Một nông trại hiện đại sẽ trông ra sao? Những hàng cây thẳng tắp, những máy kéo sang bóng, hệ thống tưới tiêu được cơ giới hóa, vv. Đó là điều nhiều người đang nghĩ tới nhưng đó chỉ là một phần của bức tranh toàn cảnh.
Với một nền nông nghiệp thực sự tiên tiến, chúng ta cần nhìn lên bầu trời – nơi các thiết bị bay không người lái (drone) tạo ra những điều kì diệu.
Các drone sẽ ngày càng có tác động lớn hơn lên các nền kinh tế đang phát triển bởi những nhà nông nhỏ đang phải đối mặt với những thách thức to lớn từ chất lượng thực phẩm và cạnh tranh về giá.
Nhưng không có nghĩa là họ đã hết cơ hội. Tại Trung Quốc, nông dân đang sử dụng drone để bón phân cho hoa màu. Những chiếc drone giá rẻ và được sản xuất nội địa có thể phun thuốc trừ sâu trên diện rộng, giúp giảm chi phí bảo dưỡng thiết bị, chi phí nhân công cũng như tăng năng suất (hơn 500 mẫu Anh/ngày).
Công nghệ này là cần thiết để các nước châu Á đang phát triển tự làm chủ tương lai của mình. Drone sẽ giúp canh tác chính xác (Precision Farming) trở thành hiện thực. Những chiếc camera “bay” sẽ giúp thu thập những thông tin thiết yếu như điều kiện trồng trọt. Nhà nông đang phải trả trung bình 5 USD để xác định điều kiện trồng chọt cho mỗi mẫu Anh.
Với số liệu lấy được từ các drone, nông dân có thể tăng năng suất cây trồng thêm 20%. Thời gian khảo sát cũng giảm từ vài ngày xuống chỉ còn vài giờ.
Những thiết bị bay không người lái đang thực sự định hình lại nền nông nghiệp tại các nước đang phát triển. Tại đây, ngành nông nghiệp thường không chiếm tỷ trọng lớn trong GDP bởi tính cạnh tranh thấp. Tuy nhiên, lao động ngành này chiếm tỷ lệ lớn và việc thay đổi cơ cấu nhân công là điều không hề dễ dàng.
Các trang trại tại các quốc gia này thường nhỏ và năng suất thấp, khiến người trẻ ở vùng nông thôn buộc phải lên thành phố để tìm nguồn thu nhập cao hơn. Điều này khiến các trang trại bị bỏ trống hoặc để lại cho những người cao tuổi canh tác.
Drone có thể giúp việc canh tác trở nên dễ dàng và mang lại nhiều lợi nhuận hơn cho những-người-bị-bỏ-lại, và thậm chí có thể thu hút người trẻ quay trở lại làm nông.
Đây cũng có thể là giải pháp cho việc thiếu hụt lương thực hiện nay bởi nó giúp các trang trại tăng năng suất và chất lượng thực phẩm. Trong bối cảnh dân số châu Á đang bùng nổ, nhu cầu tiêu thụ thịt bò, gia cầm và cá trong vòng 10 năm tới sẽ tăng mạnh.
Dự báo tới năm 2030, hơn 60% nhu cầu về ngũ cốc sẽ tới từ khu vực Đông Á và Nam Á. Để đáp ứng nhu cầu này, năng suất lương thực sẽ phải tăng 60-70% trong thập kỉ tới.
Drone và các dụng cụ công nghệ cao khác đang rẻ hơn và phù hợp với túi tiền của người làm nông hơn. Một chiếc drone có thương hiệu có giá từ 400 USD trong khi một hệ thống hoàn thiện cho một nông trại nhỏ có giá khoảng 5000 USD.
Sau khi mua phần cứng, việc sử dụng drone gần như sẽ không khiến các chủ nông trại mất thêm tiền nữa bởi thiết bị này chạy bằng năng lượng tái tạo. Trung bình 1 tháng, bạn sẽ chỉ phải trả 1,2 USD tiền điện (để sạc pin) để chiếc drone bón 10kg phần trên diện tích quãng đường 30km.
Hơn thế nữa, drone có thể hoạt động tự động, nông dân chỉ cần sử dụng phần mềm điện thoại, chọn khu vực và loại khảo sát rồi nhận kết quả qua email. Đây là một giải pháp rẻ, chất lượng cao và không phí bảo dưỡng.
Hiện đang có khá nhiều công ty khởi nghiệp giới thiệu công nghệ drone trong nông nghiệp tại các nước châu Á. Các start-up này nhắm vào đối tượng người trẻ có hiểu biết về công nghệ và có khả năng áp dụng vào canh tác.
Trong nhóm đối tượng này, có những người làm việc tại thành phố nhưng không tìm được công việc tốt nên việc nắm được công nghệ canh tác mới có thể giúp họ trong tương lai. Họ sẽ không trở thành nông dân mà sẽ trở thành doanh nhân nông nghiệp. Những người trẻ có ý thức về môi trường và xã hội sẽ kiếm được những khoản thu nhập tốt, giảm khí thải carbon và tạo công ăn việc làm cho người nghèo.
Những doanh nhân nông nghiệp tiên phòng này có thể cung cấp những dịch vụ đột phát như canh tác theo yêu cầu. Tiếp đó là tận dụng mô hình kinh doanh của Uber để mang thực phẩm tươi sống tới trực tiếp tay người tiêu dùng, giảm thiểu chi phí trung gian không cần thiết.
Nông trại nhiều tầng (vertical farming) và cây trồng thủy sinh hiện đại đang thay đổi cơ cấu cây trồng sao cho phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng về sản phẩm tươi sống có nguồn gốc địa phương. Nếu sử dụng chuỗi cung ứng truyền thống, những trang trại nhỏ gần như không thể kiếm được lợi nhuận mặc dù sản phẩm của họ đạt yêu cầu.
Hệ thống phân phối sản phẩm mới bằng các thiết bị không người lái sẽ giải quyết các vấn đề về chất lượng đường xá kém, thời tiết khắc nghiệt và giao thông ùn tắc. Đây là giải pháp lý tưởng tại châu Á, nơi khoảng cách giữa người tiêu dùng và nhà nông ngắn nhưng cơ sở hạ tầng không đủ tiêu chuẩn.
Ngành nông nghiệp phát triển theo hướng “Uber” sẽ giúp người nông dân đóng vai trò quan trọng hơn trong chuỗi cung ứng. Việc sử dụng drone để giao hàng sẽ phá vỡ sự độc quyền của hệ thống phần phối hiện nay, giúp tăng lợi nhuận cho nông dân và người tiêu dùng được sử dụng sản phẩm tươi ngon.
Sức mạnh thay đổi của công nghệ drone sẽ lớn hơn nữa nếu kết hợp cùng Big Data – tập dữ liệu lớn mà các ứng dụng truyền thống không xử lý được.
Dựa vào đây, các hộ nhà nông sẽ biết phải trồng gì, vào khi nào và bán cho ai. Sau đó, họ có thể tự tin tiếp thị sản phẩm tới tai người tiêu dùng bởi họ biết tất cả về những gì mình đã tạo ra.
Hệ thống drone kết hợp cũng Big Data có thể kết hợp chặt chẽ với việc sản xuất và tiêu thụ thực phẩm, giảm thiểu đáng kể lượng chất thải phát ra. Cũng giống như hệ thống khảo sát, hệ thống giao hàng bằng drone cũng có thể được kiểm soát qua ứng dụng điện thoại.
Các nhà nông có thể kiếm được nhiều tiền hơn nữa nếu làm việc với nhau theo mô hình hợp tác xã. Với quy mô lớn hơn, tiền đầu tư vào drone lớn hơn và khả năng quản lý hậu cần của nhiều thành viên, hợp tác xã không chỉ mang lại kết quả tốt hơn cho các thành viên mà còn có thể đưa công nghệ drone lên một tầm cao mới.
Nông dân có thể gom tiền mua một chiếc drone hoặc thuê từ một doanh nhân nông nghiệp với mức giá cố định cho các thành viên trong hợp tác xã. Dù bằng cách nào đi chăng nữa, mô hình hợp tác xã cũng đều mang lại thêm lợi ích cho các thành viên.
Công ty Nongtian Guanjia đang làm điều này tại Trung Quốc thông qua việc kết nối các hộ nông dân để khảo sát phương thức bón phần và phun thuốc trừ sâu hiệu quả nhất.
Vấn đề chỉ còn là thời gian cho tới khi nền kinh tế GIG thay đổi ngành nông nghiệp mãi mãi, giống như cách Uber làm với ngành giao thông đô thị. Các thiết bị bay không người lái có thể tạo nên những điều kì diệu và hàng tỷ người trên Trái Đất đang phụ thuộc vào điều đó.