Saudi Aramco: Tham vọng của chủ tịch về thương vụ IPO 2 nghìn tỷ USD bỗng nhiên trở thành "quả bom xịt", vì đâu nên nỗi?

Hôm 16/11, một số "sếp" của ngân hàng đầu tư trên thế giới đã đến cung điện Riyadh để thảo luận về những khuyến nghị cuối cùng đối với kế hoạch IPO của Saudi Aramco. Các chuyên gia tài chính có mặt tại đó để gặp ông Yasir al-Rumayyan - chủ tịch của Aramco và là người đứng đầu quỹ đầu tư quốc gia, cùng các bộ trưởng nội các và lãnh đạo công ty.

Thông điệp mà họ đưa ra sẽ khiến ban tổ chức thất vọng: nhà đầu tư nước ngoài không sẵn sàng bỏ tiền mua cổ phần của Aramco với mức định giá 2 nghìn tỷ USD mà Thái tử Mohammed bin Salman đã đặt ra. Tuy nhiên, không có lời thuyết phục nào đủ hấp dẫn, từ những lời hứa hẹn về tỷ lệ trả cổ tức cao hơn cho nhà đầu tư nhỏ địa phương, có thể xoay chuyển thực tế phũ phàng đó.

Ở trọng tâm trong kế hoạch cải cách kinh tế của Thái tử Mohammed, thương vụ IPO này từng được coi là động lực để huy động 100 tỷ USD từ việc bán 5% cổ phần và hỗ trợ mở cửa nền kinh tế Ả Rập cho nhà đầu tư nước ngoài. Thế nhưng, không chỉ hạ mức định giá mà quy mô niêm yết của Aramco cũng bị thu hẹp, cùng những kế hoạch trên các sàn giao dịch quốc tế.

Nguyên nhân là do những lần trì hoãn kế hoạch "lên sàn", Thái tử lần đầu tiên tiết lộ kế hoạch niêm yết cổ phiếu Aramco từ gần 4 năm trước, nhưng hồi tháng 9 ông đã giao quyền phụ trách thương vụ này cho Rumayyan và "lật đổ" bộ trưởng bộ dầu mỏ - người được coi là gây cản trở cho kế hoạch niêm yết. Sau đó, các quan chức lớn của vương quốc này đã kêu gọi thực hiện kế hoạch vào tháng 12 trên sàn Tadawul của Riyadh.

Tại buổi thảo luận, các "ông lớn" ngành ngân hàng đã trình bày quan điểm của họ về kế hoạch chào bán có quy mô vừa đủ và giúp giữ được uy tín của Thái tử mà vẫn đảm bảo dự án cải cách kinh tế đầy tham vọng của ông được thực hiện đúng hướng. Sự kiện này có sự tham gia của các ngân hàng lớn như Bank of America, Citigroup, Morgan Stanley và Goldman Sachs.

Nguồn tin thân cận tiết lộ với Financial Times: "Về cơ bản, họ có 2 lựa chọn, đó là thực hiện trên sàn quốc tế với mức định giá 1,5 nghìn tỷ USD đến 1,6 nghìn tỷ USD, hoặc sàn địa phương với 1,7 nghìn tỷ USD."

Các đại diện của ngân hàng đã rất căng thẳng khi tham gia cuộc thảo luận, sau khi phải chờ đợi hơn 5 giờ, phải "giết thời gian" bằng cách... ăn bánh sandwich và uống nước trái cây. Thế nhưng, cuộc họp với các quan chức của Ả Rập chỉ kéo dài vỏn vẹn 10 phút. Sau đó, họ rời cuộc họp, quay trở về châu Âu mà không biết quốc gia này đã quyết định như thế nào.

Dù gặp khó khăn trong nhiều năm để có được một thương vụ đầu tư từ Thái tử, Quỹ đầu tư Quốc gia và Aramco, thì phải đến sáng Chủ Nhật họ mới biết rõ về kế hoạch niêm yết này. Aramco thông báo sẽ bán 1,5% cổ phần với mức định giá từ 1,6 nghìn tỷ USD đến 1,7 nghìn tỷ USD và dự kiến sẽ huy động được khoảng 25,6 tỷ USD.

Chủ tịch của Aramco - Yasir al-Rumayyan.

Kế hoạch niêm yết ở Mỹ, châu Âu và châu Á cũng bị huỷ bỏ. Thương vụ này chỉ tập trung vào thị trường Ả Rập và vùng Vịnh. Nguồn tin tiết lộ: " Rumayyan hẳn là đã nghĩ rằng 'tại sao chúng ta phải trao chiếc vương miện cho những người đến từ nước ngoài, với mức định giá thấp hơn, trong khi có thể bán cổ phần cho nhà đầu tư trong nước." Thế nhưng, có một điều mà ai cũng biết, đó là "mọi quyết định đều từ Thái tử". 

Một số tổ chức nước ngoài vẫn có thể đầu tư, nhưng qua các kênh hạn chế hơn. Vì phân phối hạn chế, nên một số cố vấn làm việc với hàng chục ngân hàng về thoả thuận này giờ đây đang đặt ra câu hỏi về mục đích của Ả Rập là gì.

Lời cảnh báo của các nhà đầu tư tiềm năng về mức định giá thấp hơn của Aramco đã được đưa ra vào nhiều tuần trước cuộc họp hôm thứ Bảy tại Riyadh. Tại một cuộc họp về mức định giá tổ chức trước đó vài tuần, các ngân hàng đã trích dẫn sự đồng thuận với mục tiêu 1,1 nghìn tỷ USD đến 1,5 nghìn tỷ USD từ các nhà đầu tư ban đầu ở Mỹ, châu Á và châu Âu. Nguồn tin thân cận tiết lộ: "Dẫu vậy, ông Rumayyan không muốn nghe bất kỳ điều gì sau khi họ đưa ra con số 1,1 nghìn tỷ USD. Ông ấy đã nổi giận."

Tỷ lệ trả cổ tức thấp hơn các công ty năng lượng niêm yết khác, vấn đề của chính phủ, những lo ngại về các vụ tấn công vào cơ sở chủ chốt hồi tháng 9, cũng như sự can thiệp của nhà nước vào chiến lược của công ty, là một trong những nguyên nhân khiến các nhà quản lý quỹ e ngại khi đầu tư vào Aramco.

Thông điệp tương tự cũng được đưa ra vào tuần trước. Nhu cầu giữa nhà đầu tư nhỏ trong nước và các tổ chức chức nước ngoài đối với Aramco có sự chênh lệch lớn, theo 2 nguồn tin ẩn danh. Bởi vậy, đến thời điểm này, Aramco phải thống nhất với mức định giá "thực tế" hơn, ở mức 1,1 nghìn tỷ USD đến 1,2 nghìn tỷ USD.

Hơn nữa, họ còn phải huỷ bỏ các roadshow trên toàn cầu - được thực hiện với mục đích thu hút các nhà quản lý quỹ trên thế giới. Thay vào đó, Aramco chủ yếu chỉ nhận đầu tư của các cổ đông trong nước, quỹ Ả Rập, nhà đầu tư khu vực ở các sự kiện diễn ra trong vùng Vịnh, trừ Qatar và các công ty nhà nước của Nga, Trung Quốc và Malaysia. 

Tham khảo Financial Times