[Thi viết TÔI MẤT TIỀN] Tâm lý bầy đàn làm giấc mộng vỡ tan

Sau đắng cay, nhà đầu tư Phạm Mai Quyên chốt lại rằng: Có thể trình độ của mình chưa phải dạng cao thủ nhưng hãy thua vì đó là quyết định của mình, trên nền tảng kiến thức của chính mình, chứ đừng a dua và lung lay bởi truyền thông, bởi tâm lý bầy đàn, thấy ai mua gì mình mua đó cho có tụ.

Kính mời quý độc giả đọc bài Tâm lý bầy đàn làm giấc mộng vỡ tan và đừng quên gửi bài dự thi của mình cho chúng tôi qua email huongnguyenthithanh@vccorp.vn và hainguyenduc@vccorp.vn. Cuộc thi sẽ dừng nhận bài dự thi vào 31/1/2019.

***

Quả thực năm 2018 là một năm tràn ngập cảm xúc với thị trường chứng khoán. Các nhà đầu tư chưa kịp hứng khởi với kỳ vọng một năm bội thu khi quý I tăng trưởng thật ấn tượng thì những đợt sụt giảm sâu liên tiếp trong những tháng cuối năm đã cuốn bay tất cả. Rất nhiều giấc mộng làm giàu đã tan theo mây khói, trong đó có tôi.

Là người từng làm trong lĩnh vực tài chính ngân hàng một thời gian, tôi cũng tích lũy được cho mình một số kiến thức về thị trường chứng khoán. Nào là biết về các mô hình thuật toán , yếu tố kỹ thuật, về thế nào là điểm cần cắt lỗ, điểm kháng cự, điểm hỗ trợ, phân tích các chỉ số ROE, ROA, PE…để hiểu sức khỏe của doanh nghiệp, hiểu lúc nào nên hăng máu đầu tư thêm, biết lúc nào nên rời khỏi thị trường mà chỉ đứng yên quan sát…

Sau khi nghỉ làm, ở nhà kinh doanh online, tôi dường như vẫn bị sắc xanh đỏ của thị trường ám ảnh. "Tám" với đồng nghiệp cũ một thời, nghe tin tức trên báo đài, tôi lại ngứa ngáy tay chân và bị hấp dẫn khi thấy màu xanh phủ đầy sàn chứng khoán trong 03 tháng đầu năm 2018. Màu xanh ấy tôi nghĩ đã làm cho nhiều người, chứ không chỉ riêng tôi, ngây ngất và như bị mê hoặc mà quên đi một màu đỏ vẫn luôn rình rập cạnh bên.

Tôi lao vào tìm hiểu lại thị trường, lao vào đọc các báo cáo phân tích hàng ngày của các công ty chứng khoán uy tín, mua vài cuốn sách chỉ cách đầu tư, tìm hiểu thông tin về các mã cổ phiếu mà tôi quan tâm hay đã từng đầu tư trước đó….Vẫn còn hiểu. Vậy là mình vẫn có thể ngon lành và tự tin đặt lệnh được rồi. Thế nhưng, hiểu và hành là hai phạm trù khác nhau.

Giữa hàng nghìn cổ phiếu, quyết định chọn mua cổ phiếu nào luôn là bài toán khó khiến tôi và nhiều nhà đầu tư phải cân não, phải trăn trở không chỉ hàng giờ, hàng ngày, mà có khi nuôi cả năm. Hay mình an toàn chọn cổ phiếu của những doanh nghiệp đầu ngành, hoạt động kinh doanh ổn định, chất lượng tài sản tốt, dòng tiền liên tục dương? VNM kìa, MSN kìa, VCB kìa… tốt quá!. Tôi cũng có người nhà làm trong mấy doanh nghiệp này nên biết "sức khỏe" của họ đang rất cường tráng. Nhưng một nhà đầu tư cá nhân với số vốn hạn chế, cũng như sự kiên nhẫn có giới hạn như tôi thì khó có thể với tới những đại gia này. Bên cạnh đó, sau một thời gian quan sát, tôi thấy tôi chỉ biết những thông tin về doanh nghiệp khi đa phần các nhà đầu tư khác đều đã biết. Làm sao để mình có tay trong, tay ngoài thì mới có được những thông tin mật quý giá? Trong thời buổi công nghệ 4.0 này, thắng nhau ở thông tin mà thôi.

Sự mâu thuẫn khi phân tích thị trường trong nước và nước ngoài cũng làm tôi hoang mang. Rõ ràng theo lý thuyết và những kiến thức trong sách vở tôi đọc được, tình hình thế giới sẽ ảnh hưởng nhiều đến thị trường nhỏ bé như Việt Nam. Chẳng thế mà mỗi lần FED tăng lãi suất, tình hình Mỹ- Trung căng thẳng… là thị trường lại nhấp nhổm đứng ngồi không yên đó thôi. Thế nhưng, tôi cũng thấy bao lần, mặc cho cả thế giới lao đao, Việt Nam vẫn xanh rờn tươi tắn hoặc ngược lại. Vậy cuối cùng, tôi nên chọn cổ phiếu nào đây? Chạy theo con tim hay nghe theo lí trí?

Tôi kết thúc những tháng ngày đắn đo của mình bằng cách chọn mua theo cảm hứng, chọn mua con X và Y mà bạn tôi, em tôi, đồng nghiệp cũ và rất nhiều người nữa cũng đang mua. Những cổ phiếu penny không tốn nhiều lắm tiền đầu tư và nghe đâu cũng có tiềm năng phát triển. Tự nhiên, thời điểm ấy, cảm giác của ta lúc đó trở thành quan trọng nhất, là lí do tại sao ta đặt lệnh. Tự dặn lòng chỉ cần lời 10% thôi là tôi sẽ bán ngay chốt lời, không tham. Một tuần sau, màu xanh rạng rỡ vẫn duy trì làm cho tôi ngây ngất. Hỏi bạn, hỏi em, hỏi đồng nghiệp, chưa ai bán cả, sẽ còn lên. Lòng tham lại trỗi dậy nên tôi vẫn duy trì đầu tư cho đến khi sắc đỏ bắt đầu xuất hiện liên tục trong 5 phiên liền, lại còn toàn là giảm sàn mới đau đớn. Đến lúc này, tôi như ngồi trên đống lửa, dường như quên hẳn việc kinh doanh online mà chỉ còn dán mắt vào màn hình và nhịp tim rung lên theo từng nhịp của thị trường. Bài học vô giá về quản trị rủi ro danh mục, không bao giờ để tài khoản lỗ quá 10%, mà tôi đã đọc được ở đâu đó lại vang lên. Những biến động mạnh liên tiếp từ thế giới đã khiến giao dịch ngày càng trở nên ảm đạm và không ít nhà đầu tư chấp nhận cắt lỗ để rời bỏ thị trường. Mình có nên giống họ? Mai mốt lại xanh ngay ấy mà, hy vọng nào… Nhưng rồi, độ tự tin ngày một giảm xuống rõ rệt theo mức đỏ phủ tràn trên sàn chứng khoán, mà người trong ngành người ta hay nói hình tượng là "thị trường nhuốm máu". Hai chữ "Giá như" lại vang lên trong tâm trí. Giá như tuần trước tôi chốt lời thì vẫn còn lời chút ít. Giá như tôi kiên định với chiến lược của mình thì đâu đến nỗi nào. Giá như tôi không tham thì 50 triệu tiền BHXH mà tôi lãnh khi nghỉ việc đã không tan thành mây khói, chỉ còn lại một nửa. Giá như….

Mất tiền – Ai lại chẳng đau xót vì người ta nói "Đồng tiền đi liền khúc ruột" mà. Nhưng còn đọng lại bài học gì sau khi đã mất đi những đồng tiền mồ hôi nước mắt mới là điều quan trọng. Rõ ràng, tôi thua vì không giữ lập trường, chính kiến của riêng mình. Có thể trình độ của mình chưa phải dạng cao thủ nhưng hãy thua vì đó là quyết định của mình, trên nền tảng kiến thức của chính mình, chứ đừng a dua và lung lay bởi truyền thông, bởi tâm lý bầy đàn, thấy ai mua gì mình mua đó cho có tụ. Đừng để các yếu tố xung quanh ảnh hưởng tới việc ra quyết định. Nhà đầu tư cần có cái đầu lạnh để kiểm soát cảm xúc mà ra quyết định đầy dứt khoát và chắc chắn, không lăn tăn, không dao động bởi lời ong tiếng ve. Cái gì cũng có cái giá của nó, "High risk, high return" . Muốn chắc ăn thì đầu tư vào các mã có máu mặt trên thị trường, vốn hóa lớn. Phiêu lưu xíu thì chạy theo bluechip, penny. Hãy lựa chọn cách chơi phù hợp với túi tiền của mình, kiến thức của mình và phong cách bản thân, mạo hiểm hay chắc chắn. Bên cạnh đó, việc lựa chọn thời điểm để vào cuộc cũng rất quan trọng. Tôi đã nhảy vào thị trường khi nó đã tăng quá nóng và tăng trong một thời gian rồi. Lên mãi rồi cũng phải có lúc xuống. Đời có ai giàu mãi bao giờ. Vấn đề then chốt quyết định lời lỗ chính là lựa chọn thời điểm quyết toán, cắt lỗ và chốt lời sao cho hợp lý. Có mấy ai mà chạm được mục tiêu mua đáy- bán đỉnh mãi được . Cảm nhận đủ là đủ, không nên quá tham, vì "tham thì thâm"- Ông bà ta dạy chớ có sai bao giờ.

Nhưng dù sao đi chăng nữa, đừng từ bỏ niềm đam mê chứng khoán. Hãy biết rút kinh nghiệm để mình vẫn còn niềm tin mà nuôi dưỡng ước mơ và vực dậy tinh thần. Thị trường vẫn còn đó nhiều lạc quan cho năm mới 2019. Hãy chờ đón.