Hiệp hội Điện gió Toàn cầu: Việt Nam cần sớm gia hạn biểu giá FIT đối với điện gió

Ngày 23/9, liên minh ngành công nghiệp điện gió, đứng đầu là Hiệp hội Điện gió Toàn cầu (GWEC) đã gửi thư kêu gọi Chính phủ Việt Nam gia hạn biểu giá FIT áp dụng cho điện gió.

Ngành công nghiệp điện gió của Việt Nam ang phải đối mặt với tình trạng giảm đà đầu tư trong năm 2020 do sự không chắc chắn xung quanh khuôn khổ đầu tư và việc chậm trễ đối với mở rộng gia hạn giá FIT.

GWEC cho biết, Việt Nam là thị trường phát triển năng lượng gió nhanh nhất khu vực Đông Nam Á, với công suất lắp đặt trong đất điền và trên biển đạt 500 MW, cùng với 4 GW sẽ được kết nối thêm từ nay tới năm 2025.

Tuy nhiên, đà tăng trưởng trong phát triển điện gió ở Việt Nam đã chậm lại đáng kể trong năm 2020. Lý do là các dự án điện gió trên bờ thường yêu cầu 2 năm để phát triển, trong khi biểu giá điện FIT hiện tại chỉ áp dụng cho các dự án hoàn thành trước tháng 11/2021.

Việc chưa có kế hoạch rõ ràng về giá FIT từ năm 2022 trở đi khiến các nhà đầu tư lo ngại đến những bất định nếu cam kết đầu tư vào các dự án điện gió mới. Điều này sẽ đẩy lùi mục tiêu của Việt Nam về một tương lai có nguồn điện sạch, đáng tin cậy và giá cả phải chăng.

Giám đốc điều hành GWEC, ông Ben Backwell nhấn mạnh: "Việt Nam đã được công nhận là quốc gia dẫn đầu khu vực về năng lượng sạch ở Đông Nam Á. Đồng thời, Việt Nam cũng đã thu hút cam kết đầu tư từ một số doanh nghiệp có tiếng trên thế giới trong lĩnh vực này.

Do vậy, Chính phủ Việt Nam cần tránh làm chậm các khoản đầu tư thực sự cần thiết cho ngành công nghiệp này, bằng cách gia hạn thời gian áp dụng biểu giá FIT. Từ đó đảm bảo các khoản đầu tư dài hạn được thực hiện; tạo ra hàng chục nghìn việc làm với lao động có tay nghề cao; cung cấp năng lượng sạch, cạnh tranh cho nền kinh tế Việt Nam".

Văn phòng Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công thương đã ghi nhận tiềm năng to lớn của năng lượng gió trong việc sản xuất điện sạch và tăng trưởng xanh. Tháng 6 vừa qua, Thủ tướng đã phê duyệt bổ sung thêm 7 GW từ các dự án điện gió mới vào quy hoạch tổng thể ngành điện của Việt Nam (Điều chỉnh Quy hoạch Điện VII). 

Tuy nhiên, trên thực tế, phần lớn trong số 7 GW này có thể không đạt được do không chắc chắn về việc gia hạn biểu giá FIT.

Chủ tịch Nhóm công tác khu vực Đông Nam Á của GWEC, ông Mark Hutchinson nhận định: "Việt Nam đang trên đà đạt được lợi thế về quy mô và giảm chi phí trong ngành điện gió. Do vậy, đà này phải được duy trì nếu muốn tránh chu kỳ phát triển bùng nổ rồi suy thoái.

Vì quy định về khuôn khổ thời gian thực hiện dự án, việc chậm trễ trong gia hạn biểu giá FIT sẽ dẫn đến nguy cơ xảy ra giai đoạn "suy thoái" của ngành. Khi đó sẽ có rất ít dự án được kết nối với lưới điện trong giai đoạn 2022-2023.

Về lâu dài, điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến nỗ lực giảm chi phí nhờ phát triển chuỗi cung ứng nhất quán, quy mô lớn và từ đó Việt Nam sẽ có thể có ít năng lượng tái tạo hơn và giá cao hơn".

Có ít nhất 1,65 GW từ các dự án điện gió được dự báo sẽ được lắp đặt trước khi giá FIT hiện tại hết hạn vào tháng 11/2021. Năng lượng gió là nguồn năng lượng sạch, sẵn có, đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường an ninh năng lượng của Việt Nam và đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng.

Bên cạnh đó, lĩnh vực năng lượng tái tạo đang phát triển này có thể tạo ra hàng tỷ USD vốn đầu tư và hàng trăm nghìn việc làm trong dài hạn.

GWEC cho biết, Chính phủ Việt Nam đang xem xét việc gia hạn giá FIT hiện hành và đưa ra một biểu giá FIT mới. Hiện nay, ngành điện gió ngày càng rơi vào tình trạng khó khăn do sự quan tâm của các nhà đầu tư bị trì hoãn trong năm 2020, cộng thêm với sự gián đoạn do đại dịch Covid-19.

Do tắc nghẽn trong chuỗi cung ứng điện gió toàn cầu và tỉ lệ CAPEX (chi phí tài sản cố định) kém thuận lợi tại các khu vực dành cho các dự án điện gió mới, đặc biệt là xung quanh Đồng bằng sông Cửu Long, bài toán về đầu tư cho các dự án điện gió ở Việt Nam sẽ chịu thách thức đáng kể nếu không có một kế hoạch về biểu giá FIT minh bạch và thỏa đáng được công bố trong thời gian sớm nhất.

Đến thời điểm hiện tại, thị trường điện gió ở Việt Nam đã được hưởng lợi từ dòng vốn trong và ngoài nước ngày càng lớn. 4 GW dự kiến được lắp đặt vào năm 2025 có thể mang lại tới 65.000 việc làm và khoảng 4 tỷ USD vốn đầu tư.

Cuối cùng, GWEC kết luận, để hiện thực hóa tiềm năng này, Chính phủ Việt Nam phải bắt đầu tiến hành gia hạn thời gian áp dụng giá FIT cho điện gió và tránh tình trạng chậm trễ kéo dài trong đầu tư và lắp đặt năng lượng sạch trong những năm tới.