Lợn tươi, gà héo: Khi gà, vịt "ăn" dần vào sổ đỏ (bài 1)

Theo thống kê của Bộ NNPTNT, tính đến quý I/2020, Việt Nam có khoảng gần 500 triệu con gia cầm tương đương với khoảng hơn 1 triệu tấn sản phẩm (tăng trên 10% so với năm 2019). Chính mức tăng trưởng kỷ lục về số lượng gia cầm khiến cho nguồn cung bị ứ thừa, cộng hưởng với dịch bệnh đã làm cho giá mặt hàng này liên tục giảm sâu, có thời điểm giá mặt giá gà, vịt xuống đáy, gây ra nhiều hệ lụy khôn lường.

Bài 1: Gà, vịt không thay thế được thịt lợn

Sau khi bị thiệt hại nặng vì dịch tả lợn châu Phi, nhiều nông hộ lại vay nợ đầu tư vào nuôi gia cầm như một hướng đi cứu cánh. Nhưng nào ngờ đến khi đàn vật nuôi được bán, giá gà, vịt lại "lao dốc", khó tiêu thụ đã đẩy nhiều hộ vào đường cùng. Gà, vịt không thể thay thế được thịt lợn...

Do khó bán buôn đàn, chị Phạm Thị Thu ở Xuân Mai (huyện Chương Mỹ, Hà Nội) phải chở gà đi bán rong tại các khu dân cư ngoại thành của Hà Nội. 

Giá gia cầm thấp kỷ lục

Vào những ngày này, vợ chồng chị Phạm Thị Thu ở Xuân Mai (huyện Chương Mỹ, Hà Nội) đang thay nhau chở gà đi bán dạo tại các khu vực của Hà Nội. Ngày nào may mắn, anh chị bán được vài chục con, hôm ít chỉ được hơn 10 con.

Dù gà thả vườn của chị Thu nuôi dài ngày, thịt dai, thơm ngon và bán rẻ hơn giá chợ khoảng 65.000 đồng/kg nhưng vẫn vắng người mua. Nguyên nhân là do những con gà của chị nuôi có trọng lượng khá lớn, khoảng trên 3kg/con, lại bán trong những ngày có dịch Covid-19, thu nhập của người dân hạn hẹp hoặc không có nguồn thu nên các gia đình đã thắt chặt chi tiêu, ít nhà có điều kiện phóng khoáng mua gà to để tiêu dùng.

"Hôm đầu tôi cũng mang hàng ra chợ ngồi mổ bán nhưng do mình bán giá thấp, phá giá thị trường nên nhiều lái buôn ở chợ đến gây khó khăn và dọa đánh, tôi đành phải bỏ chợ đi bán rong", chị Thu tâm sự.

Hơn 10 năm chăn nuôi, chưa bao giờ chị Thu thấy giá mặt hàng này lại xuống thấp kỷ lục như đầu năm nay. Giá gà rẻ đã đành, các trại còn không có người mua, nhiều gia đình phải chở hàng đi bán lẻ hoặc mổ rao bán qua mạng xã hội.

Mỗi lần chúng tôi hỏi chuyện chăn nuôi của gia đình, chị Thu lại rơm rớm nước mắt, chị bảo: "Gần nửa tỷ đồng vay ngân hàng đầu tư vào chăn nuôi lợn, gà mà đến giờ này gia đình chưa thu lại được đồng nào mà tiền "cứ đội nón ra đi", hết dịch tả lợn châu Phi giờ gà lại mất giá, "nợ chồng nợ", chúng tôi sắp hết khả năng trả nợ rồi!".

Sau khi đàn lợn của gia đình bị dịch tả lợn châu Phi, vợ chồng chị Thu lại xoay nợ ngoài đầu tư vào nuôi 5.000 gà, nào giờ đến ngày đàn vật nuôi được tuổi xuất chuồng, giá sản phẩm lao dốc không phanh khiến cho vợ chồng chị suy sụp. Sau nhiều ngày chở đi bán lẻ, đến nay, vợ chồng chị Thu mới giải quyết được hơn 1.000 con, còn hơn 3.000 gà vẫn nằm trại ngốn cám chờ khách.  

Do thiếu vắng khách mua, một tiểu thương ở chợ đầu mối gia cầm Hà Vỹ (Hà Nội) tranh thủ chợp mắt. 

"Gà đầy vườn mà bán ra không có mấy người mua, giữ lại thêm ngày nào thì càng thua lỗ nặng hơn ngày đó, chúng tôi đang bế tắc quá", chị Thu than thở.

Sau nhiều ngày cầm cự, mới đây, gia đình ông Phạm Trọng An ở Triệu Sơn (Thanh Hóa) phải "cắn răng" xuất bán gần 1.000 con vịt bơ (vịt super) của gia đình với giá 25.000 đồng/kg, tình ra vợ chồng ông chịu thua lỗ trên 20 triệu đồng.

Theo tính toán của ông An, với giá giống 8.000 đồng/con, 1.000 con = 8 triệu đồng; lượng thức ăn tiêu tốn tương đương khoảng 300 bao cám x 240.000 đồng/bao (tùy loại cám)= 72 triệu đồng; tiền thuốc và các khoản phát sinh khoảng 10 triệu đồng; trừ mức hao hụt 5% - 10%.

Khi bán đàn vịt còn khoảng trên dưới 900 con x 3,1kg/con (tính trung bình) = 2,8 tấn x 25.000 đồng/kg = 70 triệu đồng. Như vậy,  lứa vịt này gia đình ông An chịu khoảng trên 20 triệu đồng.

"Với giá gà, vịt như hiện tại thì người nuôi càng nuôi nhiều thì càng thua lỗ nặng. Ở quê tôi có hộ thua lỗ hàng trăm triệu đồng đến hàng tỷ đồng là chuyện bình thường", ông An khẳng định.

Là tỉnh có đàn gia cầm lớn nhất cả nước, tính đến thời điểm này, đàn gia cầm của Đồng Nai đạt mức cao nhất từ trước đến nay, khoảng 32,6 triệu con. Trong đó, tổng đàn gà đạt khoảng 23,8 triệu con; đàn cút đạt 6,8 triệu con; đàn vịt, ngan, ngỗng khoảng 2 triệu con.

Ông Nguyễn Kim Đoán - Phó Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đồng Nai cho biết, kể từ sau Tết Nguyên đán Canh Tý 2020 đến nay, giá gà, vịt liên tục giảm, có thời điểm giá gà trắng (gà công nghiệp) chỉ còn 8.000-10.000 đồng/kg, bằng 50% giá trước Tết, thấp nhất trong vòng nhiều năm trở lại đây; gà quá lứa (gà quá trọng lượng chuẩn) có giá bán chưa đến 7.000 đồng/kg... rẻ hơn rau xanh.

"Hiện, người nuôi gia cầm đang lỗ nặng, do giá bán ra thấp, bằng khoảng một nửa chi phí chăn nuôi", ông Đoán khẳng định. Theo ông Đoán, nguyên nhân dẫn đến giá gà, vịt giảm sâu là do học sinh nghỉ học dài ngày, nhiều nhà máy xí nghiệp cũng chưa hoạt động bình thường trở lại, nên các bếp ăn tập thể đồng loạt cắt giảm nhiều loại thực phẩm.

Chăn nuôi khép kín, hiện đại cũng thua đau

Được biết đến là mô hình chăn nuôi vịt đẻ trứng khép kín hiện đại nhất, nhì ở Việt Nam, hiện giờ trung bình mỗi ngày anh Lê Văn Trẻo - Chủ tịch Hội sản xuất và tiêu thụ trứng vịt Liên Châu thuộc xã Liên Châu, huyện Thanh Oai (Hà Nội) chỉ còn bán ra thị trường 4.000 đến 5.000 quả trứng.

Anh Lê Văn Trẻo chủ trang trại nuôi vịt đẻ hiện đại ở Thanh Oai (Hà Nội) đang chịu thua lỗ nặng vì dịch Covid-19

 Do ảnh hưởng của dịch bệnh, giá trứng vịt trên thị trường nhiều ngày sau Tết Nguyên đán đã giảm còn khoảng 1.000 đồng/quả khiến gia đình anh Trẻo và hàng chục hộ chăn nuôi vịt đẻ VietGAP tại Liên Châu chịu lỗ nặng, khoảng trên dưới 1.000 đồng/quả. 

"Dù giá trứng quá thấp nhiều ngày nay nhưng chúng tôi vẫn phải cố cầm cự để giữ chân khách hàng và cũng là để duy trì chăn nuôi, phát triển thương hiệu của mình. Mong rằng, sắp tới các dịch bệnh qua đi, người dân tiêu dùng sẽ ăn nhiều trứng hơn để giá mặt hàng này tăng trở lại giúp bà con thu hồi được vốn và có lãi", anh Trẻo nói.

Là mô hình được địa phương đánh giá là điển hình tiêu biểu ở Thủ đô nên trung bình mỗi năm trang trại của anh Trẻo tiếp hàng chục đoàn lãnh đạo, cán bộ của TP.Hà Nội về thăm quan, ghi hình. Nắm bắt cơ hội này, vợ chồng anh cũng đã liên tục kiến nghị, xin hỗ trợ về vay vốn, mặt bằng để mở rộng sản xuất, chăn nuôi nhưng đến giờ gia đình anh vẫn chưa nhận được hồi âm.

"Lúc bà con sản xuất, chăn nuôi gặp thua lỗ không ai đứng ra giúp đỡ, hỗ trợ gì nhưng khi một mô hình làm ăn được, có chút lãi thì các hội, nhóm, lại đua nhau đến nhận để báo cáo thành tích. Thử hỏi như thế có công bằng với nông dân chúng tôi không?", anh Trẻo tâm tư.

Đã nhiều năm chăn nuôi nhưng trang trại của gia đình chưa từng nhận được sự giúp đỡ, hỗ trợ hay định hướng chăn nuôi từ phía chính quyền địa phương. Đến giờ, toàn bộ tài sản gồm chuồng trại, thiết bị chăn nuôi, con giống..hiện có của gia đình trị giá nhiều tỷ đồng đều do vợ chồng anh vay ngân hàng, lãi ngoài đầu tư.

Một trong những doanh nghiệp đang đứng bên bờ vực phá sản vì dịch Covid-19, bà Đinh Thị Xuân - Giám đốc Công ty Cổ phần Gà giống Châu Thành (Nam Định), cho biết, hiện tình hình sản xuất kinh doanh của công ty đang rất cấp bách và thê thảm. Do ảnh hưởng dịch bệnh, công ty không bán được con giống nên quy mô đàn đã giảm đi một nửa, hiện chỉ còn khoảng 7.000 con vịt, 8.000 con gà. 

"Nếu dịch Covid-19 còn kéo dài, có thể chúng tôi phải bán trứng hoặc hủy sản phẩm, giảm đàn vì không còn chi phí duy trì, tồn tại" - bà Xuân nói.

Còn nữa.