Gần đây, câu chuyện về tiền lẻ, nhất là tiền mệnh giá nhỏ 100 đồng lại "nóng" lên do các tài xế đi qua trạm BOT Cai Lậy dùng tiền lẻ để trả phí như một hình thức phản đối việc lập trạm thu phí tại đây, còn đơn vị thu phí thì không có tiền lẻ để trả lại khi các lái xe đóng phí vượt quá mức thu 100 đồng (tài xế thường dùng tiền 200 đồng, 500 đồng để đóng phí và mức tiền đưa thường là 25.100 đồng, 35.100 đồng...cho các mức thu đúng 25.000 đồng hay 35.000 đồng).
Liên quan đến đồng tiền lẻ, tính đến nay, đã gần 6 năm Ngân hàng Nhà nước (NHNN) không phát hành tiền giấy mệnh giá dưới 5.000 đồng. Việc tìm kiếm hay sở hữu tiền mệnh giá nhỏ trở nên rất khó khăn, đặc biệt với tiền giấy 100 đồng. Đây là đồng tiền có mệnh giá thấp nhất trong hệ thống tiền tệ đang lưu hành tại Việt Nam.
Không phải năm nay mà từ nhiều năm trước đã không có tiền 100 đồng để đổi. Do sự khan hiếm của các loại tiền mệnh giá nhỏ, đặc biệt là tờ 100 đồng nên không ít điểm thu đổi tiền lẻ đã đẩy mức phí đổi tiền khá cao, có nơi lên cao gấp hàng trăm lần. Trong khi đó các đồng tiền mệnh giá lớn hơn thì phí đổi rẻ hơn.
Liên hệ với một shop chuyên mua bán tiền lẻ trên mạng, chúng tôi được biết shop này rao bán mỗi tờ tiền giấy mệnh giá 100 đồng lên tới 20.000 đồng. Chủ shop cho biết, tiền 100 đồng hiện không còn nhiều, xuất hiện rất ít vào các dịp Tết.
Hiện shop chỉ nhận đổi tiền mệnh giá từ 500 đồng trở lên là chủ yếu, còn đối với mệnh giá 100 đồng thì lâu lâu mới có một ít và được đổi với mức 20.000 đồng mỗi tờ. Nếu mua khoảng 100 tờ trở lên giá giảm còn 12.000/tờ.
Tại các khu vực gần đền chùa ở Hà Nội, khi được ngỏ ý muốn đổi tiền giấy 100 đồng, các đầu mối tại đây cũng cho biết tiền này không còn tiền để đổi.
“Giờ người ta lễ chùa lễ bằng tiền 1.000-2.000 đồng thôi, cùng lắm là tiền 500 đồng màu đỏ cho đẹp, chứ làm gì còn tiền 100 đồng mà đổi. Tôi ngồi đây cả năm, không thấy ai dùng tiền 100 đồng đi lễ nữa cả”, một đầu mối tại Phủ Tây Hồ cho biết.
Không chỉ là ở các điểm thu đổi tiền hét phí đổi lớn mà thực tế trên thị trường người ta dường như cũng quên đi sự có mặt của đồng tiền 100 đồng hay 200 đồng vì mệnh giá quá nhỏ và chẳng mua được gì. Thậm chí nhiều cửa hàng, người bán hàng ngoài chợ còn không chấp nhận đồng tiền dưới 1.000 đồng khi mua bán.
Vào giữa năm ngoái, Ngân hàng Nhà nước cũng phát hành một loại tiền 100 đồng nhân dịp ngành ngân hàng kỷ niệm 65 năm ngày truyền thống. Mặt trước tờ tiền mới là hình quốc huy, chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh và dòng chữ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, mệnh giá 100 đồng in đậm với logo 65 năm kỷ niệm ngày thành lập. Nhưng tờ 100 đồng mới này chỉ dùng làm lưu niệm chứ không có giá trị thanh toán hay lưu thông. Do vậy, không thể dùng tờ 100 đồng in năm 2016 để trả lại tiền thừa trong các giao dịch.