Không chỉ mang giá trị hương liệu, loại cây này còn mang giá trị dược liệu, dùng làm cây cảnh, giúp người nông dân của nhiều địa phương vươn lên làm giàu. Đó chính là cây mộc hương .
Theo báo Người lao động, cây mộc hương hay còn gọi là quế hoa, hoa mộc, mộc tê, tên khoa học là Osmanthus fragrans. Đây là loài thực vật vốn có nguồn gốc từ châu Á, xuất hiện nhiều ở châu Âu, Bắc Mỹ, Trung Quốc và Việt Nam. Ở nước ta, cây mộc hương phân bố ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước.
Mộc hương là cây thân gỗ, chiều cao từ 3 - 12 m, lá màu xanh với chiều dài từ 6 đến 15 cm, có hình dạng bầu, mép có răng cưa và xuất hiện nhiều đường gân rõ rệt. Cây mộc hương có hoa rất thơm và nở quanh năm, đặc biệt mùa thu là thời điểm cây nở hoa rực rỡ, tỏa mùi thơm ngây ngất quyến rũ. Hoa mộc hương có nhiều màu sắc khác nhau như trắng, vàng nhạt... Bông hoa rất nhỏ đường kính chỉ khoảng 1cm và mọc thành chùm. Hoa có 4 cánh và có mùi hương rất quyến rũ. Cây mộc hương ra rất ít quả, có kích thước nhỏ, màu xanh lục và có hạt.
Mộc hương là cây thân gỗ nhỏ nên thường được trồng trong vườn nhà bởi nó không gây ảnh hưởng đến sự phát triển của các loài cây khác. Cây có thể được trồng bằng nhiều phương pháp, có thể gieo hạt hoặc chiết cành nhưng chiết cành là phương pháp được nhiều người sử dụng nhất.
Khi chọn trồng cây mộc hương nên chọn đất có phần thịt dày, tơi xốp và có khả năng thoát nước tốt. Ngoài ra, nên ủ đất với phân chuồng, xơ dừa hay vỏ trấu để đất có thêm nhiều chất dinh dưỡng hơn.
Một ngày nên tưới cây 2 lần vào buổi sáng sớm và chiều tối để cây có thể phát triển tốt nhất. Tuy nhiên, không nên tưới lượng nước quá nhiều trong 1 lần tưới vì có thể làm cây bị úng nước.
Trồng cây cần chọn nơi có ánh sáng tự nhiên nhưng không quá gắt, ánh nắng trực tiếp từ mặt trời có thể làm khô và dễ mất nước của cây. Nhiệt độ phát triển tốt nhất của cây từ 18 đến 25 độ C.
Loại cây này dễ tạo hình và có tuổi thọ cao nên có thể dùng làm cây bonsai.
Nhiều người mua mộc hương về để đặt tại phòng khách, ban công, sân thượng như một món đồ trang trí và cũng để phối hợp với các nội thất trong nhà.
Thời xưa chỉ có vua, chúa hay các quan được trồng cây mộc hương trong sân, vườn.
Trên thị trường chủ yếu có hai loại mộc hương , là mộc mương "ta" (mộc hương có xuất xứ ở Việt Nam) và cây mộc hương xuất xứ từ Trung Quốc. Giá trị giữa 2 giống này có sự chênh lệch khá lớn, vẻ ngoài của chúng cũng có nhiều khác biệt. Theo đánh giá của các chuyên gia, mộc hương ta có ngoại hình và chất lượng tốt hơn, do đó, cây được ưa chuộng và có giá trị cao hơn.
Báo Dân trí đưa thông tin, những cây mộc hương nhiều năm tuổi ở Việt Nam hiện tại không còn nhiều. Những cây còn sót lại đều được nuôi trồng cẩn thận, có tuổi thọ cao, giá trị lên tới hàng chục tỷ đồng. Những cây mộc hương này từng được giới đại gia Trung Quốc lùng mua lại với giá cao.
Theo Vietnamnet, vào năm 2021, giới buôn bán cây cảnh chứng kiến một vụ trao đổi cặp cây "huynh đệ" mộc hương với một kie lan đột biến Tuyết đỉnh hồng. Giá trị trao đổi trong thương vụ này được định giá là 1 triệu USD (hơn 25 tỷ đồng).
Thông tin đăng tải trên báo An Giang, năm 2017, một đại gia cây cảnh có tiếng ở Sapa (Lào Cai) từng vác cả bao tải tiền và đổi thêm một chiếc xe ô tô hạng sang nữa để mua 4 cây mộc hương cổ thụ tuổi đời trên 100 năm. Tổng giá trị của 4 cây mộc hương lúc đó lên tới gần 4,5 tỷ đồng.
Ngoài ra, lá và hoa mộc hương còn được dùng để làm trà. Từ xưa, người dân đã dùng hoa mộc hương để ướp và pha như trà, làm bánh hoa quế và rượu hoa quế, đều cho hương vị rất thơm ngon. Trà mộc hương có tác dụng điều hòa huyết áp, giảm mỡ máu.
Trong Đông y, cây mộc hương được dùng để bào chế các loại thuốc chữa bệnh khác nhau. Hoa mộc hương có vị cay, nóng nên được chế thành thuốc chữa đau bụng và phần quả thì có thể dùng để chữa các bệnh về gan, dạ dày. Còn rễ cây mộc hương được dùng để chữa bệnh về xương khớp, đau lưng do thận yếu...
Mộc hương còn được dùng như một loại hương liệu dùng để tắm gội của người phụ nữ. Ngoài ra, tinh dầu của cây mộc hương còn được chiết xuất để làm nước hoa.
Mộc hương ngoài vẻ đẹp ngoại hình, còn mang những giá trị đặc biệt về kinh tế.
Theo báo Nam Định, khoảng 10 năm trở lại đây, nhiều hộ dân ở các huyện Nam Trực, Hải Hậu, Nam Định đã đưa cây mộc hương về trồng, góp phần đa dạng cây trồng, nâng cao hiệu quả kinh tế. Trong những năm 2021 đến 2023, trung bình 1 sào mộc hương mang lại thu nhập khoảng 80 triệu đồng/sào/năm.
Mộc hương cũng là loại cây làm giàu của nông dân ở xã Hồng Việt, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Không chỉ chuyên trồng cây giống, cây cảnh người nông dân cũng nhanh chóng nắm bắt nhu cầu của thị trường chuyển sang kinh doanh cây mộc hương . Thành công trong việc chuyển sang cây mộc hương , loại cây này đã đưa Hồng Việt từ một xã vùng xa, khó khăn của huyện Đông Hưng trở thành xã có kinh tế phát triển năng động, thu nhập bình quân đầu người trên 50 triệu đồng/năm.
Có thể thấy, việc phát triển cây mộc hương không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao mà còn góp phần bảo tồn giống cây quý này.
Tổng hợp