Mua bán bằng niềm tin trên mạng xã hội có những hệ lụy gì?

14/01/2018 11:19

Hàng loạt các chiêu thức lừa đảo trên mạng xã hội (MXH) đã xảy ra trong thời gian gần đây như bán mỹ phẩm “kem trộn”, gửi tiền để nhận tiền từ người thân ở nước ngoài chuyển về…đặc biệt là huy động vốn bằng bán Iphone gây ra hậu quả khôn lường. Dân Việt đã có cuộc trao đổi với LS Nguyễn Thế Truyền – Công ty Luật Thiên Thanh xung quanh vấn đề này.

Mua bán bằng niềm tin trên mạng xã hội có những hệ lụy gì? (Ảnh: PL)

Trước thực trạng có rất nhiều người mua bán bằng niềm tin trên MXH, theo luật sư sẽ gây ra hệ lụy gì?

Trước đây nếu muốn mua bán thì người ta phải ra cửa hàng, ra chợ và thường là có địa chỉ cụ thể với tính tương tác cao hơn. Tuy nhiên, hiện nay xu hướng mua hàng online, mua hàng qua các MXH thì việc tìm kiếm một ông X ở đâu lại phụ thuộc ông ấy có khai báo hay không. Tức là việc này hoàn toàn phụ thuộc vào việc ông X cung cấp thông tin.

Do đó, khi môi trường kinh doanh mua bán thay đổi bắt buộc mọi người cũng phải có ứng xử thay đổi theo. Chẳng hạn, ngoài kiểm tra trên MXH thì cần kiểm tra thực tế, ông X đã từng buôn bán như thế nào, thậm chí là nếu giao dịch số lượng tiền lớn còn phải tới tận nơi xem ông X có năng lực bán hàng cho mình hay không…

Nói như vậy vô hình chung loại bỏ thương mại điện tử, vì nó mang lại tiện ích ngồi nhà có thể giao dịch ở xa mà nếu phải đi kiểm tra thì không phù hợp nhưng nếu không xác minh rõ khi mua hàng thì sẽ xảy ra hệ quả rất lớn.

LS Nguyễn Thế Truyền cho biết: Trước đây các giao dịch mua bán phải đến tận nơi, thường là địa chỉ nhà ở, công ty, cơ quan…và có “nhìn mặt bắt hình dong” trước khi có giao dịch mua bán. Tuy nhiên, bây giờ xu thế mua hàng trên MXH thuận tiện hơn, nhanh hơn nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro. Có thể nhìn thông tin trên MXH rất đầy đủ nhưng thực ra các giao dịch mua bán thường chỉ dựa vào niềm tin chứ không có cơ sở nào để khẳng định. Do đó, hàng loạt các vụ việc lừa đảo trên MXH đã xảy ra, đòi hỏi mọi người phải học cách ứng xử phù hợp với giao dịch mua bán qua MXH.

Vậy theo Luật sư, làm cách nào để bảo vệ được bản thân khi gặp các vụ lừa đảo trên MXH và trên thực tế pháp luật có bảo vệ khi bị lừa đảo trên MXH không?

Pháp luật bảo vệ tất cả các quan hệ xã hội phát sinh, kể cả trên MXH và trên thực tế. Ví như vụ bán Iphone trên MXH huy động tới 200 tỷ vừa qua đang có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản, nếu cơ quan điều tra vào làm việc cụ thể thì còn có thể có cả dấu hiệu lừa đảo.

Căn cứ trên cơ sở có sự giao dịch với nhau thông qua tin nhắn, thông qua giao dịch thỏa thuận, tài liệu chứng cứ điện tử để thực hiện mối quan hệ giao dịch. Trong vụ việc này đã có mối quan hệ một bên trao tiền và một bên hẹn giao hàng nhưng sau đó trao tiền rồi lại không giao được hàng. Các cơ quan chức năng sẽ phải xem xét thực ra có khả năng cung cấp được đủ số lượng Iphone đó không; nếu có khả năng cung cấp được mà có ý định chiếm đoạt thì khi đó là tội lạm dụng. Nhưng nếu không cung cấp được mà vẫn đưa ra thông tin là cung cấp Iphone đó thì rõ ràng có yếu tố gian dối ngay từ ban đầu và vi phạm vào tội lừa đảo.

Liên quan tới vụ việc mua bán Iphone trên MXH lên tới 200 tỷ mà Dân Việt đã đưa tin đang được nhiều người quan tâm trong thời gian qua, quan điểm của luật sư vụ việc này có dấu hiệu tội danh gì?

Hàng loạt các vụ việc mất tiền tỷ trên MXH trong thời gian qua, trong đó vụ việc được nhiều người quan tâm hiện nay là đặt mua IPhone lên tới 200 tỷ (Ảnh: PL)

Ở đây rõ ràng có chuyển tiền, thông qua số tài khoản mà tài khoản là định danh cho một cá nhân, đòi hỏi quy trình nghiêm ngặt, định danh một con người bằng chứng minh thư, địa chỉ hộ khẩu…quan trọng hơn là đã phát sinh giao dịch. Đã có hợp đồng giữa một bên chuyển tiền và một bên có trách nhiệm trả hàng nhưng không trả được hàng như cam kết. Khi điều tra, tùy trường hợp có thể đưa ra tội lạm dụng hay tội lừa đảo. Vì nếu ranh giới xác minh giữa lừa đảo và lạm dụng là rất phức tạp. Ở trường hợp này đối tượng gây ra với rất nhiều người, có tính chất chuyên nghiệp, có tổ chức và có âm mưu từ trước và có dấu hiệu chiếm đoạt.

Thực tế, việc mua bán trên MXH khi đã chuyển khoản qua ngân hàng đề giao dịch thì có thể chứng minh được hành vi lừa đảo không và khi xảy ra các trường hợp bị mất tiền trên MXH cần gửi đơn khiếu nại gửi tới đâu?

Khi bị xảy ra các trường hợp bị thiệt hại thì những người bị thiệt hại muốn đòi quyền lợi cho mình có thể gửi đơn tại nơi cư trú hoặc gửi tới nơi đối tượng bị tình nghi tạm trú cuối cùng. Ví dụ, đối với vụ đặt mua Iphone lên tới 200 tỷ thì đối tượng giao bán IPhone tạm trú cuối cùng của người bị tình nghi là ở Quảng Ninh. Do đó, những người bị thiệt hại có thể gửi đơn khiếu nại tới Cơ quan điều tra của Công an Quảng Ninh.

Về các chứng cứ, trước đây đã công nhận các thỏa thuận trên MXH nhưng chưa rõ ràng. Tuy nhiên, theo Luật hình sự mới, chứng cứ điện tử là một trong những chứng cứ được xác định như tín nhắn, email, zalo, chat…cũng đều được coi là chứng cứ chứng minh phù hợp với các chứng cứ khác. Quan trọng hơn là các sao kê ngân hàng có thể chứng minh nội dung chuyển tiền thời gian nào, nội dung gì…đó được coi là chứng cứ hợp pháp.

Xin cảm ơn luật sư!