Sáng 27/11, Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, Trung tâm tin tức VTV24 đã phối hợp cùng các cơ quan quản lý Bộ Công thương, Bộ KHĐT, lãnh đạo các tỉnh tổ chức hội thảo quốc tế với chủ đề: Năng lượng tái tạo tại Việt Nam – Từ chính sách tới thực tiễn.
Trong phiên thảo luận đầu tiên, các diễn giả, là doanh nghiệp, lãnh đạo địa phương, Bộ ngành... đã chỉ rõ những điểm nghẽn đang tồn đọng trong quy hoạch sau một quá trình điện mặt trời phát triển nóng.
Ông Phạm Văn Hậu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận cho biết cho biết khó khăn lớn nhất của các địa phương có dự án điện mặt trời là quy hoạch về đất.
"Vì không có định hướng phát triển, khung pháp lý cụ thể nên địa phương nào cũng vướng. Ninh Thuận dù có sự chủ động nhưng vì tổng thể phát triển không có nên không định hình được", ông nói.
Theo ông, tỉnh đã được Thủ tướng đồng ý cho bổ sung thêm 30 dự án điện mặt trời với tổng công suất hơn 1.900 MW, và có thể phát triển đến 2.000 MW nhằm bù đắp cho việc dừng dự án điện hạt nhân. Tuy nhiên, bên cạnh những khó khăn trong quy hoạch đất, các dự án điện còn phải đối diện với việc hệ thống truyền tải điện đang không đáp ứng được lượng điện sản xuất ra.
"Số lượng các dự án giảm phát là trên 50%, hiện là 10 dự án", ông Hậu nói. Báo cáo của UBND tỉnh Ninh Thuận hồi tháng 10 cho biết 10 dự án này đã giảm phát khoảng 23,2 triệu kWh (tính đến 30/6/2019), gây thiệt hại cho chủ đầu tư khoảng 49,5 tỷ đồng. Nếu tiếp tục kéo dài đến cuối năm 2019, lượng điện giảm phát sẽ khoảng 224 triệu kWh, thiệt hại hơn 479,4 tỷ đồng.
Ông Hậu nhấn mạnh địa phương đang tìm cách tháo gỡ vấn đề này.
Ông Nguyễn Văn Ngọc, Chủ tịch HĐQT Công ty Sơn Vũ cho biết các doanh nghiệp đầu tư điện mặt trời băn khoăn việc trong hợp đồng mua bán điện với EVN có điều khoản cam kết giảm công suất phát điện nếu lưới điện quá tải.
Theo ông, thời gian phát điện mặt trời rất ngắn, khoảng 2.000h/năm, nếu công suất giảm thì có đơn vị sẽ giảm từ 30 – 40%, gây khó khăn trong kinh doanh. Khó khăn ở đây cụ thể là việc vay vốn ngân hàng.
Với vấn đề quá tải lưới điện, ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam thì cho biết một phần nguyên nhân là do trước nay chưa làm quy hoạch điện mặt trời, dẫn đến khi dự án "nở rộ" thì bị nghẽn truyền tải.
Để giải quyết tình thế, ông cho rằng EVN cần xem xét các đường dây truyền tải ở trạm biến áp, chỗ nào nâng được công suất thì tăng. Bên cạnh đó, cần lắp đặt thêm một số trạm biến áp và các đường dây khác ở những khu mới. Tuy nhiên, về tổng thể, Việt Nam cần phải có một cơ sở tính toán cụ thể cho quy hoạch điện.
Ông Nguyễn Tuấn Anh, đại diện Cục Điện lực và Năng lượng (Bộ Công thương) thừa nhận tốc độ phát triển điện mặt trời đang rất nhanh so với tốc độ xây dựng lưới điện truyền tải dẫn đến các dự án không thể phát được hết công suất trong giờ cao điểm.
"Bộ nắm được những thách thức. Chúng ta cần phát triển điện mặt trời để đáp ứng được nhu cầu phụ tải, mặt khác xác định quy hoạch cũng như xây dựng phải đồng bộ với tiến độ triển khai của các dự án lưới điện", ông nói. Theo ông, Bộ Công thơng đang đôn đốc tiến độ các dự án để đẩy nhanh dự án lưới điện truyền tải, để nó đi vào vận hành, giải toả công suất.
Với các quan điểm chỉ rõ truyền tải đang là điểm nghẽn lớn nhất khiến các nhà máy điện mặt trời giảm phát, gây thiệt hại đến cho doanh nghiệp, ông Rahul Kitchlu, Giám đốc năng lượng World Bank đã chia sẻ một số bài học quốc tế.
Theo ông, để quản lý được năng lượng điện tái tạo, cần nâng cao được năng lực của Trung tâm truyền tải và Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia. Ông cũng cho biết có thể học tập kinh nghiệm của Úc khi nước này đã đưa các pin lithium vào lắp đặt nhằm tăng tính chống chịu của hệ thống khi công suất điện tăng đột biến.