Như chúng tôi đã thông tin, gần đây có nhiều khách hàng giao dịch tiền mặt ở ngân hàng phản ánh rằng họ không được giao dịch viên hoặc cán bộ kho quỹ của ngân hàng thực hiện kiểm đếm tiền trước khi đưa cho khách. Điển hình là trường hợp của chị H. ở ngân hàng B. tại chi nhánh Thanh Xuân, hay anh M. ở ngân hàng V. chi nhánh Thành Công (Hà Nội).
Khi phản ánh với cán bộ ngân hàng về yêu cầu phải thực hiện kiểm đếm để biết chắc tiền có đủ hay không, thì các cán bộ ngân hàng lại không thực hiện, mà còn biện minh lý do là tiền đã đếm sẵn, lấy trong quầy ra thì không thể thiếu. Thậm chí có cán bộ giao dịch còn cho rằng rút tiền ở ngân hàng của Nhà nước thì không sợ thiếu, và rằng họ làm việc vì cái tâm nên không thể có sự gian dối nào.
Xoay quanh câu chuyện này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với chuyên gia tài chính ngân hàng, TS. Nguyễn Trí Hiếu.
TS. Hiếu cho biết, trong giao dịch tiền mặt, các ngân hàng hiện nay đều có quy định nội bộ của mình. Tuy nhiên một nguyên tắc chung là, khi khách hàng đến gửi tiền, ngân hàng phải đếm số tiền họ nhận trước mặt khách hàng, sau đó xác nhận với khách hàng số tiền ngân hàng nhận được. Cùng một thể thức như vậy, khi họ đưa tiền cho khách hàng sẽ dùng máy đếm nếu số lượng lớn, còn số tiền nhỏ đếm trước mặt khách hàng, để khách hàng xác định có đúng số tiền phải nhận hay không.
Việc một số ngân hàng từ chối việc đếm tiền cho khách hàng rõ ràng là không hợp lệ. "Họ không thể từ chối việc đếm tiền dù có thể vì bận hay do số tiền quá lớn. Có thể một số ngân hàng cho rằng họ lớn và uy tín thì đảm bảo giao nhận tiền đủ và đúng. Nhưng trong bất cứ trường hợp nào cũng không thể biện luận cho hành động của mình, ngay cả các ngân hàng trên thế giới họ cũng không bao giờ đưa tiền cho khách hàng rồi nói bạn hãy tin tưởng chúng tôi" – ông Hiếu nói.
Và theo vị chuyên gia từng công tác trong ngành ngân hàng ở Mỹ, thực tế việc đếm tiền cũng có những sơ suất ngay cả với máy. Bởi máy không thể nào xác nhận 100% tiền thật hay tiền giả, có nhiều loại tiền giả đến máy cũng không xác định được.
"Trong mọi trường hợp, cán bộ ngân hàng phải kiểm đếm tiền trước mặt khách chứ không thể có lý do nào đó mà bỏ qua được" – ông Hiếu nhắc lại.
Đề cập đến việc một số ngân hàng, ví dụ ngân hàng V., có trang bị máy đếm tiền riêng ở một khu vực với sự giám sát của camera, và cán bộ ngân hàng nói rằng nếu có nhu cầu đếm tiền thì mang ra đó đếm mà không thực hiện kiểm đếm tại quầy khi đưa cho khách thì có hợp lý, có theo nguyên tắc chứng kiến của nhân viên ngân hàng hay không?
TS. Nguyễn Trí Hiếu cho biết quy trình như vậy là không hợp lý. "Ví dụ bạn cầm tiền ra máy đếm, nếu không may thiếu thì cán bộ nhân viên sẽ không có trách nhiệm, thậm chí nếu chẳng may tiền đó sai sót, họ sẽ cho rằng mình dấu đi. Nếu kiểm đếm ở một khu vực riêng thì phải có cán bộ nhân viên đi theo và họ cũng là người cầm tiền chứ không phải khách. Trường hợp họ tự trao cho bạn tiền để đi kiểm đếm không có sự giám sát của cán bộ là không hợp lệ, camera không thể coi là nhân viên ngân hàng khi tất cả các nhà băng đã có quy định chặt chẽ về việc tiền phải kiểm đếm trước sự chứng kiến của cán bộ ngân hàng" - ông Hiếu nói.
Vị chuyên gia cho biết thêm, tình trạng một số ngân hàng cố tình lờ đi các quy trình cho khách hàng là đáng báo động. Bởi lẽ một cán bộ nhân viên tại phòng giao dịch làm như vậy thì không ai đảm bảo rằng ở các bộ phận khác, những người phụ trách công việc khác liệu có bỏ bớt quy trình nào đó tương tự hay không.
Do vậy, chuyên gia cho rằng, về phía ngân hàng cần đào tạo lại cán bộ để nhân viên làm đúng theo quy định, quy trình thông lệ. Việc sai sót trong giao dịch tiền mặt đã xảy ra nhiều không chỉ có ở Việt Nam mà cả trên thế giới nên càng phải cẩn trọng. Nếu trong trường hợp cán bộ đã được nhắc nhở và đào tạo lại mà vẫn còn khách hàng than phiền thì phải có kỷ luật nghiêm khắc hơn.
Để giao dịch tiền mặt tránh được những rủi ro, TS. Nguyễn Trí Hiếu khuyến cáo rằng khách hàng cần quan tâm đến không chỉ số lượng qua kiểm đếm đã đề cập mà còn phải quan tâm chất lượng tiền.
Đối với việc gửi tiền ở ngân hàng, khách phải kiểm tra rõ về tiền thật hay tiền giả, vì nếu chẳng may là tiền giả thì ngân hàng sẽ tịch thu số tiền đó và khách hàng là người thiệt hại. Còn khi nhận tiền, khách hàng cũng phải kiểm tra kỹ, nếu phát hiện có nghi ngờ thì phải yêu cầu ngân hàng đổi cho các đồng tiền khác, hoặc nếu phát hiện giả thì yêu cầu bù trừ luôn.
Ngoài ra, khi giao dịch tiền mặt cũng phải để ý tiền có bị rách nát, có mờ nhạt hay không, có đảm bảo rằng ra ngoài lưu thông sẽ không gặp trở ngại hay không, nếu có thì phải yêu cầu ngân hàng đổi cho các đồng tiền khác chất lượng tốt hơn.