Tác động của thay đổi tỷ giá lên các doanh nghiệp vay ngoại tệ

Việc Fed tăng lãi suất điều hành thêm 0,75% trong cuộc họp tháng 6 và dự báo lãi suất điều hành có thể tăng lên 3,1-3,6% vào cuối năm nay đã hỗ trợ USD mạnh lên so với các loại tiền tệ khác, trong đó có VND. Tuy nhiên, nhờ các chính sách của Ngân hàng Nhà nước như bán ngoại tệ và giữ nguyên các lãi suất điều hành, tiền đồng vẫn đang mạnh hơn đáng kể so với các đồng ngoại tệ chính khác. Việc này ảnh hưởng tới các doanh nghiệp có các khoản vay gốc ngoại tệ. Bởi lẽ, khi lập báo cáo tài chính cuối quý, doanh nghiệp sẽ tính toán lại giá trị các khoản vay. Nếu chênh lệch dương, tức các khoản vay lớn hơn so với cuối quý trước, doanh nghiệp buộc phải ghi thêm chi phí tài chính và ngược lại, là phần doanh thu tài chính.

Trong quý II năm nay, tỷ giá USD/VND tăng 1,8%, 1 USD đổi được 22.838 VND thời điểm 31/3 đã tăng lên 1 USD đổi được 23.255 VND ngày 30/6. Áp lực tỷ giá gia tăng với các doanh nghiệp có các khoản vay ngoại tệ lớn bằng đồng USD như Tập đoàn Địa ốc No Va (Novaland - HoSE:NVL ), Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines - HoSE:HVN ), Tập đoàn Vingroup ( HoSE:VIC )...nếu không có các biện pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

Diễn biến tỷ giá USD/VND. Ảnh: TradingView.

Cuối quý I, Vingroup ghi nhận tổng nợ dài hạn bằng đồng USD ở mức 73.647,6 tỷ đồng. Giá trị các khoản vay dài hạn bằng đồng USD đạt hơn 52.919,3 tỷ đồng; riêng khoản vay dài hạn đến hạn trả là 6.611,9 tỷ đồng.

Giá trị trái phiếu dài hạn phát hành bằng USD tới 31/3 là gần 11.210 tỷ đồng. Đây là lô trái phiếu quốc tế trị giá 500 triệu USD phát hành ngày 13/4/2021 niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Singapore, mệnh giá 200.000 USD/đơn vị và lãi suất coupon 3%/năm, kỳ hạn 5 năm. Đây là loại trái phiếu có thể thực hiện quyền chọn nhận cổ phiếu VHM của Vinhomes ( HoSE:VHM ).

Giá trị trái phiếu hoán đổi còn 9.518,3 tỷ đồng. Đây là lô trái phiếu hoán đổi trị giá 425 triệu USD được phát hành tháng 9/2021 với kỳ hạn 5 năm. Trái phiếu này không có tài sản đảm bảo và có lãi suất cố định 3,25%/năm. Trái chủ có quyền hoán đổi trái phiếu sang cổ phiếu VIC.

Nhiều công ty hoạt động trong lĩnh vực dầu khí, nhiệt điện cũng có khoản nợ vay có gốc USD. Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PVPower - HoSE: POW ) ghi nhận tổng vay dài hạn bằng USD là 2.991,7 tỷ đồng. PVPower nhận các hợp đồng vay có gốc USD từ Hội đồng Thành viên Dầu khí Việt Nam để tài trợ cho nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 1 tại thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Bên cạnh đó, CTCP Lọc hóa Dầu Bình Sơn ( UPCoM: BSR ) cũng báo cáo có khoản nợ dài hạn đến hạn trả bằng đồng USD trị giá 2.958,2 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu nợ vay tài chính ngắn hạn với hơn 39%. 

Nhiệt điện Hải Phòng ( UPCoM:HND ) có hơn 1.959 tỷ đồng nợ vay tài chính tại cuối quý I. Doanh nghiệp không công bố thuyết minh về cơ cấu nợ vay trong 3 tháng đầu năm, song nếu xét theo BCTC năm trước, dư nợ vay của Nhiệt điện Hải Phòng chủ yếu bằng USD. Cụ thể, tại 31/12/2021, doanh nghiệp báo cáo sử dụng hơn 1.957 tỷ đồng nợ vay tài chính, trong đó 95% là vay bằng đồng USD tại ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc, trị giá 1.859,4 tỷ đồng. Khoản vay này sẽ đáo hạn vào năm 2024, lãi suất 6,07%/năm. 62 tỷ đồng còn lại vay bằng JPY từ ngân hàng hợp tác Quốc tế Nhật Bản, với lãi suất 4,41% và đáo hạn trong năm nay.

Còn tại CTCP Nhiệt điện Quảng Ninh ( UPCoM:QTP ), doanh nghiệp đang sử dụng hơn 2.158,3 tỷ đồng nợ vay tài chính. Doanh nghiệp này cũng không công bố cụ thể cơ cấu nợ vay song nếu xét theo BCTC năm trước, phần lớn dư nợ vay bằng USD. Tính tới cuối năm ngoái, đơn vị vay 1.499,4 tỷ đồng bằng USD từ ngân hàng Xuất nhập Trung Quốc. Đây là khoản vay nhận nợ lại từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam để thanh toán phần khối lượng công việc hoàn thành của dự án nhà máy Nhiệt điện Quảng Ninh 2. Lãi suất 5,2532%/năm, đáo hạn năm 2024.

Ở chiều ngược lại, đồng yên nhật mất giá 8,8%, khi tỷ giá JPY/VND giảm từ 187,84 xuống 171,39 trong quý II. Sự hạ nhiệt của đồng ngoại tệ này có thể giúp các doanh nghiệp vay bằng đồng JPY hưởng lợi từ việc nhẹ gánh nặng nợ vay.

Diễn biến tỷ giá JPY/VND. Ảnh: TradingView.

Đặc biệt phải kể đến Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam ( UPCoM:ACV ). Tính đến hết quý I năm nay, tổng nợ vay và nợ thuê tài chính của ACV là 13.477,4 tỷ đồng đều bằng đồng yên Nhật. Các khoản nợ này đều có thời gian vay và trả nợ 40 năm. Khoản vay tín dụng nhằm mục đích xây dựng các dự án nhà ga hành khách quốc tế sân bay Tân Sơn Nhất, nhà ga T2 cảng hàng không quốc tế Nội Bài bằng nguồn vốn ODA.

Tại cuộc họp ĐHĐCĐ thường niên năm nay, Tổng Giám đốc Vũ Thế Phiệt đánh giá lợi nhuận quý II tới sẽ tăng trưởng tốt. Bên cạnh việc thắt chặt chi phí của ACV, yếu tố đóng góp cho sự tăng trưởng mạnh của lợi nhuận còn đến từ chênh lệch tỷ giá.