Báo cáo khảo sát về tình hình doanh nghiệp & người lao động trong bối cảnh đại dịch COVID-19 của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) vừa công bố cho thấy, trong 21.517 doanh nghiệp được tiến hành khảo sát về sức khỏe tài chính của doanh nghiệp phản ánh trên hai chỉ số ước tính về dòng tiền và doanh thu dự kiến đã cho thấy nguồn tài chính cạn kiệt nghiêm trọng.
Gần 37% doanh nghiệp "tạm ngừng hoạt động do dịch" cho biết "doanh thu dự kiến giảm trên 75%.
Cạn kiệt "máu"
Cụ thể, về dòng tiền của doanh nghiệp được ví như "máu" của doanh nghiệp. Tuy nhiên, tỷ lệ doanh nghiệp "Tạm ngừng hoạt động do dịch" chỉ còn dòng tiền giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động "ít hơn 1 tháng" chiếm khá cao, gần 40%, con số này ở các doanh nghiệp đang "Duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh" là 17,7%.
Trong khi đó, khi được hỏi về doanh thu dự kiến trong năm 2021, gần 37% doanh nghiệp "tạm ngừng hoạt động do dịch" cho biết "doanh thu dự kiến giảm trên 75%, con số này ở các doanh nghiệp "duy trì sản xuất kinh doanh" chỉ có hơn 11%.
Tỷ lệ doanh nghiệp trả lời "doanh thu dự kiến giảm từ 25%-50%" ở các doanh nghiệp "tạm ngừng hoạt động do dịch" là gần 32%. Như vậy, tính chung tỷ lệ doanh nghiệp có doanh thu dự kiến giảm trên 50% ở các doanh nghiệp "tạm ngừng hoạt động do dịch" là hơn 68%. Tỷ lệ này ở các doanh nghiệp "duy trì sản xuất kinh doanh" chỉ bằng một nửa, khoảng 34%.
Đối với các doanh nghiệp "duy trì sản xuất kinh doanh", tỷ lệ doanh nghiệp trả lời doanh thu dự kiến "giảm từ 25% đến dưới 50%" là tỷ lệ cao nhất, 38%. Nhóm doanh nghiệp này cũng có doanh nghiệp trả lời doanh thu "không thay đổi" hoặc thậm chí "doanh thu tăng" với tỷ lệ lần lượt là gần 5% và 7%. Trong khi đó tỷ lệ này ở nhóm doanh nghiệp "tạm ngừng hoạt động do dịch" chỉ khoảng 0,3%.
5 khó khăn tài chính
Cụ thể, cả hai nhóm doanh nghiệp gồm nhóm đang "Duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh" và nhóm doanh nghiệp "Tạm ngừng hoạt động do dịch" đều được hỏi về 5 khó khăn lớn nhất đối với vấn đề tài chính mà doanh nghiệp đang phải đối diện.
Khó khăn tài chính cho các khoản thanh toán của doanh nghiệp.
Theo đó, khó khăn lớn nhất nhiều doanh nghiệp của cả 2 nhóm gặp phải là trả tiền lương cho người lao động. Cụ thể, trên 71% doanh nghiệp tham gia khảo sát của cả nhóm doanh nghiệp "tạm ngừng hoạt động do dịch" và nhóm doanh nghiệp "duy trì sản xuất kinh doanh" cho biết họ gặp khó khăn này.
Khó khăn thứ hai nhiều doanh nghiệp của cả 2 nhóm gặp phải là trả lãi vay cho ngân hàng với 61% doanh nghiệp ở nhóm "tạm ngừng hoạt động do dịch" và 50% ở nhóm doanh nghiệp "duy trì sản xuất kinh doanh".
Khó khăn thứ ba nhiều doanh nghiệp của cả hai nhóm gặp phải là trả tiền thuê đất/kho bãi/nhà xưởng/văn phòng cho khu vực tư nhân với 57% doanh nghiệp ở nhóm "tạm ngừng hoạt động do dịch" và 40% ở nhóm doanh nghiệp "duy trì sản xuất kinh doanh".
Khó khăn thứ tư nhiều doanh nghiệp của cả hai nhóm gặp phải là đóng tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, kinh phí công đoàn (BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ). Tương tự như vấn đề trả lương công nhân, tỷ lệ trả lời của hai nhóm này khá giống nhau là 51%, không có sự chênh lệch giữa hai nhóm.
Khó khăn thứ năm mà nhiều doanh nghiệp của cả hai nhóm gặp phải là trả nợ gốc cho ngân hàng. Tỷ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thanh toán nợ gốc cho ngân hàng là 37% trong số doanh nghiệp "tạm ngừng hoạt động do dịch" và 31% trong số doanh nghiệp "duy trì sản xuất kinh doanh".
Khó khăn thứ sáu nhưng tỷ lệ khá tương đồng với khó khăn thứ năm là hơn 30% doanh nghiệp của cả hai nhóm đều cho biết, họ gặp khó khăn trong việc thanh toán tiền điện, nước, nhiên liệu đầu vào.
Khi so sánh các khó khăn về thanh toán các khoản chi của hai nhóm doanh nghiệp trong cùng một khoản mục chi như chi trả lương, đóng BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ cũng như chi trả lãi vay, chi trả gốc các khoản vay, hay chi trả tiền thuê đất đai, nhà xưởng, văn phòng cho tư nhân thì tỷ lệ của nhóm doanh nghiệp "tạm ngừng hoạt động do dịch" thường cao hơn một chút hoặc bằng so với tỷ lệ của nhóm doanh nghiệp "duy trì sản xuất kinh doanh".
Tuy nhiên có sự khác biệt khá lớn khi xem xét khó khăn trong việc thanh toán các khoản chi liên quan đến phòng chống dịch. Tỷ lệ các doanh nghiệp "duy trì sản xuất kinh doanh" cho biết họ gặp khó khăn với các khoản chi liên quan đến xét nghiệm Covid-19 và các khoản chi khác theo yêu cầu chống dịch là trên dưới 30% còn tỷ lệ này ở các doanh nghiệp "tạm ngừng hoạt động" chỉ dao động quanh 10%.
Kết quả này cũng phản ánh khá khách quan tình hình thực tế mà nhiều hiệp hội, doanh nghiệp kiến nghị trong thời gian qua. Trong báo cáo "Khuyến nghị phòng chống dịch và phục hồi kinh tế sau 15/8/2021" của Tổ tư vấn về chính sách phòng chống dịch và phục hồi kinh tế của Thành phố Hồ Chí Mình ngày 9/8/2021, báo có đề cập đến "gánh nặng tài chính của Doanh nghiệp thực hiện 3 tại chỗ" bao gồm "chi phí trợ cấp tiền lương cho người lao động (75-150.000 đồng/ngày) để họ chấp nhận ở lại công ty/nhà máy để tham gia sản xuất, chi phí ăn uống 3 bữa, chi phí xét nghiệm (220.000-250.000 đồng/lượt), chi phí tổ chức ở và mua sắm vật dụng sinh hoạt".
Báo cáo khảo sát này có thực hiện thống kê ở 5 doanh nghiệp thực hiện 3 tại chỗ và cho biết bình quân 5 doanh nghiệp này phải trả chi phí tăng thêm cho 1 người lao động là 9.330.000 đồng/tháng. Và trong báo cáo này cũng nhận xét là "do gánh nặng tài chính và không đủ nguồn lực để tổ chức về cơ sở vật chất, nên có một tỷ lệ không cao doanh nghiệp thực hiện "3 tại chỗ", và một số doanh nghiệp thực hiện nhưng không đảm bảo đúng các điều kiện, có lỗ hổng nên bị lây lan.