Thấy gì từ bức tranh xuất khẩu đầu năm?

Theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu tháng 2 cả nước đạt 14,6 tỷ USD, giảm 33,9% so với tháng 1 năm 2018 và tăng 1,6% so với cùng kỳ năm 2018.

Tính từ đầu năm đến nay, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa cả nước đạt 36,68 tỷ USD, tăng 5,9% so với cùng kỳ năm ngoái; trong đó, kim ngạch xuất khẩu của khu vực 100% vốn trong nước đạt 10,72 tỷ USD, tăng 9,9%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 25,96 tỷ USD, tăng 4,3% so với cùng kỳ năm 2018.

Như vậy, mặc dù tháng 2 là thời điểm Tết Nguyên đán,  kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam giảm khá mạnh so với tháng đầu năm nhưng vẫn tăng trưởng mạnh so với cùng kỳ năm 2018. Đặc biệt, khối doanh nghiệp trong nước tiếp tục là điểm sáng trong hoạt động xuất khẩu trong hai tháng đầu năm.

Điểm sáng doanh nghiệp trong nước

Ông Dương Duy Hưng, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch (Bộ Công Thương) cho biết, xuất khẩu của khối doanh nghiệp trong nước tiếp tục là điểm sáng trong hoạt động thương mại của Việt Nam với mức tăng trưởng 9,9%, cao hơn so với tăng trưởng 4,3% của khối doanh nghiệp FDI.

Tuy nhiên, xét về tổng thể khối doanh nghiệp FDI vẫn đang là khu vực kinh tế có đóng góp lớn vào tốc độ tăng trưởng chung khi chiếm tới 70,8% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Về yếu tố tác động tới kết quả xuất nhập khẩu, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, ngay trong những tháng đầu năm, xuất khẩu nhóm hàng nông, thủy sản đã gặp khá nhiều khó khăn về đầu ra cũng như giá bán.

Điều này thể hiện qua việc hầu hết các mặt hàng nông, thủy sản có giá xuất khẩu giảm so với cùng kỳ năm 2018 như hạt điều, cà phê, hạt tiêu, gạo, cao su... khiến kim ngạch xuất khẩu tháng 2 chỉ đạt 1,15 tỷ USD, giảm 49,1% so với tháng 1 và giảm 20% so với cùng kỳ năm 2018, chiếm 7,88% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Với nhóm hàng nhiên liệu và khoáng sản, hoạt động xuất khẩu có tăng nhưng chủ yếu là do xuất khẩu dầu thô tăng mạnh 76,8% về lượng và 82,1% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2018, đạt 1,19 triệu tấn, kim ngạch 646 triệu USD. Tuy nhiên, các mặt hàng còn lại của nhóm hàng này như than đá, xăng dầu đều giảm so với cùng kỳ năm 2018.

Ông Trần Thanh Hải cho hay, trong 2 tháng đầu năm cả nước có 8 mặt hàng đạt trị giá trên 1 tỷ USD, đa phần là các mặt hàng thuộc nhóm công nghiệp chế biến. Nổi bật nhất là mặt hàng dệt và may mặc với mức tăng trưởng lên tới 19%, đạt 4,89 tỷ USD. Đặc biệt, Hoa Kỳ vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, tiếp đến là thị trường EU, Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Để đạt mục tiêu tăng trưởng từ 7-8% của năm 2019, ông Dương Duy Hưng cho biết, ngành công thương sẽ tiếp tục tập trung vào các giải pháp trọng điểm như tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Bộ cũng sẽ tổ chức triển khai Kế hoạch thực hiện Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP); phổ biến, hướng dẫn doanh nghiệp và người dân nhận diện cơ hội và thách thức của Hiệp định CPTPP và các FTA song phương.

Bộ sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện kết nối liên thông các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu phục vụ chỉ đạo, điều hành của Chính phủ.

Bên cạnh đó, nhằm phát triển thị trường xuất khẩu, mở rộng thị phần hàng hóa Việt Nam tại thị trường truyền thống cũng như tại các thị trường là đối tác của các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, Bộ Công Thương cũng sẽ tập trung lựa chọn các mặt hàng có thế mạnh để xúc tiến xuất khẩu vào các thị trường theo từng giai đoạn cụ thể.

Về phía doanh nghiệp, Bộ Công Thương khuyến cáo các doanh nghiệp cần nắm rõ về khung pháp lý của thị trường và các rào cản kỹ thuật để chủ động hơn trong xuất khẩu; đặc biệt là khi Hiệp định CPTPP đã có hiệu lực thực hiện.

Cơ hội lớn từ các hiệp định thương mại

Theo các chuyên gia, Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) được thực thi từ đầu năm nay và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) dự kiến sẽ được thông qua trong năm nay, điều này đang mở ra triển vọng cho xuất khẩu năm 2019.

Tuy nhiên, xuất khẩu vẫn còn nhiều thách thức như ảnh hưởng từ cạnh tranh thương mại Mỹ - Trung, xu hướng chuyển dịch đơn hàng từ doanh nghiệp Trung Quốc sang các thị trường lân cận sẽ gia tăng.

PGS. TS Phạm Tất Thắng, Chuyên gia cao cấp, Viện Nghiên cứu Thương mại, Bộ Công Thương, kết quả ấn tượng của năm 2018 để lại bài học thành công và thất bại để năm 2019 Việt Nam có thể tiếp tục phát huy.

Theo ông Phạm Tất Thắng, năm 2018, các mặt hàng như thủy hải sản, lúa gạo, rau quả Việt Nam có mức tăng trưởng ấn tượng và các mặt hàng trên sẽ tiếp tục có mức tăng trưởng cao trong năm nay vì thị trường thế giới vẫn có nhu cầu. Bên cạnh đó, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, da giày vẫn là những mặt hàng có xuất khẩu khá. Ngoài ra, các mặt hàng linh kiện, điện tử, cũng sẽ tiếp tục phát triển.

“Tôi cho rằng, việc đặt mục tiêu tăng trưởng từ 7-8% trong năm 2019 là mục tiêu thận trọng của Chính phủ cũng như Quốc hội và con số này là khả thi. Việc Chính phủ, Quốc hội đặt ra chỉ tiêu năm 2019 thấp hơn năm 2018 là do Chính phủ đánh giá về những thách thức, cũng như nhiều yếu tố không lường trước có thể xảy ra, tác động đến xuất khẩu năm 2019 như cạnh tranh thương mại Mỹ - Trung”, ông Thắng nhận định.

Nhận định về Hiệp định CPTPP và EVFTA, PGS. TS Phạm Tất Thắng cho biết năm 2018 Việt Nam đã xuất khẩu 36,8 tỷ USD sang các nước tham gia CPTPP, Việt Nam cũng xuất siêu sang EU. Đây là hai thị trường lớn và tiềm năng của Việt Nam.

Do đó, Việc tham gia CPTPP là một trong những tiêu chí để Việt Nam điều chỉnh thể chế và môi trường kinh doanh. Điều này cũng đã được Chính phủ quyết tâm thực hiện. Đối với EVFTA, khi Hiệp định này nếu được thông qua, hàng Việt Nam sẽ vào được thị trường rộng lớn và khó tính nhất, góp phần quan trọng cho xuất khẩu năm 2019.