảng và Nhà nước, được Quốc hội khóa XIII, XIV, XV quan tâm chỉ đạo và ban hành các Nghị quyết để triển khai thực hiện. Tại Quyết định số 1777/QĐ-TTg ngày 11/11/2020 về phê duyệt dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1, Thủ tướng Chính phủ đã giao đầy đủ nhiệm vụ, trách nhiệm cho từng bộ, ngành, địa phương. Đồng thời, các cuộc họp kiểm điểm tình hình triển khai dự án, Thủ tướng Chính phủ và Phó Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành chủ động thực hiện các nhiệm vụ. Tuy nhiên, các yêu cầu đề ra về tiến độ đến nay đều chưa đạt được, nguyên nhân phần lớn là do khâu tổ chức thực hiện (trong đó có công tác đấu thầu gói thầu Nhà ga hành khách của Dự án Thành phần 3). Trách nhiệm chính thuộc về chủ đầu tư (ACV), đại diện chủ sở hữu của ACV (Ủy ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp) và cơ quan quản lý nhà nước (Bộ Giao thông vận tải). Các cơ quan liên quan phải kiểm điểm trách nhiệm theo chức năng, nhiệm vụ và các công việc được phân công, đồng thời chịu trách nhiệm tập trung khắc phục, bù đắp lại thời gian đã bị lãng phí trôi qua. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các cơ quan liên quan xác định lại trách nhiệm của mình để tổ chức thực hiện theo thẩm quyền.

Thành lập Tổ công tác để đẩy nhanh tiến độ Dự án xây dựng Cảng hàng không

Về triển khai Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không, đối với việc lựa chọn nhà thầu gói thầu Nhà ga hành khách, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu khẩn trương triển khai các phương án đấu thầu khả thi theo Luật đấu thầu để lựa chọn được nhà thầu có đầy đủ năng lực, kinh nghiệm thi công công trình đáp ứng yêu cầu về chất lượng, tiến độ và không làm tăng tổng mức đầu tư bất hợp lý.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính chịu trách nhiệm bố trí đủ vốn cho dự án, không để chậm trễ, không để ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án.

Để thúc đẩy tiến độ triển khai dự án, Thủ tướng Chính phủ đồng ý thành lập Tổ công tác do Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà làm Tổ trưởng, Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải làm Tổ phó, thành viên là lãnh đạo các Bộ: Giao thông vận tải, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Công an, Quốc phòng và lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai và Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh. Tổ công tác có nhiệm vụ thường xuyên đôn đốc, kiểm tra, kết nối và xử lý các vướng mắc trong quá trình triển khai dự án.