Thanh toán bằng bitcoin dù bị cấm

Theo quy định của Bộ Luật Hình sự 2015 đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017, từ ngày 1-1-2018, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng bitcoin và các loại tiền ảo khác có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Thế nhưng hiện nay, rất nhiều người vẫn thoải mái giao dịch bitcoin, không quan tâm đến các quy định của pháp luật.

Dùng bitcoin trả tiền... cà phê

Ngày 21-12, tại nhà hàng bán bánh pizza trên đường Hàn Thuyên, quận 1, TP HCM, chúng tôi ghi nhận một thiết bị gần giống máy ATM (tạm gọi là máy BTM) có màn hình cảm ứng, bàn phím, khe nạp - nhả tiền, in hóa đơn... Đặc biệt, màn hình của máy luôn hiển thị mục mua - bán bitcoin, tỉ giá quy đổi. Một nhân viên nhà hàng này cho biết có khá nhiều người nạp VNĐ vào khe nhận tiền của máy BTM để mua bitcoin, đồng thời thông qua máy này, nhiều người khác bán bitcoin để nhận VNĐ.

Tương tự, tại nhà hàng số 290 Lý Tự Trọng, quận 1, TP HCM cũng treo bảng BTM Exchange (tạm gọi là đổi bitcoin). Bên trong cũng đặt một máy BTM nhưng không giao dịch được. Tuy nhiên, khi chúng tôi liên hệ với người tự xưng là chủ máy thì người này thông báo máy bị hư hỏng và hướng dẫn chúng tôi truy cập sàn giao dịch bitcoin.com.

Một điểm giao dịch bitcoin tại TP HCM Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Nhiều nơi khác, tình hình mua bán bitcoin khá sôi động. Người dùng có thể đến các BTM này, đăng ký số điện thoại di động, đưa tiền mặt, cung cấp địa chỉ ví điện tử của mình vào máy và máy sẽ bán (chuyển) ngay cho người dùng số bitcoin tương ứng.

Trong khi đó, một cửa hàng bán thức ăn trên đường Nguyễn Hữu Cảnh (TP HCM) treo bảng chấp nhận thanh toán bằng bitcoin. Người thanh toán tiền mua thức ăn nhanh phải in mã số bitcoin ra giấy để nhập hoặc quét mã số trên một thiết bị đặt tại nhà hàng. Thiết bị này sẽ tự động quy đổi VNĐ sang bitcoin theo từng thời điểm khác nhau.

Ghi nhận tại một số quán cà phê tại đường Bùi Viện, Đặng Tất (quận 1, TP HCM) trong ngày 21-12 cho thấy các quán này đều chấp nhận cho khách Việt Nam, khách Tây thanh toán tiền cà phê bằng bitcoin. Dù một số quán có để bảng "Không chấp nhận thanh toán bằng bitcoin" nhưng đây là để tránh bị dò xét. Việc thanh toán khá dễ dàng, người dùng chỉ cần mở smartphone lên, mở mã QR Code của ví điện tử chứa bitcoin của mình và đưa cho người thu tiền thao tác vài bước là bitcoin của người dùng sẽ được chuyển sang ví điện tử của quán cà phê.

Mất tiền triệu trong vài giờ

Tuy diễn biến của giá bitcoin trong vài ngày qua đảo chiều và trong vòng 24 giờ, giá bitcoin bất ngờ giảm 13%, từ 20.000 USD/bitcoin xuống còn 16.500 USD/bitcoin (mức giá ngày 20-12) nhưng nhiều người vẫn muốn dồn vốn vào đồng tiền ảo này dù không biết chủ sàn là ai, giá cả bitcoin trong và ngoài nước tăng, giảm đột ngột.

Tại Việt Nam, trên các trang web có chức năng mua bán bitcoin (tạm gọi là sàn giao dịch bitcoin), giá liên tục thay đổi. Trên sàn bitcoin.vn, chúng tôi ghi nhận tỉ giá bitcoin/VNĐ là trên 400 triệu đồng và lúc đó có hơn 65.000 người tham gia với với tổng số lượng giao dịch 183 bitcoin. Khi chúng tôi ngỏ ý chơi bitcoin thì nhân viên tư vấn sàn này cho biết sàn bitcoin.vn đóng vai trò trung gian mua bán bitcoin với mức phí giao dịch 2,5%.

"Để mua bitcoin, anh phải đăng ký gia nhập vào bitcoin.vn, tạo tài khoản để được hướng dẫn mở ví điện tử. Sau đó, anh điền số lượng bitcoin muốn mua, nhập số tiền VNĐ rồi nhấn nút mua tài khoản. Bên mua chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng của Công ty TNHH Bitcoin Việt Nam (chủ sàn bitcoin.vn) và công ty sẽ có trách nhiệm chuyển bitcoin vào ví điện tử của người mua. Còn người bán thì chuyển bitcoin vào ví điện tử của chủ sàn, sau đó chủ sàn sẽ chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng của người bán" - nhân viên sàn bitcoin.vn tư vấn.

Người này cho biết thêm nếu người có nhu cầu mang bitcoin ở nước ngoài để chuyển đổi thành tiền thật thì chủ sàn sẽ cung cấp ví điện tử "cứng" - một thiết bị giống như USB để cất giữ bitcoin và chỉ cần cắm thiết bị này vào máy tính là có thể truy cập các sàn quốc tế để giao dịch bitcoin.

Chủ sàn trú đóng ở châu Phi!

Truy cập vào website reminato.com/vn, chúng tôi tìm thấy sàn Bitcoin Reminato. Theo giới thiệu trang mạng này, sàn Bitcoin Reminato là địa chỉ mua bán bitcoin an toàn và nhanh chóng, chỉ trong vòng 5 phút.

Thông qua sàn giao dịch Reminato, bên bán chuyển bitcoin vào ví điện tử của chủ sàn. Sau khi bên bán nhận được tiền từ người mua, chủ sàn sẽ chuyển bitcoin vào ví điện tử của bên mua. Tuy nhiên, cả bên mua và bán đều phải nộp cho chủ sàn mức phí giao dịch nhất định là 0,0005%. Còn nếu trong vòng 15 ngày, người mua hoặc bán có khối lượng giao dịch từ 0-10 bitcoin thì chủ sàn sẽ thu phí 0,6% .

Ngoài ra, sàn Reminato còn thông báo khối lượng giao dịch ở các thị trường tự do hiện lên đến vài ngàn bitcoin/ngày và cho rằng đây là thời điểm khá tốt cho người đầu tư trước cú hích của giá cả bitcoin ở giai đoạn cuối năm.

Tuy nhiên, điều hết sức ngạc nhiên là mọi phương tiện liên hệ với sàn Reminato này chỉ thông qua email và công cụ chat được thể hiện trên trang reminato.com/vn. Thông qua chat, chúng tôi đề nghị sàn Reminato hướng dẫn cách thức mua 0,1 bitcoin kèm theo hàng loạt câu hỏi về giá cả, địa chỉ để chuyển tiền, thời điểm nhận được, phí giao dịch? Sau khi mua xong, nếu muốn bán lại bitcoin sẽ bán cho ai, mã số nạp và rút bitcoin lẫn VNĐ do ai cung cấp, cất giữ chỗ nào…?

"Thế chủ sàn là công ty nào, trụ sở ở đâu?" - chúng tôi thắc mắc. Lập tức, hỗ trợ viên cho biết Reminato là một sản phẩm của Công ty Babylon Solutions Limited, trụ sở đặt tại Seychelles, chuyên cung cấp giao dịch bitcoin tại nhiều quốc gia như Mỹ, Malaysia, Nigeria, Việt Nam, Campuchia, Trung Quốc và đang được phát triển, mở rộng mỗi ngày.

Thế nhưng, khi chúng tôi tra tìm thì biết được Seychelles là quần đảo ngoài khơi Ấn Độ Dương, tên chính thức là Cộng hòa Seychelles với thủ đô là Victoria, dân số chỉ hơn 92.000 người và là quốc gia ít dân nhất châu Phi.

Qua điều tra của phóng viên, chủ sàn Reminato, bitcoin.vn và một số sàn bitcoin khác đều đưa ra các khuyến cáo, điều khoản, chính sách giao dịch gần như giống nhau; đặc biệt, mục giới hạn trách nhiệm của sàn Reminato và Bitcoin.vn đều có nội dung y hệt từng câu chữ, dấu chấm. Theo đó, trong phạm vi pháp luật cho phép, Bitcoin Vietnam và Bitcoin Reminato sẽ không phải chịu trách nhiệm cho bất kỳ thiệt hại, mất mát về lợi nhuận, doanh thu, tổn thất kinh doanh, mất cơ hội, mất dữ liệu, thiệt hại gián tiếp...