Giải pháp nào cho hơn 9.000 container hàng hóa ùn tắc hai đầu biên giới Việt - Trung?

Văn phòng Chính phủ vừa có Thông báo 350/TB-VPCP về kết luận của Phó thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành tại cuộc họp trực tuyến liên quan việc tháo gỡ khó khăn trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua các tỉnh biên giới phía Bắc ngày 26/12.

Theo văn bản, trong bối cảnh Trung Quốc đang tiếp tục theo đuổi chính sách “Zero COVID”, siết chặt các biện pháp phòng, chống dịch, đồng thời, Việt Nam đang thực hiện Nghị quyết 128/NQ-CP ngày 11/10/2021 của Chính phủ ban hành quy định tạm thời “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19”, dẫn đến hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua các cửa khẩu biên giới giữa Việt Nam - Trung Quốc gặp nhiều khó khăn.

Cụ thể, tại thời điểm ngày 26/12, ước tính có hơn 5.000 xe container hàng hóa xuất khẩu đang ùn tắc tại các khu vực cửa khẩu các tỉnh: Lạng Sơn, Quảng Ninh. Đáng chú ý, khó khăn không chỉ khu vực cửa khẩu biên giới phía Việt Nam, khi tại cửa khẩu phía Trung Quốc cũng có tới 4.000 xe đang nằm chờ ở khu vực cửa khẩu.

Để sớm khắc phục tình trạng ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc, Phó thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan, địa phương thực hiện nghiêm túc các nhiệm vụ, giải pháp tại Chỉ thị số 26/CT-TTg ngày 21/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ, văn bản số 9249/VPCP-KTTH ngày 18/12/2021 và các chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ có liên quan.

Trong đó, Phó thủ tướng đặc biệt lưu ý các đơn vị cần tập trung kết hợp cả giải pháp trước mắt và giải pháp dài hạn để xử lý tình hình.

Về các giải pháp trước mắt, Phó thủ tướng nhấn mạnh mục tiêu là giải phóng trong thời gian sớm nhất hơn 5.000 xe hàng hóa xuất khẩu đang ùn tắc tại các cửa khẩu biên giới trên địa bàn 2 tỉnh Lạng Sơn và Quảng Ninh.

Theo đó, Phó thủ tướng giao Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương và các địa phương tỉnh biên giới phía Bắc tiếp tục làm việc, phối hợp chặt chẽ hơn nữa với các địa phương, cơ quan chức năng phía Trung Quốc để tạo điều kiện thuận lợi tăng thời gian thông quan và lượng hàng hóa thông quan.

Chính phủ giao chủ tịch UBND các tỉnh: Lạng Sơn, Quảng Ninh và các tỉnh có cửa khẩu đánh giá tình trạng ùn tắc hàng hóa xuất khẩu tại các cửa khẩu trên địa bàn, quyết định điều phối và thông báo cho các địa phương, cơ quan, doanh nghiệp trên cả nước, trên phương tiện thông tin đại chúng về việc tạm dừng hoặc cho phép tiếp tục đưa hàng hóa lên cửa khẩu biên giới; bảo đảm không để ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu, giảm thiểu thiệt hại cho doanh nghiệp và người dân.

Đồng thời, các Bộ: Tài chính (Tổng cục Hải quan ), Công Thương, Ngoại giao phối hợp với các tỉnh biên giới và cơ quan liên quan khẩn trương tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện cho hàng hóa từ phía cửa khẩu biên giới phía Trung Quốc sớm nhập khẩu về Việt Nam.

Cùng với đó, yêu cầu Bộ Y tế, Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) và các địa phương phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, xây dựng “vùng xanh”, “luồng xanh” ở khu vực cửa khẩu biên giới (vùng an toàn dịch bệnh) với quy trình, tiêu chuẩn phòng chống dịch hài hòa với phía Trung Quốc.

Về các giải pháp lâu dài, Phó thủ tướng yêu cầu các địa phương chủ động tổ chức các hội nghị cung cấp thông tin cho doanh nghiệp, nhà sản xuất, người dân để chủ động có phương án sản xuất, thu hoạch, bảo quản, đóng gói, vận chuyển và tiêu thụ phù hợp, hiệu quả.

Theo đó, UBND các tỉnh, thành phố sản xuất nông sản phối hợp với các Bộ: Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNN) khuyến cáo người dân, doanh nghiệp sản xuất theo nhu cầu thị trường, bảo đảm đáp ứng các quy trình, quy định, tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu từ khâu sản xuất, thu hoạch, sơ chế, vận chuyển, truy xuất nguồn gốc để chuyển mạnh sang xuất khẩu chính ngạch đối với hàng nông sản.

Cụ thể, Bộ NN&PTNN chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan đẩy nhanh tiến độ đàm phán về quản lý chất lượng để tăng số lượng trái cây được chính thức xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc, đẩy nhanh đàm phán nghị định thư với Trung Quốc để giảm tỷ lệ nông sản Việt Nam phải kiểm tra khi xuất khẩu vào Trung Quốc.

Thêm vào đó, yêu cầu các địa phương biên giới phía Bắc chú trọng đầu tư hạ tầng, cơ sở vật chất, kho bãi, bố trí địa điểm tập kết hàng hóa và phương tiện không quá gần cửa khẩu để hạn chế ùn tắc, kiểm soát, kiểm dịch từ xa…

Ngoài ra, Chính phủ cũng lưu ý hoạt động tạm nhập, tái xuất, quá cảnh hàng hóa cần thực hiện theo quy định hiện hành và các cam kết quốc tế, bảo đảm giám sát chặt chẽ, không để xảy ra tình trạng lợi dụng, gian lận thương mại.

Phó thủ tướng Lê Văn Thành chủ trì cuộc họp với các bộ, ngành, địa phương về tháo gỡ khó khăn xuất nhập khẩu hàng hóa qua các tỉnh biên giới phía Bắc hôm 26/12. Ảnh: VGP

 Phải chuyển từ xuất khẩu tiểu ngạch sang chính ngạch đối với nông sản Việt

Mới đây, trong một cuộc trả lời báo chí về vấn đề nổi cộm trên, Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan cho biết, việc ùn ứ hàng hóa bộc lộ nhiều vấn đề, cần giải pháp tổng thể chứ không chỉ dừng lại từng sự vụ, sự việc.

Theo ông Hoan, hiện nay Trung Quốc vẫn là nước nhập khẩu nông sản Việt Nam chiếm tỷ trọng cao nhất. Tỷ lệ càng cao thì càng phụ thuộc vào thị trường, nhất là những thay đổi về an toàn vệ sinh thực phẩm, quy định về kiểm dịch, thông quan, phòng chống COVID-19.

Vì thế, Bộ trưởng NN&PTNT cho biết trong đề án Bộ đang dự thảo, xuất khẩu nông sản sẽ được đa dạng hóa thị trường dựa trên lợi thế từ các hiệp định thương mại với Hoa Kỳ, Nhật Bản, Liên minh châu Âu (EVFTA), Anh (UKVFTA)…

Riêng với thị trường Trung Quốc, Bộ cũng sẽ có đề án riêng, trong đó tiếp tục đàm phán mở rộng cho các loại nông sản xuất khẩu chính ngạch, đầu tư hạ tầng logistics ở các cửa khẩu như kho trữ lạnh, chế biến, đóng gói, bao bì nhãn hiệu. Ngoài ra, phải phân tích thông tin thị trường kịp thời bao gồm: những quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định thông quan hàng hóa, mùa vụ thu hoạch những nông sản Trung Quốc có thể sản xuất được.

Một điểm quan trọng khác, ông Hoan nhấn mạnh việc sẽ tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, người dân chuyển từ xuất khẩu tiểu ngạch sang chính ngạch, tiến tới chấm dứt xuất khẩu tiểu ngạch nhiều rủi ro.

Đồng quan điểm, tại cuộc họp của Chính phủ, Bộ trưởng Công Thương cũng nhận định "tử huyệt" của nông sản Việt Nam là phần lớn xuất khẩu theo tiểu ngạch, không theo quy hoạch, không đạt tiêu chí, tiêu chuẩn để xuất chính ngạch. Không những vậy, khi trên biên giới đã ách tắc, chúng ta không những không dừng mà vẫn cứ đưa xe lên, vượt quá công suất thông quan.

Do đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng các địa phương cần coi tiêu thụ nông sản là trách nhiệm và xây dựng kế hoạch sản xuất theo quy hoạch, đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn, quy chuẩn truy xuất hàng hoá tránh ngẫu hứng.