Nợ trái phiếu và 'gây bão' cho thị trường tài chính vẫn là chưa đủ, Evergrande 'vỡ trận' vì đi vay cả hộ gia đình Trung Quốc?

Ảnh hưởng đến ngành quỹ tín thác

Hàng chục nghìn hộ gia đình Trung Quốc đã mua những khoản đầu tư lợi nhuận cao của Evergrande đang có nguy cơ trở thành nạn nhân tiếp theo. Tập đoàn bất động sản Trung Quốc tiếp tục không thể thanh toán lãi đối với các khoản vốn được bán thông qua hệ thống ngân hàng "ngầm", để thu hút hàng tỷ USD cho các dựa án xây dựng.

Nguồn tin thân cận tiết lộ, một số bên cho vay này, được gọi là các quỹ tín thác, thậm chí đã phải bỏ tiền túi để thay mặt trả nợ cho các nhà đầu tư giàu có của Evergrande. Trong khi đó, một số khác đang đàm phán về việc kéo dài thời gian thanh toán nợ với Evergrande. Hiện tại, giá trị của khoản nợ này vẫn chưa được tiết lộ và không có dấu hiệu nào cho thấy các quỹ tín thác đang yêu cầu khách hàng mua trái phiếu của Evergrande chịu tình trạng trì hoãn thanh toán.

Hiện tại, Evergrande không thể trả khoản thanh toán 40 tỷ NDT (6,2 tỷ USD) cho các sản phẩm đầu tư đã bán cho nhà đầu tư nhỏ lẻ. Điều này làm dấy lên tâm lý giận dữ và kéo theo làn sóng biểu tình trên toàn quốc, tạo thêm áp lực cho Bắc Kinh trong việc tìm ra giải pháp tránh bất ổn cho thị trường tài chính.

Việc khoản nợ của Evergrande liên quan đến cả ngành quỹ tín thác trị giá 3 nghìn tỷ USD sẽ gây rủi ro cho nhiều nhà đầu tư hơn. Ngoài ra, tình trạng này cũng đe dọa nguồn vốn phi ngân hàng lớn nhất cho lĩnh vực bất sản khi các ngân hàng "ngầm" ít hoạt động hơn.

James Feng - đối tác sáng lập của Poseidon Capital Group, quỹ chuyên đầu tư vào doanh nghiệp ở tình thế đặc biệt và mắc nợ, cho biết: "Chính phủ Trung Quốc sẽ đặt mối ưu tiên ổn định xã hội lên một trong những vị trí hàng đầu."

Quả bom hẹn giờ đang đếm ngược từng ngày, Evergrande phải nhanh chóng hoàn trả các khoản thanh toán cho những nhà đầu tư này. Trong quý IV, công ty này sẽ phải trả các khoản thanh toán cho 1,8 tỷ USD sản phẩm có lợi suất cao đã được bán thông qua quỹ tín thác cho khách hàng, tổ chức giàu có. Theo nhà cung cấp dữ liệu Use Trust, 4 tỷ USD nữa sẽ đến hạn vào năm tới.

Lo ngại về rủi ro bất ổn tài chính, chính phủ Trung Quốc đã thúc giục Evergrande nhanh chóng trả nợ. Trong một cuộc họp gần đây, các nhà quản lý đã yêu cầu tập đoàn này hoàn thiện các dự án nhà ở còn đang dang dở và trả nợ cho nhà đầu tư nhỏ lẻ, đồng thời ngăn chặn tình trạng vỡ nợ đối với trái phiếu USD. Trong khi đó, chủ tịch Evergrande - Hứa Gia Ấn, tuần trước nói với các nhân viên rằng sẽ hoàn trả cho các nhà đầu tư mua sản phẩm đầu tư của họ.

Evergrande nợ các hộ gia đình, nhà cung cấp và định chế tài chính địa phương gần 2 nghìn tỷ NDT.

Tuy nhiên, với hơn 300 tỷ USD nợ phải trả và dòng tiền đang sụt giảm, hiện vẫn chưa rõ ông Hứa khi nào có thể thực hiện được lời cam kết đó. Hôm 23/9, công ty đã lỡ hạn thanh toán trái phiếu coupon 83,5 triệu USD cho số trái phiếu trị giá 2 tỷ USD đáo hạn vào tháng 3. Ngoài ra, Evergrande cũng bị hạn chế khi sử dụng các tài khoản ngân hàng của mình, bởi giới chức yêu cầu công ty này sử dụng tiền mặt để hoàn thiện các dự án nhà ở, không phải trả nợ cho các chủ nợ.

Evergrande phụ thuộc nhiều hơn vào các quỹ tín thác và những sản phẩm quản lý tài sản khác khi các ngân hàng được chỉ đạo thắt chặt hoạt động cho vay với lĩnh vực bất động sản. Cuối năm 2019, tập đoàn bất động sản này đã hợp tác với hầu hết 68 quỹ tín thác ở Trung Quốc, chiến 41% tổng số vốn họ huy động được.

Để ứng phó với những rắc rối tài chính của Evergrande, các công ty tín thác đã trở nên thận trọng hơn từ năm ngoái. Một số chỉ chấp nhận 1 trong số hàng chục đề xuất từ nhà phát triển. Họ thường chỉ góp vốn ít hơn 1 nửa so với giá trị của dự án.

Hơn nữa, các quỹ tín thác cũng đang giảm mức độ tiếp xúc với các công ty bất động sản khác. Đây là một dấu hiệu cho thấy những vấn đề của Evergrande đang đe dọa toàn bộ ngành bất động sản, vốn chiếm hơn 15% nền kinh tế Trung Quốc. Các quỹ tín thác đã bán trước hạn trái phiếu của một số công ty bất động sản với trị giá 201 tỷ NDT trong nửa đầu năm nay.

Mặc dù vậy, các quỹ tín thác vẫn là nguồn nợ trực tiếp lớn nhất của Evergrande, với số tiền còn lớn hơn cả các khoản vay ngân hàng và trái phiếu, theo Christopher Yip - giám đốc cấp cao của S&P 500 Global Ratings.

Nhà đầu tư nhỏ lẻ bất lực đòi nợ

Khi các quỹ tín thác "rút" dần khỏi lĩnh vực bất động sản, Evergrande bắt đầu tìm cách thu hút vốn từ những nguồn khác, bán các sản phẩm tài chính có lợi suất cao cho nhân viên, người mua nhà và những bên khác.

Số tiền này không được Evergrande liệt kê trong các hồ sơ theo quy định và tiếp tục thực hiện các khoản vay ngoài sổ sách. Điều này khiến một số nhà phân tích suy đoán về việc liệu những nghĩa vụ nợ ẩn có sớm xuất hiện hay không.

Một dự án của Evergrande ở Khải Đông, tỉnh Giang Tô.

Hiện tại, Evergrande vẫn tiếp tục "đi vay" với hình thức như vậy. Khi giá cổ phiếu và trái phiếu bắt đầu rớt giá trong năm nay, công ty này đã đưa ra chỉ thị rõ ràng cho nhân viên: tìm người mua các sản phẩm đầu tư lợi suất cao hoặc bạn có khả năng bị đuổi việc.

Theo đó, nhiều nhân viên không chỉ tự mua sản phẩm đầu tư này mà còn khuyến khích cả bạn bè, gia đình. Các nhân viên ở tỉnh Liêu Ninh hồi tháng 7 đã nhận được mục tiêu "bán hàng": 100.000 NDT/nhân viên, cao gấp 10 lần so với các giám đốc điều hành. Các vị trí điều hành sẽ được thưởng hoặc phạt dựa theo việc đạt được các mục tiêu và số lượng sản phẩm được bán là "bằng chứng quan trọng" về hiệu suất làm việc.

2 tháng sau, cả nhân viên và nhà đầu tư đã tức giận, tham gia các cuộc biểu tình sau khi nhà phát triển này không hoàn trả các khoản thanh toán cho những sản phẩm đó, một số có lãi suất tới 10%.

Hu - một nhà đầu tư, chia sẻ anh đã đi tàu suốt 20 giờ để tham gia biểu tình tại trụ sở Thâm Quyến của Evergrande. Anh đã đầu tư 100.000 NDT sau khi được một nhân viên của công ty này mời chào. Khi nhận được khoản lãi 7%, anh đã đi vay một khoản để đầu tư thêm 700.000 NDT. Tuy nhiên, Hu đang lo lắng khoản tiền sẽ không được trả lại và quyết định sẽ ở lại Thâm Quyến để đòi tiền.

Evergrande Wealth là một công ty quản lý tài sản độc lập, nằm trong "ngóc ngách" ít được kiểm soát nhất của hệ thống ngân hàng "ngầm" của Trung Quốc. Do phần lớn không bị ảnh hưởng bởi quy định kiểm soát cho vay, ngành này đã trở thành nguồn tài trợ chính cho các doanh nghiệp Trung Quốc đang thiếu tiền bằng cách bán các sản phẩm lãi suất cao cho nhà đầu tư giàu có.

Tận dụng lỗ hổng quy định, Evergrande đã bán các sản phẩm này cho khoảng 70.000 nhà đầu tư nhỏ lẻ, yêu cầu mỗi tổ chức hoặc cá nhân cần có ít nhất 1 triệu NDT để đầu tư.

Tham khảo Bloomberg