Hoa bạc hà màu tím nở rộ trên cao nguyên đá Hà Giang vào cuối tháng 10 đến đầu tháng 1 hàng năm, giúp vùng núi này có sản vật độc đáo là mật ong bạc hà. Mật ong có màu vàng xanh, vị ngọt dịu, hương thơm đặc biệt dễ chịu, được truyền tụng có giá trị bồi dưỡng sức khỏe và chữa bệnh cao nên mật ong bạc hà có giá bán cao nhất trong các loại mật ong.
Vùng Cao nguyên đá có khí hậu, nhiệt độ và thổ nhưỡng khác nhau nên mỗi mùa lại có các loài hoa khác nhau, nơi nở sớm, nở muộn. Trong năm có hai tháng 6 - 7 là không có hoa nên phải dùng đường nuôi giữ ong. Theo từng mùa hoa, hàng năm gia đình vẫn di chuyển các đàn ong đến vùng có hoa để thu hoạch mật.
“Tổ ong được duy trì 15 năm nay, trước kia tổ được bắt ở hốc đá, trong hang, và gốc cây. Hiện gia đình đã có hơn 100 tổ. Khó khăn nhất là thời điểm ong bị bệnh, điển hình là tháng 8.2017 vừa qua. Ong bị bệnh thối ấu trùng khiến tổ chết hàng loạt hoặc tổ còn ít ong không mang lại năng suất”- ông Và My Dính- thôn Lũng Hòa A, Sà Phìn, Đồng Văn nói.
“Các tổ ong thường đặt san sát nhau, thời điểm cuối vụ ít hoa ong dễ đánh nhau có thể gây chết cả đàn hoặc giảm quân số. Người nuôi phải dùng hương để xua đuổi giúp các đàn giữ nguyên quân số”- ông Má Văn Phú ở tổ 1 Đồng Văn chia sẻ.
Tổ ong khi di chuyển đến nơi có hoa, để khoảng 3 tuần là khai thác mật.
Chiếc cầu ong chứa đầy sáp sẽ được di chuyển ra ngoài và đưa đến máy lấy mật.
Sáp ong được cắt bỏ phần đầu để thuận tiện cho việc quay mật.
Với người nuôi ong, khai thác mật là thời điểm hào hứng và cảm xúc nhất bởi những thành quả sau bao ngày ăn nằm trong đá cùng đàn ong đã có kết quả.