Giải mã khủng hoảng UST LUNA: có kẻ giấu mặt muốn hủy diệt Terra, nhẹ nhàng bỏ túi 800 triệu đô sau vài ngày?

Trong những ngày gần đây, mọi người đều nói về một cuộc tấn công bán khống theo phong cách của nhà đầu cơ khét tiếng Soros nhắm vào đồng stablecoin UST và native coin LUNA của Terra. Nhưng hầu như không ai nói về lợi ích mà kẻ tấn công thu về được từ cuộc tấn công này.

Nhưng mới đây, một nhà phân tích nổi tiếng trên Twitter có tên Onchain Wizard đã có bài giải thích tường tận cho thấy, kẻ tấn công này đã khai thác điểm yếu trong hệ sinh thái LUNA-UST-BTC như thế nào cũng như đã thu lợi bao nhiêu từ cuộc tấn công này.

Khởi đầu của cuộc tấn công

Chiến lược của cuộc tấn công bắt đầu được nhen nhóm vào tháng Ba năm nay, khi Luna Foundation Guard (LFG) – tổ chức được Terra lập ra để duy trì sự ổn định của UST – thông báo sẽ mua dự trữ khoảng 10 tỷ USD Bitcoin để củng cố cho sự ổn định của UST. Đây được xem như điều kiện cần của cuộc tấn công bán khống này.

Tiếp đó, điều kiện đủ cho kẻ tấn công đến vào tháng Tư khi Do Kwon – nhà sáng lập Terra – đăng dòng tweet cho biết về việc hợp tác 4pool giữa 4 đồng stablecoin bao gồm: UST-USDT-USDC-FRAX trên sàn giao dịch stablecoin Curve. Điều này cho phép kẻ tấn công thực hiện chiến lược theo cách hiệu quả về nguồn vốn (4pool làm khối lượng lưu thông – hay thanh khoản – của UST bị giảm đi và có thể kích hoạt cuộc tấn công).

Một điều Onchain Wizard chưa nắm được là thời điểm kẻ tấn công vay mượn 100.000 BTC để chuẩn bị cho cuộc tấn công bán khống vào lúc nào. Nhiều khả năng số Bitcoin được vay để bán khống này đã được bán cho chính LFG. Tổ chức này thông báo đã mua 15.000 BTC trong thời gian từ 27 tháng Ba đến 11 tháng Tư với mức giá trung bình khoảng 42.000 USD – nâng tổng số BTC nắm giữ lên 39.900 – khoảng 1,58 tỷ USD. Cùng với các đồng tiền mã hóa khác, tổng lượng dự trữ của LFG đến 11 tháng Tư là khoảng 2,394 tỷ USD.

Với 100.000 BTC vay mượn được, kẻ tấn công đã xây dựng cho mình vị thế bán khống khoảng 4,2 tỷ USD. Cùng lúc đó, kẻ tấn công còn xây dựng vị thế quyền chọn hoán đổi (OTC) 1 tỷ USD bằng UST để dùng nó tạo ra đợt rút tiền ồ ạt trên thị trường và sẽ mua lại BTC với giá rẻ hơn.

Cuộc tấn công bắt đầu

Ngày 8 tháng Năm, số lượng UST trong 3pool Curve bắt đầu giảm đi khi LFG rút 150 triệu USD ra khỏi đó để chuẩn bị triển khai 4pool và cuộc tấn công bắt đầu được kích hoạt. Cùng lúc với LFG, kẻ tấn công đã bán ra 350 triệu UST, làm cạn thanh khoản UST 3pool trên sàn Curve. Không còn đủ stablecoin USDC và USDT trên sàn Curve để cân bằng với lượng UST mà kẻ tấn công bán ra, tỷ giá UST-USD bắt đầu giảm đi, từ 1:1 xuống chỉ còn 0,97.

Điều này buộc LFG bắt đầu bán ra BTC để thu về UST và cân bằng tỷ giá. Động thái này gây áp lực giảm giá lên BTC và khởi đầu cho cơn hoảng loạn của người nắm giữ UST. Khi thanh khoản UST của sàn Curve đã bị rút cạn, kẻ tấn công tung ra phần còn lại trong khối 1 tỷ UST quyền chọn – 650 triệu UST – lên sàn Binance.

Do một lượng lớn UST nằm trong một số giao thức DeFi như Anchor, một nền tảng cho vay phi tập trung có lãi suất cao dành cho người gửi UST. Khi cuộc tấn công làm lệch cán cân tỷ giá UST-USD, người gửi UST tại các giao thức này bắt đầu ồ ạt rút UST ra và bán tháo chúng trên các sàn giao dịch. Ví dụ với Anchor, chỉ trong một ngày, lượng UST gửi trong giao thức này đã giảm từ hơn 14 tỷ xuống chỉ còn 10,95 tỷ.

Không chỉ làm cán cân tỷ giá UST-USD tiếp tục giảm xuống, 650 triệu UST của kẻ tấn công cùng hàng tỷ UST khác đột ngột được bán ra làm nghẽn lệnh và buộc các sàn giao dịch dừng cho phép rút UST, càng kích thích cơn hoảng loạn của những người nắm giữ UST. Điều này tiếp tục đẩy tỷ giá UST-USD xuống mức thấp hơn nữa – có lúc chạm ngưỡng 0,7 USD vào hôm qua.

Nguy hiểm hơn, UST càng giảm giá, LFG càng bán BTC ra mạnh hơn để cân đối lại tỷ giá và gây sức ép giảm giá mạnh hơn cho BTC. Chỉ trong đêm thứ Hai, BTC đã mất hơn 10% giá trị của mình, khi rơi từ mức 34.000 USD xuống 30.000 USD.

Ngoài ra, do thuật toán hoán đổi giữa UST và LUNA của Terra, lượng cung UST càng tăng lại càng làm LUNA giảm giá. Cuối cùng chỉ trong vài ngày, cuộc tấn công đã làm đồng LUNA sụp đổ khi mất đến 98% giá trị (từ 83 USD vào ngày 6 tháng Năm giờ chỉ còn 2,8 USD ở thời điểm viết bài).

Giá đồng LUNA tại thời điểm viết bài

Vậy kẻ tấn công có thể kiếm được bao nhiêu từ cuộc tấn công này?

Không có chi tiết cụ thể nào về thời điểm kẻ tấn công mua lại 100.000 BTC mà họ đã bán khống, nhưng theo suy đoán của Onchain Wizard, nếu họ có thể mua lại toàn bộ số BTC này ở mức giá xấp xỉ 32.000 USD, họ đã kiếm được 952 triệu USD cho đợt bán khống này.

"Với 350 triệu UST bán phá giá, tôi không nghĩ họ thiệt hại quá nhiều, giả sử chỉ ở mức 3% tức là chỉ 11 triệu USD. Và giả sử rằng khoản bán phá UST còn lại trên sàn Binance được thực hiện ở giá 0,8 USD, họ cũng chỉ lỗ thêm 125 triệu USD cho thương vụ này. Tổng cộng lợi nhuận của cuộc tấn công này là khoảng 815 triệu USD (chưa trừ phí vay mượn)."

Bên cạnh đó, nhà phân tích này cho rằng kẻ tấn công còn bán khống cả LUNA và kiếm một khoản lợi nhuận không nhỏ nữa dành cho vị thế này.

Trong khi đó, các đồng tiền liên quan đến cuộc tấn công này đều bị thiệt hại nặng nề. BTC sụt giảm 10% giá trị, từ mức 34.000 USD xuống dao động quanh mốc 31.500 USD. Stablecoin UST có lúc còn rơi xuống mức 0,22 USD vào trưa nay (theo giờ Việt Nam), trước khi bật lên mốc 0,32 USD ở hiện tại. LUNA trở thành đồng tiền bị thiệt hại nặng nhất khi mất đến 98% giá trị.

Ai là người đứng sau cuộc tấn công này?

Rất khó có thể biết chính xác chủ nhân cuộc tấn công tiền tệ tàn khốc này. Nhưng theo một bài đăng của người dùng có ID YTwDtE4V trên diễn đàn 4channel, rất có thể đó là hai con "quái vật" khét tiếng phố Wall: BlackRock và Citadel.

Người này cho biết, căn cứ theo sổ vay, 2 quỹ phòng hộ này đã vay 100.000 BTC từ sàn giao dịch Gemini và sau đó hoán đổi khoảng 25.000 BTC sang UST. Tất cả đều thực hiện một cách âm thầm để chuẩn bị cho cuộc tấn công.

Hiện tại, website sổ sách ghi nhận khoản vay BTC của BlackRock và Citadel – vốn được đăng công khai trên website của Gemini – đều không truy cập được.

Bài đăng cho biết thêm, khi thời điểm thích hợp, họ gọi Do Kwon tại Terra Foundation và cho biết các quỹ này muốn hoán đổi rất nhiều BTC sang UST. Đó là một giao dịch lớn và vì vậy họ không muốn thực hiện trên thị trường mở và muốn bán thỏa thuận cho Kwon để được chiết khấu tốt hơn. Do Kwon cắn câu. Anh ta trao cho họ một lượng lớn UST, làm giảm lượng lưu thông của stablecoin này để nhận lại số BTC cần thiết cho kho dự trữ LFG mà mình đang xây dựng.

Và khi một lượng lớn BTC và UST được hai quỹ này ào ạt bán ra, giá của cả 2 đồng tiền này lao dốc không phanh và kích hoạt các đợt bán tháo khác trên toàn thị trường.

Lượng UST tại giao thức Anchor bị rút ra một lượng khổng lồ, từ mức 14 tỷ UST ngày 6-5, giờ chỉ còn gần 4 tỷ UST

Cuối cùng chỉ bằng một số tiền nhỏ - khoảng 350 triệu USD bằng UST – những kẻ tấn công này đã kích hoạt đợt bán tháo kinh hoàng các đồng tiền mã hóa LUNA và UST ra toàn thị trường, mà còn đe dọa đánh sập luôn các giao thức tài chính phi tập trung liên quan đến các đồng tiền trên. Vào thời điểm viết bài, dashboard của Anchor, giao thức gửi và cho vay UST cho thấy, họ chỉ còn 3,9 tỷ UST, giảm hơn 70% từ mức 14 tỷ UST vài ngày trước.

So với thế giới tiền mã hóa, BlackRock là một con quái vật thực sự với tổng tài sản quản lý lên tới 10.000 tỷ USD (tính đến tháng 1-2022). Cuối năm 2020, đầu năm 2021, phi vụ cứu vớt cổ phiếu GameStop do các tay mơ trên Reddit thực hiện (với BlackRock đứng sau lưng) đã đánh gục Melvin Capital - một quỹ phòng hộ khác có tổng tài sản 12,5 tỷ USD. Theo Reuters, BlackRock kiếm được khoảng 2,4 tỷ USD từ khoản đầu tư 173 triệu USD vào GameStop chỉ sau một tháng.