Mía đường khó, có đáng lo?

Bức tranh toàn cảnh ngành Mía Đường thế giới

Theo dự báo của của Rabobank - Tổ chức nghiên cứu nông nghiệp và thực phẩm toàn cầu, giá Đường thô giao sau trên thế giới kỳ vọng sẽ bật tăng trở lại, phục hồi tại mức 14,5 cents/pound trong 3 tháng cuối năm 2018. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ dự báo sản lượng Đường toàn cầu niên độ 2018 - 2019 sẽ sụt giảm 4 triệu tấn còn 188 triệu tấn do hạn hán nghiêm trọng ở Brazil.

Chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng trở nên căng thẳng, Bắc Kinh áp thuế nhập khẩu 25% lên đậu tương Mỹ nhằm đáp trả chính sách thuế của Mỹ thì hàng loạt các công ty Trung Quốc đã chuyển hướng nhập khẩu đậu tương từ Brazil, Ấn Độ thay thế Mỹ. Diện tích trồng đậu tương tại nước này đã tăng thêm 2 triệu ha trong 2 năm qua trong khi diện tích trồng mía giảm gần 400.000 ha. Hàng chục nhà máy đường đã phải đóng cửa tại miền Nam Brazil 5 năm qua. Tình hình tương tự cũng xảy ra tại Ấn Độ. Điều này vô hình chung làm giảm nguồn cung Đường của Brazil và Ấn Độ - 2 cường quốc mía đường thế giới, mở ra nhiều hy vọng về việc cải thiện giá Đường toàn cầu trong thời gian tới. Mới đây, Tổng thống Mỹ - Donald Trump cho biết sẵn sàng đánh thuế thêm 267 tỷ USD hàng nhập từ Trung Quốc, bên cạnh kế hoạch 200 tỷ USD hiện tại, nghĩa là toàn bộ hàng Trung Quốc vào Mỹ sẽ bị đánh thuế nhập khẩu.

Một tín hiệu tích cực khác là các Quỹ đầu cơ hàng hóa đang gia tăng mua vào để thúc đẩy sản lượng tiêu thụ, các quỹ đầu tư trên thị trường hàng hóa đã trở lại thị trường khi giá giảm mạnh và Ấn Độ xây dựng kho dự trữ Đường dẫn đến hạn chế xuất khẩu Đường ra thế giới. Bên cạnh đó, giá xăng dầu phục hồi mạnh khiến cho nhu cầu sử dụng xăng sinh học nhiều hơn và hoạt động sản xuất Ethanol tăng trở lại. Tại Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm 2018, Bộ Tài chính cho biết, giá dầu thô và giá xăng dầu thành phẩm trên thị trường thế giới có xu hướng tăng cao trong nửa đầu năm, theo đó giá bán lẻ tối đa các mặt hàng xăng dầu trong nước tăng từ 7,5% - 17,9% so với cuối năm 2017.

Những nhận định tích cực

Việt Nam đang bước vào thời kỳ "dân số vàng" khi phần lớn thuộc độ tuổi lao động - có nhu cầu rất lớn trong việc sử dụng các sản phẩm từ Đường để bổ sung năng lượng. Theo nhận định của Công ty Chứng khoán Phú Hưng (PHS) cho rằng tiềm năng tiêu thụ Đường vẫn còn rất dồi dào. Hiện mức tiêu thụ Đường bình quân tại Việt Nam là 16 kg đường/người/năm, thấp hơn so với Indonesia 23 kg đường/người/năm, Thái Lan là 37 kg đường/người/năm và Mỹ là 48 kg đường/người/năm. Nhu cầu tiêu thụ đường tại Việt Nam vì vậy được dự báo còn nhiều tiềm năng tăng trưởng, dự báo đến năm 2026 là 26 kg/người/năm, theo PWC. Bên cạnh đó, Đường còn là nguyên liệu quan trọng cho ngành thực phẩm và đồ uống - ngành có tốc độ tăng trưởng cao trong thời gian tới.

Theo Công ty Chứng khoán Đại Việt (DVSC), cung cầu về Đường ở Việt Nam có mối tương quan ngược chiều. Từ niên độ 2013 - 2014 trở lại đây, lượng Đường sản xuất có xu hướng giảm, trong khi nhu cầu tiêu thụ có xu hướng tăng dần lên. Theo dự báo, Việt Nam cần thêm 1 - 1,5 triệu tấn Đường trong vài năm tới để phục vụ cho nhu cầu cá nhân và công nghiệp thực phẩm. DVSC cũng đưa ra những nhận xét tốt về triển vọng tăng trưởng của ngành Đường trong thời gian tới, như giá Đường đang về mức vùng đáy lịch sử được thiết lập năm 2015, vì vậy DVSC cho rằng rủi ro với ngành Đường sẽ giảm dần.

Theo Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC), giá Đường thế giới kỳ vọng cũng sẽ được phục hồi trong thời gian tới khi dự báo sản lượng dư cung sẽ giảm xuống còn 4,4 triệu tấn so với mức 7,6 triệu tấn so với niên vụ trước. Những yếu tố hỗ trợ tích cực mà BVSC đưa ra đó là Brazil có khả năng sụt giảm trong sản lượng mía niên vụ 2018 - 2019 do hạn hán, đồng thời Brazil cũng cân nhắc tăng tỷ trọng mía sử dụng cho sản xuất ethanol, việc này sẽ mang lại lợi nhuận tốt hơn trong viễn cảnh giá Đường thế giới giảm sâu trong khi giá dầu đã tăng đáng kể trong vòng 1 năm trở lại đây. Bên cạnh đó, Thái Lan - nước xuất khẩu Đường lớn thứ 2 với tổng sản lượng niên vụ 2017 - 2018 ước đạt 13,7 triệu tấn Đường (chiếm hơn 5% sản lượng toàn cầu) vừa qua cũng đã quyết định cắt giảm 500 nghìn tấn Đường thô xuất khẩu. Chính phủ nước này cũng đang xem xét khả năng tăng sử dụng mía để sản xuất ethanol vì hiện tại việc sản xuất ethanol từ củ sắn đã ít cạnh tranh hơn. BVSC cũng cho rằng khoảng chênh lệch giữa giá Đường Việt Nam và Đường nhập khẩu từ Thái Lan đã, đang và sẽ tiếp tục dần được thu hẹp. Điều này góp phần nâng cao tính cạnh tranh của Đường trong nước.

Cơ hội mới của ngành Mía Đường Việt Nam

Trên thực tế, bên cạnh Đường, thì các sản phẩm Cạnh Đường - Sau Đường như Điện từ bã mía và ethanol có nhiều tiềm năng tăng trưởng đặc biệt khi nhu cầu sử dụng năng lượng ngày càng tăng ở Việt Nam cũng như sự thiếu hụt nguồn cung của các sản phẩm xăng dầu. Cùng với đó, Chính phủ hiện cũng đang có những kế hoạch nhằm hỗ trợ giá điện cho những đơn vị sản xuất điện từ bã mía, theo đó giá điện từ bã mía kỳ vọng sẽ tiếp tục được sự hỗ trợ của Chính phủ tăng giá điện từ 5,8 lên 7,5cent/kw điện. Cùng với đó, việc Hiệp định ATIGA được giãn thời gian áp dụng thêm 2 năm đến 2020 cũng là một cơ hội tốt cho các doanh nghiệp Đường trong nước cũng như những nông dân trồng mía.

Gần đây, ngày 5/7/2018 Chính phủ đã ban hành Nghị định 98/2018/NĐ-CP về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp nhằm bảo đảm mục tiêu đến năm 2020 có từ 80% đến 95% sản phẩm mía đường, tôm, cá ba sa; từ 15% đến 30% sản lượng chè, lúa hàng hóa, cà phê, trái cây xuất khẩu, rau an toàn... tiêu thụ thông qua chuỗi liên kết. Cùng với đó, Nhà nước sẽ tiếp tục quan tâm đến ngành Mía Đường và sẽ siết chặt giám sát chống buôn lậu, gian lận thương mại và tăng cường áp thuế cho đường lỏng. Các doanh nghiệp trong ngành cũng đang kỳ vọng trong thời gian tới Chính phủ sẽ thông qua việc xây dựng Luật Mía Đường, qua đó nâng tầm quan trọng ngành Mía Đường trong danh mục nông sản quốc gia.