New York Times: Hồi chuông Coronavirus - thế giới đang phụ thuộc vào Trung Quốc rõ rệt hơn bao giờ hết

Ngày 29/1, British Airways và Air Canada đã đình chỉ tất cả các chuyến bay đến Trung Quốc đại lục. Delta Airlines cũng theo chân các hãng hàng không kể trên. 

Các nhà lãnh đạo Nhật Bản đang chuẩn bị cho một cú shock có thể xảy ra, trong khi Cục Dự trữ Liên bang cũng đang theo dõi tình hình rất sát sao. Các khách sạn và nhà điều hành tour du lịch trên khắp châu Á đang tỏ ra sợ hãi khi nguồn thu ngoại tệ du lịch lớn nhất thế giới có nguy cơ bị đe dọa.

Coronavirus đã làm thiệt mạng hơn một trăm người và gây bệnh cho hàng ngàn người. Rộng hơn, nó gần như đã "đóng cửa" một trong những động lực tăng trưởng quan trọng của thế giới. 

Mong muốn kiềm chế virus này, chính quyền Trung Quốc đã kéo dài kỳ nghỉ lễ đến ngày 3/2, phong tỏa giao thông đường bộ, đường sắt và đường hàng không. Toàn bộ thành phố đã ngừng hoạt động.

Chỉ mới bốn thập kỷ trước còn là một trong những quốc gia nghèo nhất, giờ đây Trung Quốc đã trở thành một phần thiết yếu của bộ máy công nghiệp toàn cầu hiện đại. Riêng Trung Quốc chiếm khoảng 1/6 GDP toàn cầu, và là nhà sản xuất lớn nhất thế giới.

Tầm quan trọng của Trung Quốc với kinh tế toàn cầu không chỉ dừng lại ở khả năng sản xuất. Người tiêu dùng Trung Quốc mua nhiều xe hơi và điện thoại thông minh hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Khi ra nước ngoài, khách du lịch Trung Quốc chi tiêu tới 258 tỷ USD mỗi năm - theo Tổ chức Du lịch Thế giới - gần gấp đôi người Mỹ.

Trung Quốc trở nên quan trọng đối với hoạt động của các công ty Mỹ đến nỗi một số thành viên của chính quyền Trump đã phải bắt đầu một cuộc chiến thương mại bắt đầu từ 2 năm trước. Cuộc xung đột kinh tế này đã buộc các doanh nghiệp phải cân nhắc chuyển nhà máy ở Trung Quốc sang các quốc gia có quan hệ tốt hơn với chính quyền Washington.

Các công ty toàn cầu đang xem xét lại các chiến lược tại thị trường Trung Quốc của họ ngay cả trước khi cuộc chiến thương mại bắt đầu. 

Chi phí lao động của Trung Quốc đang tăng lên, các công ty địa phương ngày càng cạnh tranh và chính phủ không còn "dễ tính" như trước. Tuy nhiên, lực lượng công nhân lành nghề, hệ thống đường cao tốc và đường sắt thuận lợi, cũng thị trường tiêu dùng rộng lớn khiến các công ty khó mà từ bỏ Trung Quốc.

Sameer Samana, chiến lược gia thị trường toàn cầu cao cấp tại Viện đầu tư Wells Fargo cho biết, "Điều dễ thấy là các doanh nghiệp đang quay cuồng với sự bất ổn. Đây [coronavirus] là sự bất ổn tiếp theo".

Tác động toàn cầu của coronavirus vẫn chưa thực sự rõ ràng như 17 năm trước, SARS bắt đầu ở Trung Quốc, giết chết hàng trăm người trên toàn cầu. Đầu năm 2003, SARS làm trì trệ đáng kể tăng trưởng của Trung Quốc.

"Rõ ràng sẽ có tác động, ít nhất là trong thời gian tới, đối với sản lượng của Trung Quốc", chủ tịch của Cục Dự trữ Liên bang, Jerome H. Powell, cho biết trong một cuộc họp báo vào ngày 29/1. "Chúng tôi chỉ cần xem xét những yếu tố có tác động toàn cầu. Hầu hết Trung Quốc đã ngừng hoạt động cho kỳ nghỉ Tết Nguyên đán hàng năm, một tuần gián đoạn trên toàn quốc. Nhưng với sự bùng phát không có dấu hiệu chậm lại [của dịch bệnh], nhiều công ty đã chuẩn bị cho sự trì trệ lâu hơn".

"Chúng tôi đang đối phó với các mức độ bất ổn khác nhau trong hoạt động kinh doanh, bao gồm các vấn đề về chuỗi cung ứng, đóng cửa tạm thời một số cửa hàng bán lẻ và nhà máy, và những thách thức khác", ông Jake Parker, phó chủ tịch Hội đồng Kinh doanh Mỹ-Trung nói, đại diện cho các công ty lớn. "Nếu lệnh hạn chế đi lại và kiểm dịch bắt buộc lan rộng hơn, hoặc kỳ nghỉ kéo dài hơn nữa, những vấn đề này sẽ càng trở nên nghiêm trọng".

Các nhà sản xuất ô tô như General Motors và Nissan có kế hoạch đóng cửa các nhà máy của họ cho đến tuần 3 của tháng 2, kèo dài kỳ nghỉ, trong khi Toyota và Ford cho biết họ sẽ đóng cửa một số nhà máy của họ lâu hơn một tuần vì virus và các gián đoạn liên quan đến dịch bệnh này. Các công ty như GM, Honeywell, Facebook và Bloomberg đã hạn chế việc đi lại đối với nhân viên ở Trung Quốc và thiết lập các biện pháp tự kiểm dịch của riêng họ.

Hôm thứ ba, Starbucks cho biết họ đã đóng cửa hơn một nửa trong số 4.292 cửa hàng tại Trung Quốc, thị trường lớn thứ hai sau Hoa Kỳ.

Tim Cook, CEO Apple, cho biết vào hôm 28/1 rằng họ đang tìm kiếm nhà cung cấp thay thế. Foxconn, một nhà sản xuất các thiết bị cho Apple cho biết các nhà máy của họ sẽ tiếp tục kéo dài kỳ nghỉ lễ - có thể sẽ đóng cửa cho đến ngày 10/2.

Apple không phải là công ty duy nhất phải chật vật xoay sở. Mới tuần trước, các giám đốc điều hành của Honeywell, công ty kỹ thuật Mỹ, đã tới Vũ Hán để tham dự một buổi lễ liên quan đến kế hoạch mở một trụ sở sáng tạo. Hai ngày sau, Vũ Hán bị chính quyền phong tỏa. Honeywell kể từ đó đã hạn chế đi du lịch đến một số vùng của Trung Quốc.

Vũ Hán đã từng rất hấp dẫn với các công ty lớn, vì đây là một trung tâm vận tải của Trung Quốc. Ngành công nghiệp ô tô, bao gồm các công ty hàng đầu như General Motors, Honda, Nissan và nhiều công ty khác, đã thiết lập cửa hàng ở đó. Các nhà cung cấp của các công ty này cũng theo chân. Đây là điểm đến của 1/3 tổng vốn đầu tư của Pháp vào Trung Quốc.

Hôm 27/1, Tập đoàn PSA, nhà sản xuất ô tô của Pháp, cho biết họ đã thiết lập liên lạc khủng hoảng giữa Vũ Hán và trụ sở tại Paris để ước tính tác động tiềm ẩn đối với hoạt động sản xuất. Công ty sử dụng khoảng 2.000 lao động ở Vũ Hán thông qua liên doanh và đang sơ tán 38 người nước ngoài.

Ikea sử dụng 14.000 lao động tại Trung Quốc, cho biết hôm 30/1 rằng họ sẽ tạm thời đóng cửa tất cả 30 cửa hàng tại nước này. Nhân viên tại đây sẽ được yêu cầu nghỉ phép có lương cho đến khi có thông báo mới.

Không rõ làm thế nào các doanh nghiệp có thể phục hồi trở lại. Trong thời gian dịch SARS, một số nhà máy đã trả lương cao hơn để kêu gọi công nhân trở lại.

Cummins, một công ty ở Indiana sản xuất động cơ và máy phát điện, không biết liệu họ có thể mở cửa 7 cơ sở của mình ở Vũ Hán sau ngày gia hạn ngày 3/2 hay không, vì thành phố vẫn bị phong tỏa. Công ty này thiết lập hệ thống nhiên liệu và năng lượng cho ngành công nghiệp đường sắt và hàng hải.

Ford, trên thực tế không có bất kỳ hoạt động nào ở Vũ Hán, cho biết một số nhà máy chính của hãng vẫn sẽ không hoạt động cho đến ngày 10/2. Các nhà máy của Ford ở bốn thành phốTrung Quốc sản xuất ra gần nửa triệu xe mỗi năm, tương đương trung bình 9.400 xe mỗi tuần.

Các doanh nghiệp ở các quốc gia khác cũng đang cố gắng xác định tác động của dịch bệnh.

"Nếu tình hình này không thuyên giảm, chúng tôi lo ngại nó có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu, sản lượng và lợi nhuận của công ty Nhật Bản", ông Yasutoshi Nishimura, Bộ trưởng Bộ Chính sách kinh tế và Tài chính Nhật Bản nói với một nhóm phóng viên trong tuần này. Khách Trung Quốc chiếm khoảng 30% khách quốc tế và các công ty Trung Quốc là khách hàng chính của linh kiện do Nhật Bản sản xuất, như chất bán dẫn và ống kính.

"Tại Thái Lan, khách Trung Quốc chi gần 18 tỷ USD hàng năm, tương đương khoảng 1/4 chi tiêu của khách du lịch".Yuthasak Supasorn, Cụ trưởng Tổng cục Du lịch Thái Lan cho biết, "Khách du lịch Trung Quốc là nhóm khách du lịch hàng đầu đến Thái Lan". 

Ông cũng nói thêm rằng chính phủ đang tìm cách bù đắp cho các chủ doanh nghiệp bị thiệt hại từ sự sụt giảm khách du lịch trong vài tuần qua. Chính phủ thậm chí đã xem xét giảm phí đỗ xe cho các hãng hàng không và thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nhiên liệu máy bay để thu hút nhiều khách du lịch hơn.

Anan Buates, 45 tuổi, điều hành một công ty lái xe khách du lịch cho biết khách du lịch Trung Quốc là nhóm khách rất quan trọng đối với hoạt động kinh doanh của anh. Anh đã gần như phát hoảng khi các công ty lữ hành bắt đầu hủy hợp đồng vào phút chót khi coronavirus xuất hiện. Tuần trước, Trung Quốc đã ban lệnh cấm đối với các tour du lịch nhóm ở nước ngoài.

"Đây là quyền của họ và đó là chính sách của họ để ngăn chặn sự lây lan của coronavirus", Anan nói. Tuy nhiên, anh biết mình sẽ phải đối mặt với một thử thách khó khăn. "Chúng tôi sống được là vì khách Trung Quốc đến quanh năm".