Ngành dệt may trước EVFTA: Đau đầu bài toán xuất xứ và nguồn cung nguyên phụ liệu!

Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) vừa có cuộc họp đánh giá lợi thế cũng như thử thách trước Hiệp định EVFTA. Ghi nhận, với EVFT, sẽ có khoảng 77% kim ngạch xuất khẩu (KNXK) giảm thuế về 0% sau 5 năm, trong đó khoảng 20% KNXK giảm ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Còn lại khoảng 23% KNXK sẽ giảm thuế về 0% sau 7 năm.

"Kỳ vọng tăng gấp đôi thị phần sau 5 năm, chiếm khoảng 5%, KNXK đạt 2 con số, phấn đấu vượt qua Ấn Độ và bám sát Thổ Nhĩ Kỳ", đại diện Vinatex nhấn mạnh.

Được biết, quy mô thị trường EU khoảng 500 triệu dân, GDP đạt 18.292 USD tính đến năm 2019, chiếm 22% GDP toàn cầu. Trong đó, tổng KNNK dệt may khoảng 250 tỷ USD/năm, chiếm 34% tổng cầu dệt may thế giới.

Riêng Việt Nam, KNXK xuất đi EU năm 2019 đạt khoảng 5,5 tỷ USD, chiếm thị phần 2,2%, xấp xỉ thị phần của Campuchia, đứng sau Trung Quốc, Bangladesh, Ấn Độ, Pakistan. Trong khi đó, các quốc gia Bangladesh, Pakistan, Campuchia đều đang được miễn thuế hoặc hưởng thuế suất 0% khi xuất khẩu vào EU, chưa kể điều kiện xuất xứ dễ dàng hơn Việt Nam.

Trở lại với EVFTA, trong ngắn hạn, để hưởng miễn thuế của EVFTA phải đáp ứng quy tắc xuất xứ yêu cầu 2 công đoạn từ vải trở đi. Trong khi vải sản xuất trong nước mới đủ đáp ứng 25-30% nhu cầu, do đó Bộ Công Thương cần triển khai tận dụng ngay linh hoạt cộng gộp vải của Hàn Quốc và Nhật Bản – là 2 quốc gia có cùng FTA với EU và Việt Nam và cũng đang chiếm 23% tổng KNNK vải của Việt Nam (KNNK vải Hàn Quốc khoảng 2 tỷ USD, chiếm 16% và từ Nhật Bản khoảng hơn 800 triệu USD, chiếm 7%).

Trong dài hạn, cùng với nhận thức cần xây dựng chuỗi cung ứng trong nước để giảm tác động của đại dịch Covid-19 khi phụ thuộc vào một nguồn cung nguyên liệu và quy tắc xuất xứ yêu cầu từ vải trở đi trong EVFTA tạo ra động lực dài hạn thu hút đầu tư vào sản xuất vải.

Tuy nhiên, suất đầu tư cho 1 nhà máy sản xuất vải quy mô khoảng 10 triệu mét/năm cần khoảng 30 triệu USD (gần 700 tỷ đồng). Với hiện trạng ngành dệt may hiện tại, trong tổng số 8.450 doanh nghiệp có 85% số doanh nghiệp có quy mô vốn dưới 50 tỷ đồng, trên 50 tỷ chiếm 15% trong đó trên 500 tỷ chỉ chiếm 3% nên chúng ta chưa đủ nguồn lực làm nguyên liệu. Chưa kể thị trường tiêu thụ chưa chắc chắn do chưa vào được chuỗi. Vì vậy, cần có chính sách đủ mạnh thu hút thêm nguồn lực từ khu vực FDI, có vốn và có chuỗi cung ứng đầu tư vào sản xuất vải.

Trước những khó khăn trên, Vinatex đưa ra kiến nghị với Chính phủ cần có chính sách đủ hấp dẫn đầu tư sản xuất NPL dệt may. Trước mắt Chính Phủ cần có quy hoạch Khu công nghiệp cho NPL dệt may đủ lớn (ví dụ đối với sản xuất vải, để tiến hành sản xuất dệt, nhuộm, hoàn tất cho 1 tỷ mét vải sẽ cần 300 ha đất) và có hạ tầng xử lý nước thải.

Song song, bỏ thuế VAT khi doanh nghiệp mua NPL dệt may trong nước. Với quy định hiện tại, thuế VAT khiến đơn giá tăng thêm 2%. Chúng ta cũng phải giảm chi phí logistic vì chi phí vận chuyển NPL từ Trung Quốc sang Việt Nam đang rẻ hơn từ HN, HCM đi các địa phương.

Riêng với Bộ Công Thương, trong Hiệp định EVFTA đã cho phép cộng gộp vải của Hàn Quốc, Bộ Công Thương cần hoàn tất đàm phán ngay với Hàn Quốc để thông báo cho EU chính thức áp dụng, Hiệp định đã có hiệu lực từ 1/8 nhưng doanh nghiệp chưa được cộng gộp vải của Hàn Quốc.

Bộ Công Thương cần triển khai ngay đàm phán với Nhật Bản để doanh nghiệp sử dụng vải Nhật Bản được cộng gộp hưởng ưu đãi thuế quan theo EVFTA. Song song, dớm triển khai cho doanh nghiệp xuất khẩu tự chứng nhận xuất xứ trong EVFTA vì hiện tại xuất khẩu đi EU hưởng ưu đãi GSP doanh nghiệp cũng đã và đang được tự chứng nhận xuất xứ, Vinatex nhấn mạnh.