Thực tại nghiệt ngã ở Trung Quốc: Mua người phạt nhẹ hơn mua hàng trái phép, lối thoát nào cho các nạn nhân?

Nếu bạn mua thực vật hoặc các sản phẩm làm từ những loại thực vật bị cấm ở Trung Quốc, bạn có thể bị bỏ tù 7 năm. Mua động vật có nguy cơ tuyệt chủng có thể bị tù chung thân hoặc tử hình.

Nhưng đối với người bị kết tội mua bán phụ nữ hoặc trẻ em, thời hạn tù tối đa là 3 năm. Nếu toà án quyết định rằng người mua không lạm dụng người bị bán hoặc không cản trở nỗ lực giải cứu, họ có thể được giảm án.

Tháng trước, một video lan truyền trên mạng xã hội đã ghi lại cảnh một người phụ nữ trung niên bị xích cổ trong một túp lều. Điều này đã gây ra một làn sóng phẫn nộ trên khắp cả nước.

Đoạn video quay cảnh một người phụ nữ trong túp lều với sợi dây xích quanh cổ đã gây ra làn sóng phản đối dữ dội ở Trung Quốc. Ảnh: Hexun

Người phụ nữ được tìm thấy ở Từ Châu, tỉnh Giang Tô, miền đông Trung Quốc. Các nhà chức trách ban đầu cho rằng cuộc hôn nhân năm 1998 là hợp pháp và cô được chẩn đoán mắc bệnh tâm thần. Người phụ nữ này cùng với người chồng giam giữ mình đã có với nhau 8 người con nên được cho là không phải nạn nhân buôn người.

Nhưng sau áp lực lớn từ dư luận, người chồng đã bị bắt và bị buộc tội. Hai người khác đang phải đối mặt với cáo buộc buôn bán người. Đoạn video cũng tạo ra những cuộc tranh luận sôi nổi về nạn tảo hôn, quyền phụ nữ và việc bảo vệ những bệnh nhân tâm thần ở Trung Quốc.

Nhiều chuyên gia cho rằng hình phạt nghiêm khắc hơn cho những người thực hiện hành vi này sẽ giúp ngăn chặn nạn buôn người. Một số khác thì không nghĩ như vậy.

Vấn đề nhức nhối của Trung Quốc

Chính sách một con kéo dài hàng thập kỷ và ưu tiên con trai đã dẫn đến hậu quả mất cân bằng giới tính nghiêm trọng ở Trung Quốc. Hàng triệu người đàn ông độc thân ở Trung Quốc đang tìm vợ trong khó khăn.

Mặc dù nạn tảo hôn đã bị cấm từ năm 1950, một số gia đình thường mua những bé gái mồ côi hoặc nghèo khó về nuôi làm dâu cho con trai của họ.

Trong phân tích hơn 1.000 văn bản pháp luật từ năm 2000 – 2017, Huang Zhongliang, giáo sư tại Viện Nghiên cứu An toàn Công cộng của Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh, nhận thấy rằng phần lớn những kẻ buôn người là nam giới có trình độ học vấn thấp. Theo nghiên cứu năm 2019 của ông, hầu hết người mua là những người đàn ông độc thân muốn có con nối dõi tông đường.

Giáo sư Huang cũng nhận ra rằng phụ nữ bị bắt cóc chủ yếu ở độ tuổi từ 14-30, phần lớn bị bệnh tâm thần hoặc là người ngoại quốc.

Một cuộc nghiên cứu của tờ SCMP trên cơ sở dữ liệu luật quốc gia đã tìm ra khoảng 1.700 tài liệu liên quan đến "tội phạm mua bán phụ nữ hoặc trẻ em trong thập kỷ từ 2011 - 2021". Đó là những vụ việc đã được đưa ra toà, nhưng số vụ việc được đệ trình còn nhiều hơn thế. Theo Niên giám thống kê Trung Quốc, riêng trong năm 2019, khoảng 4.571 trường hợp buôn bán phụ nữ và trẻ em đã được ghi nhận trên toàn quốc.

Có cầu ắt có cung

Theo luật hình sự Trung Quốc, hình phạt đối với tội buôn bán phụ nữ và trẻ em là từ 5 năm tù đến chung thân, thậm chí tử hình. Nhưng không giống như buôn bán động thực vật trái phép với tội danh quy đều cho cả bên mua và bên bán, những người mua phụ nữ và trẻ em có mức án nhẹ hơn nhiều so với người bán.

Ngày càng có nhiều người lên tiếng kêu gọi thay đổi điều này. Họ chỉ ra rằng nếu không có nhu cầu phát sinh sẽ không có hoạt động buôn người.

Luo Xiang, một giáo sư nổi tiếng tại Đại học Khoa học Chính trị và Luật Trung Quốc, cho biết tội buôn người và mua người rõ ràng có liên quan đến nhau. Tuy nhiên, các hình phạt tối đa đối với người mua và người bán lại có sự chệnh lệch.

Các nhà chức trách đã thừa nhận sự cần thiết của việc trấn áp thị trường người mua đối với nạn buôn người và xây dựng mạng lưới cộng đồng mạnh mẽ để ngăn chặn các trường hợp tương tự. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có thay đổi về mức phạt đối với người mua.

Các nhà chức trách Trung Quốc đã thừa nhận sự cần thiết của việc trấn áp "thị trường người mua" đối với nạn buôn người. Ảnh: Shutterstock

Người mua hiếm khi bị trừng phạt

Từng bị cưỡng ép kết hôn khi còn nhỏ, Ma Panyan đã gây xôn xao dư luận khi ly hôn thành công người đàn ông mua cô 15 năm trước. Năm 13 tuổi, chú của cô đã bán cô cho một người đàn ông hơn cô 16 tuổi với giá 7.000 nhân dân tệ (1.100 USD) và 250kg gạo.

Năm mà Ma Panyan đến sống tại nhà Chen Xuesheng, người đàn ông đã mua cô, cô đã báo cảnh sát vì bị cưỡng hiếp. Nhưng cuộc điều tra kết thúc sau khi người chú nói với cảnh sát rằng cô và Chen đã kết hôn hợp pháp.

Cô sinh đứa con đầu lòng khi mới 14 tuổi và sinh đứa con thứ hai khi 19 tuổi. Cuối cùng, Ma Panyan đã có thể ly hôn vào năm 2016. Tuy nhiên, toà án từ chối xem xét cáo buộc cưỡng hiếp đối với Chen vì thời hạn 10 năm đã hết.

Cuối cùng, người duy nhất bị trừng phạt là một quan chức dân sự đã cấp giấy chứng nhận kết hôn khi không có sự hiện diện của Ma và khi cô chưa đủ 18 tuổi.

Huang Simin, một luật sư ở Vũ Hán, người đã xử lý những trường hợp như vậy, cho biết tình huống của Ma cho thấy khó khăn trong việc đưa những kẻ chịu trách nhiệm với hành vi buôn người ra trước công lý.

Luật sư Huang Simin nói "quan điểm bình đẳng giới còn thiếu trong quá trình xây dựng luật". Ảnh: AP

Phương sách cuối cùng

Trong khi các học giả và chuyên gia cho rằng việc tăng mức phạt cho người mua có thể là một phần của giải pháp. Hầu hết mọi người đều cho rằng như vậy là chưa đủ.

Giáo sư Luo cho rằng việc tăng hình phạt để xoá bỏ hành vi mua bán người là một hy vọng viển vông. Luật sư Wang Fan ở Thượng Hải, người từng xử lý các vụ buôn người cho rằng việc sửa đổi luật là quan trọng, nhưng việc tìm kiếm và giải cứu các nạn nhân còn quan trọng hơn.

Theo Feng Yuan, nhà hoạt động nữ quyền, buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, vẫn là một vấn đề nghiêm trọng toàn cầu mà chưa quốc gia nào loại bỏ được.

Bà cho rằng hình phạt với người mua cần được xem xét. Điều quan trọng là việc tăng cường thực thi pháp luật, nâng cao nhận thức, hỗ trợ các nạn nhân. Bà nói: "Chừng nào sự bất bình đẳng và việc nhà nước thiếu hành động còn tồn tại, nạn buôn người sẽ còn tiếp tục".

Tham khảo SCMP