Diễn đàn Thương mại Việt Nam - Mỹ 2019 do Bộ Công Thương tổ chức tại TP HCM sáng 6-9 ghi nhận nhiều khuyến cáo của các chuyên gia liên quan đến cơ hội của doanh nghiệp (DN) Việt trong thương mại toàn cầu.
Cơ hội mở rộng xuất khẩu
Tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết những căng thẳng thương mại toàn cầu trong thời gian gần đây đã đặt các quốc gia đứng trước nhiều thách thức, đồng thời cũng xuất hiện những cơ hội. Với thị trường Mỹ, từ khi hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Mỹ (BTA) có hiệu lực, kim ngạch nhập khẩu giữa Việt Nam và Mỹ liên tục tăng trưởng ổn định. Việt Nam đã nhảy vọt từ vị trí thứ 12 năm 2018 lên thứ 9 vào đầu năm 2019 trong các nước xuất khẩu lớn vào Mỹ, đồng thời trở thành đối tác thương mại lớn thứ 16 của Mỹ. Mặc dù vậy, DN xuất khẩu Việt vẫn còn gặp nhiều khó khăn tại thị trường này do sự hiểu biết còn hạn chế về hệ thống pháp luật của Mỹ, xu hướng về tăng cường bảo hộ thông qua việc ban hành các quy định, tiêu chuẩn mới về chất lượng, an toàn thực phẩm, nguồn gốc sản phẩm, đặc biệt đối với các sản phẩm nông - lâm - thủy sản... Hơn nữa cơ cấu sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam vẫn chưa có nhiều chuyển đổi, ít sản phẩm có hàm lượng giá trị gia tăng cao…
Hàng Việt Nam thêm cơ hội xuất khẩu sang thị trường Mỹ Ảnh: HOÀNG TRIỀU
Trong bối cảnh xung đột thương mại toàn cầu buộc các tập đoàn quốc tế lớn, trong đó có các tập đoàn Mỹ phải xem xét lại chiến lược nguồn cung của mình, từ đó mang lại cơ hội mở rộng đầu tư, sản xuất và xuất khẩu cho DN Việt.
Theo bà Mary Tarnowka, Giám đốc điều hành Phòng Thương mại Mỹ tại Việt Nam (AmCham Việt Nam), DN sẽ có cơ hội đa dạng hóa nguồn cung. Cuộc chiến thương mại đang tạo ra thách thức toàn cầu buộc lãnh đạo các nước phải đưa ra các giải pháp để giải quyết vấn đề này, trong đó có việc cải thiện điều kiện tiếp cận thị trường Mỹ. Hiện DN Mỹ tìm kiếm nguồn cung nhiều hơn ở Việt Nam để bù lại sự thiếu hụt ở thị trường Trung Quốc. Với tác động của chiến tranh thương mại, quy trình sản xuất, chuỗi sản xuất trên thế giới bị ảnh hưởng nặng và có thể chuyển dịch sang Việt Nam.
Cũng theo bà Mary Tarnowka, các DN thành viên AmCham sẵn sàng hợp tác, hỗ trợ Việt Nam, kể cả hạ tầng để có thể đáp ứng tốt sự dịch chuyển đầu tư từ Trung Quốc sang Việt Nam. "Thời gian gần đây, lợi thế nhân công của Việt Nam vẫn được duy trì, bên cạnh đó những cải cách từ Việt Nam cũng ngày càng tạo thuận lợi hơn cho các DN thuộc AmCham" - bà Mary Tarnowka nhìn nhận.
Khai thác dịch chuyển đầu tư
Theo ông Trương Toàn Thắng, Trưởng Ban Kinh tế thế giới Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế xã hội quốc gia (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), trong bối cảnh xung đột thương mại, nước thứ 3 như Việt Nam sẽ chịu nhiều tác động và có thể khai thác "lỗ hổng" thương mại, khai thác dịch chuyển đầu tư. Tuy nhiên, chỉ mới một số mặt hàng như thực phẩm chế biến từ thịt, động vật giáp xác, cá, rau, củ cùng một số mặt hàng dệt may... có thể khai thác được "lỗ hổng" này.
"Các nhà xuất khẩu Trung Quốc vẫn giữ giá xuất khẩu, do đó "lỗ hổng" thương mại của hàng Trung Quốc ở thị trường Mỹ tương đối lớn, mặc dù vậy, Việt Nam sẽ phải cạnh tranh với nhiều nước có lợi thế hơn mới có thể khai thác các lỗ hổng này" - ông Trương Toàn Thắng nhận định.
Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas), thừa nhận từ quý IV/2018 đến nay, ngành dệt may chịu nhiều tổn thất do ảnh hưởng bởi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Trong đó, xuất khẩu sợi vào Trung Quốc giảm mạnh do sức mua của các nhà sản xuất ở đây giảm. Bên cạnh đó, cuộc chiến thương mại cũng đang tạo sức ép cho nguồn cung của ngành dệt may Việt Nam. Các DN dệt may đang phải trả chi phí cao hơn để mua vải từ Trung Quốc trong khi vẫn phải chịu áp lực giảm giá từ các đơn hàng xuất khẩu.
"Mục tiêu năm 2019 xuất khẩu dệt may đạt 39,5-40 tỉ USD, trong đó Mỹ là thị trường chính chiếm hơn 40% kim ngạch. Các DN dệt may phải chủ động đẩy mạnh xuất khẩu sợi sang Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật và các nước Trung Đông nên dù có khó khăn nhưng tăng trưởng 8 tháng vẫn đạt 10%. Riêng với Mỹ, chúng tôi kiến nghị AmCham nên có tiếng nói với Bộ Nông nghiệp và Chính phủ Mỹ tạo điều kiện thành lập tổng kho ngoại quan của Mỹ tại Việt Nam để DN chủ động hơn" - ông Giang đề xuất.
Cần chiến lược dài hạn
Theo ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương), tác động bất lợi của cuộc chiến thương mại ngày càng rõ, hoạt động xuất khẩu trong 6 tháng đầu năm đã sụt giảm khá mạnh tại nhiều thị trường. Cuộc chiến thương mại dự báo sẽ còn kéo dài, do vậy các DN phải tính toán và có chiến lược dài hạn để tránh rủi ro.