Điểm mặt quỹ ETFs giải ngân trên thị trường Việt Nam: Bất ngờ với nhiều cái tên lạ

Quỹ hoán đổi danh mục (Exchange-Traded Fund), gọi tắt là quỹ ETF, là quỹ được hình thành từ việc hoán đổi danh mục chứng khoán cơ cấu lấy chứng chỉ quỹ. Chứng chỉ quỹ ETF sẽ được giao dịch trên thị trường như một chứng chỉ quỹ đóng thông thường, ngoài ra được giao dịch trực tiếp với công ty quản lý quỹ thông qua phương thức giao dịch hoán đổi từ thành viên lập quỹ.

Các quỹ ETF thường lấy tham chiếu (benchmark) từ một số nhà cung cấp chỉ số như MSCI, FTSE Russell, S&P…hoặc có thể tự xây dựng benchmark riêng của mình. Sau một khoảng thời gian (thường là quý), các chỉ số benchmark sẽ đánh giá lại cơ cấu rổ thành phần và các quỹ ETF cũng sẽ cơ cấu lại danh mục theo chỉ số mô phỏng.

Những năm gần đây, mô hình ETF đã dần trở nên khá quen thuộc với nhà đầu tư trên TTCK Việt Nam. Các quỹ ETF giải ngân vào Việt Nam có quy mô khá lớn, lên tới vài trăm triệu USD. Do đó, hoạt động cơ cấu của các quỹ ETF có ảnh hưởng không nhỏ tới diễn biến thị trường.

Hiện trên TTCK Việt Nam có khá nhiều quỹ ETF đang hoạt động, có thể kể tới một vài cái tên quen thuộc như VanEck Vectors Vietnam ETF (VNM ETF), FTSE Vietnam ETF, VFMVN30 ETF, iShares MSCI Frontier 100 ETF, KIM Kindex Vietnam VN30 ETF hay một vài quỹ có quy mô vừa phải hơn như SSIAM VNX50 ETF, Invesco Frontier Markets ETF (FRN ETF), S&P Select Frontier ETF.

Một số ETFs tiêu biểu trên TTCK Việt Nam

"Big 5" ETFs với quy mô trên 150 triệu USD mỗi quỹ

Nhà đầu tư Việt Nam đã khá quen thuộc với "big 5" quỹ ETF VanEck Vectors Vietnam ETF (VNM ETF), FTSE Vietnam ETF, VFMVN30 ETF, iShares MSCI Frontier 100 ETF, KIM Kindex Vietnam VN30 ETF, đây là những quỹ ETF có quy mô lớn nhất Việt Nam với trên 150 triệu USD.

Trong đó, iShares MSCI Frontier 100 ETF là quỹ có quy mô lớn nhất với 505 triệu USD. Tuy vậy, tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong danh mục iShares MSCI Frontier 100 ETF chỉ là 15%, tương ứng 76 triệu USD (1.770 tỷ đồng).

iShares MSCI Frontier 100 ETF hiện sử dụng benchmark là MSCI Frontier 100 Index. Theo ước tính của MSCI, trong trường hợp Kuwait (hiện đang chiếm tỷ trọng 25% trong MSCI Frontier 100 Index) được nâng hạng Emerging Markets vào năm 2020, tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam sẽ được nâng lên 30%, gấp đôi con số hiện nay. Khi đó, tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong danh mục iShares MSCI Frontier 100 ETF cũng được tăng lên gấp đôi hiện nay.

MSCI Frontier 100 Index sẽ thực hiện review hàng quý vào tháng 2, tháng 5, tháng 8 và tháng 11. Tương ứng, quỹ iShares MSCI Frontier 100 ETF sẽ cơ cấu danh mục vào cuối tháng 2, tháng 5, tháng 8 và tháng 11.

VNM ETF hiện có quy mô lớn thứ 2 trong số các quỹ ETF đang hoạt động tại Việt Nam với 450 triệu USD. Tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong danh mục VNM ETF là 70%, tương ứng quỹ đang nắm giữ lượng cổ phiếu Việt Nam trị giá 315 triệu USD. Đây cũng là con số giải ngân lớn nhất trong các quỹ ETF đang hoạt động tại Việt Nam.

MVIS Vietnam Index là benchmark của VNM ETF và chỉ số này công bố danh mục vào rạng sáng thứ 7 (theo giờ Việt Nam), tuần thứ 2 của tháng cuối cùng mỗi quý. Sau đó một tuần, VNM ETF sẽ cơ cấu danh mục theo benchmark.

FTSE Vietnam ETF là quỹ ETF có quy mô lớn thứ 3 trên thị trường với quy mô danh mục vào khoảng 293 triệu USD và 100% danh mục là cổ phiếu Việt Nam.

FTSE Vietnam ETF sử dụng benchmark là FTSE Vietnam Index và chỉ số này công bố danh mục vào chiều thứ 6 (theo giờ Việt Nam), tuần đầu tiên của tháng cuối cùng mỗi quý. Sau đó 2 tuần, FTSE Vietnam ETF sẽ hoàn tất cơ cấu danh mục theo benchmark.

VFMVN30 ETF là quỹ nội lớn nhất thị trường với quy mô hiện gần 6.500 tỷ đồng (278 triệu USD). Hiện tại, quỹ sử dụng benchmark là VN30 Index. Vào tháng 1, tháng 4, tháng 7, tháng 10, VN30 Index đều có hoạt động review lại rổ thành phần và vào thứ 6 cuối cùng của tháng (hoặc thứ 6 đầu tiên của tháng sau), VFMVN30 ETF sẽ tiến hành cơ cấu danh mục theo benchmark.

Mặc dù mới thành lập vào năm 2014, nhưng với quy mô tăng mạnh trong 2 năm gần đây, ảnh hưởng của VFMVN30 ETF lúc này lên thị trường đã tăng lên đáng kể.

Một quỹ ETF khác sử dụng benchmark VN30 Index là KIM Kindex Vietnam VN30 ETF do Korea Investment Management Co (KIM) quản lý và hiện đang niêm yết tại Hàn Quốc. KIM Kindex Vietnam VN30 ETF mới ra mắt thị trường vào năm 2016 nhưng đã thu hút dòng vốn khá mạnh tham gia, tiêu biểu giai đoạn quý 1/2018 và quý 1/2019.

Hiện tại, quy mô danh mục KIM Kindex Vietnam VN30 ETF vào khoảng 179 triệu USD và là quỹ nhỏ nhất trong "big 5" ETF tại Việt Nam.

Những ETFs "ẩn mình" trên thị trường Việt Nam

Ngoài những ETFs có quy mô hàng trăm triệu USD trở lên kể trên, thị trường Việt Nam vẫn còn khá nhiều ETFs với quy mô ở mức trung bình hoặc tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong đó không quá lớn.

Trong số các ETFs có quy mô trung bình trên thị trường, nổi tiếng nhất là SSIAM VNX50 ETF do SSIAM quản lý. SSIAM VNX50 ETF sử dụng benchmark là chỉ số VNX50, bao gồm 50 cổ phiếu có giá trị vốn hóa lớn nhất và thanh khoản nhất trên cả hai sàn HoSE, HNX và được lọc ra từ rổ chỉ số VNXAllshare, có tính đại diện cao cho TTCK Việt Nam.

Trong năm 2017 – 2018, SSIAM VNX50 ETF được đánh giá là quỹ có performance tốt hàng đầu thị trường. Mặc dù hiệu quả hoạt động khá tốt, nhưng SSIAM VNX50 ETF lại chưa thu hút được quá nhiều dòng tiền tham gia. Tính tới 23/6, giá trị tài sản quỹ chỉ là 170,4 tỷ đồng (7,3 triệu USD).

Một quỹ ETF ngoại khác đang giải ngân trên thị trường Việt Nam là S&P Select Frontier ETF với quy mô danh mục hiện khoảng 142 triệu USD. S&P Select Frontier ETF hoạt động trên benchmark là S&P Select Frontier Index, đây là chỉ số gồm 40 cổ phiếu thành phần lớn nhất (về vốn hóa, thanh khoản) được lựa chọn từ S&P Extended Frontier 150 Index. Một năm, S&P Select Frontier ETF sẽ review danh mục 2 lần vào cuối tháng 4 và cuối tháng 10.

Hiện tại, tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam trong danh mục S&P Select Frontier ETF là 16,28% (theo dữ liệu cuối tháng 4/2019), lớn thứ 2 sau Kuwait (28,61%). Với quy mô quỹ hiện đạt 142 triệu USD, ước tính lượng cổ phiếu Việt Nam trong danh mục vào khoảng 23,2 triệu USD (540 tỷ đồng).

Cuối cùng, một quỹ ETF ngoại khác cũng có hoạt động trên TTCK Việt Nam là Invesco Frontier Markets ETF (FRN ETF) với benchmark là S&P/BNY Mellon New Frontier Index. Dù vậy, đây là quỹ ETF có quy mô khá nhỏ với 61,4 triệu USD, trong đó tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam chỉ là 7,3%, tương ứng 4,5 triệu USD (105 tỷ đồng). Thị trường Kuwait chiếm tỷ trọng gấp đôi Việt Nam với 15,66%, tương ứng 9,6 triệu USD.