Theo HSBC, với rủi ro từ chiến tranh thương mại, sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu đang thực sự diễn ra nhưng để có thể tạo ra một sự dịch chuyển trên diện rộng, có nhiều vấn đề ASEAN và Việt Nam cần làm.
"Những thay đổi về thương mại toàn cầu khiến cho các doanh nghiệp phải xem lại các chiến lược về năng lực cũng như đầu tư chuỗi cung ứng", ông Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam nói, "nhưng chúng ta chưa thực sự chứng kiến những thay đổi này thể hiện ở những dịch chuyển trên diện rộng vào Đông Nam Á, Nam Á hay các khu vực khác trên thế giới".
Theo ông, thay đổi sẽ không diễn ra ngay lập tức. Do vậy, các doanh nghiệp khi có ý định dịch chuyển chuỗi cung ứng sẽ đặt ra nhiều câu hỏi về năng lực sẵn có ở địa phương, nguồn nhân sự có kỹ năng và cân nhắc việc xây dựng mới hay hợp tác với các doanh nghiệp trong nước.
Do căng thẳng thương mại, ngoài sự dịch chuyển vào ASEAN, các công ty đa quốc gia đang đa dạng hóa chiến lược chuỗi cung ứng thông qua các hoạt động nội địa hóa, đầu tư ra nước ngoài và quay trở lại sản xuất trong nước.
Trong hơn một thập kỷ qua, ông Hải nhận định rằng ASEAN và Việt Nam được các tập đoàn đa quốc gia nhìn nhận như một lựa chọn sản xuất hiệu quả nhờ vai trò quan trọng của khu vực này trong chuỗi cung ứng hiện tại, cơ sở người dùng tăng trưởng và các mối liên kết chặt chẽ trong thương mại và đầu tư.
Vì vậy, các quốc gia với mạng lưới sản xuất và cơ sở hạ tầng sẵn có như việt Nam sẽ là các quốc gia hưởng lợi chính trong sự dịch chuyển năng lực sản xuất.
"Các doanh nghiệp từ Trung Quốc, châu Âu và Mỹ muốn nhìn thấy ASEAN và Việt Nam đẩy mạnh hơn nữa vị trí của minh như một lựa chọn thực tế và hiệu quả cho ngành sản xuất chi phí thấp", ông nói.
Tuy nhiên, để biến tiềm năng chuỗi cung ứng này thành hiện thực, khu vực này cần thể hiện được năng lực của mình trong mắt các doanh nghiệp quốc tế, đặc biệt về khả năng xử lý và thực hiện các đơn hàng sản xuất.
Điều quan trọng đối với các công ty quy mô từ lớn tới nhỏ là làm thế nào ASEAN và Việt Nam có thể đạt được mức chi phí sản xuất cạnh tranh, công nghệ và đổi mới được ứng dụng như thế nào để cải thiện năng suất. Quan hệ đối tác cũng là một yếu tố và liệu doanh nghiệp có cảm thấy tin tưởng rằng những đơn hàng của mình sẽ được xử lý đúng thời hạn và đúng ngân sách.
Ở tầm Chính phủ, điều này đòi hỏi nâng cao nhận thức của các công ty quốc tế về khung pháp lý, những ưu đãi thuế và các khu vực thương mại tự do cùng với chứng minh những cải thiện về cảng biển, đường sắt và những cơ sở hạ tầng giao thông khác.
Điều này cũng đòi hỏi các chính phủ ASEAN phải giới thiệu một lộ trình tiến tới những sáng kiến dài hạn để dỡ bỏ các hàng rào phi thuế quan đang tồn tại quanh dòng chảy hàng hóa giữa các nước ASEAN, phát triển lao động có tay nghề và bảo vệ IP, an ninh mạng, và dịch chuyển dữ liệu thương mại qua biên giới.
Theo đó, những lĩnh vực cần chú ý để cải thiện dòng chảy thương mại trong nội khối ASEAN bao gồm: cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông của ASEAN bao gồm đường bộ, đường sắt và cảng biển, các chính sách để nâng cao tầm tiếp nhận công nghệ, nâng cao tay nghề lao động và chuyển dịch lao động có tay nghề, các chính sách khuyến khích chia sẻ dữ liệu thương mại xuyên biên giới…
"Việc đáp ứng và ứng xử nhanh chóng đối với những thách thức này từ phía các chính phủ và doanh nghiệp ASEAN sẽ quyết định liệu tiềm năng chuỗi cung ứng của khu vực có thể được hiện thực hóa đối với các doanh nghiệp quốc tế đang ở trong giai đoạn xem xét lại các lựa chọn của mình", ông Phạm Hồng Hải nhấn mạnh.