Top 10 sự kiện nổi bật năm 2020

Giữa tháng 12/2019, truyền thông đã bắt đầu đưa tin về loại bệnh viêm phổi cấp đang lây lan nhanh tại TP. Vũ Hán, Trung Quốc. Chỉ ít lâu sau đó, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã ngay lập tức chỉ đạo ngành y tế tham vấn các tổ chức quốc tế, lên kế hoạch chống dịch.

Ngày 25/1, Việt Nam là quốc gia đầu tiên trên toàn cầu áp dụng khai báo y tế bắt buộc với tất cả người nhập cảnh từ vùng dịch. Đến ngày 5/3, Việt Nam cán mốc 25 ngày không có trường hợp mắc ca nhiễm mới, thành công trong làn sóng dịch bệnh đầu tiên.

Ngày 6/3 là ngày Việt Nam bước vào giai đoạn 2 của dịch bệnh. Sau gần 2 tháng áp dụng các biện pháp chống dịch nghiêm ngặt, quyết liệt, đến cuối tháng 4, Việt Nam đã trở thành quốc gia đầu tiên công bố kiểm soát thành công dịch bệnh.

Kết thúc năm 2020 cũng là lúc thế giới và Việt Nam đã trải qua hơn 300 ngày đối mặt với vô số thách thức. Trong cuộc chiến chống Covid-19, Việt Nam nổi lên như một kỳ tích khi là một trong số ít nước kiểm soát thành công dịch bệnh nhanh chóng, quay về các hoạt động kinh tế - xã hội bình thường.

Với kết quả này, giá trị thương hiệu quốc gia của Việt Nam đã tăng 29% lên 319 tỷ USD, thăng hạng 9 bậc trong bảng xếp hạng thương hiệu quốc gia của Brand Finance.

Kết thúc năm 2020, bức tranh kinh tế Việt Nam nhìn chung đã được khắc họa rõ nét. Việt Nam đã ghi nhận nhiều dấu hiệu phục hồi, điển hình như các động lực tăng trưởng chính đã cơ bản vận hành trở lại.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế quý 3/2020 đạt 2,62%. Đặc biệt, kim ngạch hàng hóa xuất khẩu tháng 11/2020 ước tính đạt 25,14 tỷ USD, tăng 10,3% so với cùng kỳ năm trước;

Nhiều tổ chức trong nước và quốc tế đã đưa ra các dự báo tăng trưởng tích cực đối với Việt Nam. Điển hình, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đã nâng mức dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam lên mức 2,3% trong năm 2020. Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) dự báo Việt Nam có thể đạt mức tăng trưởng cả năm 2,8%.

Tháng 11, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng nâng mức dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2020 lên 2,4%, thuộc nhóm cao nhất thế giới.

Điểm chung của các dự báo là triển vọng tăng trưởng tích cực vượt trội của Việt Nam so với phần còn lại của thế giới, cũng như đồ thị hồi phục hình chữ V trong năm 2021 với tốc độ từ 6-8%.

"Trong đại dịch Covid-19, công nghệ thông tin dường như có thêm động lực để phát triển nhanh hơn, gắn sát hơn với cuộc sống thực tiễn".

Đó là phát biểu của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam trong khuôn khổ Hội  nghị và Triển lãm thế giới số diễn ra vào ngày 20/10/2020.

Đại dịch Covid-19 đã giáng một đòn nặng vào nền kinh tế, nhưng ở một góc độ khác, chính đại dịch Covid-19 lại đang thúc đẩy sự chuyển dịch số nhanh hơn bao giờ hết.

Ngày 3/6/2020 Thủ Tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến 2025, định hướng 2030 và coi năm 2020 là Năm chuyển đổi số quốc gia.

Trong năm 2020, Việt Nam đã chứng kiến sự thay đổi rất lớn trong việc số hoá hoạt động của các cơ quan Chính phủ, số hoá y tế, giáo dục… cũng như các dịch vụ số của doanh nghiệp. Theo Báo cáo Kinh tế số Đông Nam Á 2020 của Google, Temasek và Bain & Company, tốc độ tăng trưởng nền kinh tế số tại Việt Nam trong 5 năm tới sẽ cao thứ hai khu vực (29%), chỉ sau Philippines (30%).

Giữa đại dịch Covid-19, dù chuỗi cung ứng trên toàn thế giới bị gián đoạn, Việt Nam vẫn tích cực ký kết các hiệp định thương mại. Trong năm 2020, Ủy ban Thương mại châu Âu và Quốc hội Việt Nam đều đã chính thức thông qua Nghị quyết phê chuẩn Hiệp định EVFTA và EVIPA. Hai văn kiện quan trọng này được coi như "tuyến đường cao tốc quy mô lớn, hiện đại" nối gần hơn nữa EU và Việt Nam.

Giữa tháng 11/2020, Việt Nam tiếp tục là một trong số 15 thành viên ký kết hiệp định RCEP - một hiệp định với thị trường 2,2 tỷ người dân chiếm 30% dân số thế giới, tổng GDP 26,2 nghìn tỷ USD tương đương 30% GDP toàn cầu và chiếm gần 28% thương mại toàn cầu (dựa trên số liệu năm 2019).

Lợi ích về thị trường, đầu tư từ các "cao tốc" này có thể thấy rõ. Tuy nhiên, việc tham gia hiệp định thương mại cũng đặt ra rất nhiều thách thức cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt.

Xu hướng dịch chuyển chuỗi sản xuất sang Việt Nam của các tập đoàn lớn trên thế giới đã diễn ra từ vài năm gần đây. Tuy nhiên, quá trình này đã tăng tốc nhanh hơn bao giờ hết trong năm 2020, với tác động quan trọng của đại dịch Covid-19.

Tháng 3/2020, Samsung Việt Nam chính thức công bố về việc xây dựng Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển mới với quy mô lớn nhất khu vực Đông Nam Á tại khu đô thị Tây Hồ Tây, Hà Nội.

Vào tháng 9, Tập đoàn Pegatron - đối tác của Apple, Microsoft chính thức xác nhận đầu tư 1 tỷ USD vào Việt Nam, cụ thể là khu công nghiệp Nam Đình Vũ, TP Hải Phòng.

Bên cạnh đó, 15 công ty Nhật Bản cũng có kế hoạch chuyển hoạt động từ Trung Quốc sang Việt Nam trong đó có 5 công ty công nghệ chuyên sản xuất thiết bị điện, điện tử và linh kiện ô tô.

Việt Nam đứng trước nhiều cơ hội trở thành công xưởng sản xuất mới của thế giới, đón dòng vốn FDI dịch chuyển từ nhiều công ty, tập đoàn lớn khi họ không muốn phụ thuộc duy nhất vào Trung Quốc. Lợi thế về chính trị và kinh tế vĩ mô ổn định, chống dịch Covid-19 xuất sắc, dân số đông và trẻ… là những lợi thế đặc biệt của Việt Nam.

Tháng 10/2020, Việt Nam chính thức đón tân Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide. Đáng chú ý, đây là chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Suga, diễn ra một tháng sau khi nhậm chức và lần thứ hai liên tiếp một Thủ tướng mới của Nhật Bản chọn Việt Nam là nước đi thăm đầu tiên sau khi nhậm chức.

Quyết định này của Thủ tướng Suga cho thấy tầm quan trọng của Việt Nam đối với Nhật Bản, khẳng định Việt Nam là điểm đến an toàn trong giai đoạn đại dịch Covid-19 vẫn đang đe doạ thế giới. 

Trong chuyến thăm, Thủ tướng Suga cũng đề cập đến việc nối lại hoạt động đi lại giữa hai nước. Việc chọn Việt Nam là nước để nối lại hoạt động đi lại nhằm giúp kinh tế Nhật Bản phục hồi đã một lần nữa nhấn mạnh vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Tiếp nối năm trước, 2020 vẫn là một năm đầy sôi động của thị trường năng lượng tái tạo, đặc biệt là khi biểu giá FIT sẽ sớm hết hiệu lực thi hành. Các dự án điện mặt trời, điện gió không ngừng xin bổ sung quy hoạch điện, xin cơ chế đặc thù để hưởng giá FIT toàn phần dù đã quá công suất quy hoạch. Tuy nhiên, việc phát triển lưới điện đang chưa theo kịp với nguồn điện, khiến các dự án điện bị cắt giảm công suất.

PGS. TS Bùi Huy Phùng, Chủ tịch Hội đồng khoa học Hiệp hội năng lượng Việt Nam chỉ ra, hiện nay tỷ lệ đầu tư xây dựng lưới điện và nguồn không cân xứng. Về nguyên tắc, 1 đồng đầu tư cho nguồn điện thì cũng phải có 1 đồng đầu tư cho lưới điện. Tuy nhiên ở Việt Nam con số đó chỉ xấp xỉ 32-35%, gây ách tắc truyền tải điện.

Cũng trong năm nay, với Nghị quyết 55, tư nhân đã được cho phép tham gia vào truyền tải điện. Song, khi doanh nghiệp tư nhân xin bàn giao với giá 0 đồng, EVN lại kiến nghị không nhận bàn giao hai đường dây này.

Đầu năm 2020, Nghị định 100 hướng dẫn thi hành Luật Phòng chống tác hại rượu, bia chính thức có hiệu lực. Chỉ sau một thời gian ngắn, Nghị định này đã mang đến những tín hiệu đáng mừng. Số ca tai nạn giao thông giảm nhanh, đặc biệt là giảm 75% số người tai nạn vì rượu bia dịp Tết Canh Tý. Các ca cấp cứu liên quan đến uống rượu bia cũng giảm đáng kể.

Nhiều nhà hàng, quán nhậu cũng đưa ra phương án hỗ trợ khách đặt xe, gọi xe hoặc gửi xe qua đêm. Từ ngày đó, nhiều người dân nghiêm chỉnh chấp hành "đã nhậu thì không ôm xe, mà đi xe ôm".

Mặt khác, Nghị định 100 cũng khiến ngành bia rượu phải chịu tác động mạnh. Họ vừa phải lên kế hoạch thích nghi Nghị định 100 lại phải ứng phó dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp rượu – bia – giải khát dự tính lợi nhuận sẽ sụt giảm mạnh. Tuy nhiên, sau khi dịch Covid-19 được kiểm soát và các lệnh giãn cách xã hội, hạn chế tụ tập được gỡ bỏ, kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp này đã có sự phục hồi.

Ngày 1/1/2020, Việt Nam chính thức trở thành Chủ tịch ASEAN 2020. Đồng thời, Việt Nam cũng là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2020-2021.

"Bằng ý chí kiên cường, hành động mạnh mẽ của cả Cộng đồng ASEAN và tay lái vững vàng của ‘thuyền trưởng’ Việt Nam, đến hôm nay chúng ta cùng tự hào tuyên bố: Năm Chủ tịch ASEAN 2020 đã thành công toàn diện, vang dội". – Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Hội nghị tổng kết Năm Việt Nam Chủ tịch ASEAN 2020.

Xuyên suốt năm 2020, Việt Nam đã tập trung phát triển công nghệ số, ngăn chặn nguy cơ đứt gãy trong quan hệ nội khối và hợp tác đa phương, gián tiếp hiện thực hóa 5 ưu tiên được đề ra.

Ngoài ra, các cuộc họp trên cả 3 trụ cột Cộng đồng ASEAN đều diễn ra thường xuyên. Những sáng kiến về Khung phục hồi tổng thể, Quỹ ứng phó Covid-19, Kho vật tư y tế... lần lượt ra đời.

Ngày 15/11, Việt Nam đã trao búa gỗ đại diện chức Chủ tịch ASEAN cho Brunei, khép lại một Năm Chủ tịch ASEAN 2020 với thành công vang dội, bất chấp những sóng gió chưa từng có tiền lệ.

Cuối năm 2020, Việt Nam chính thức thử nghiệm thương mại 5G. Viettel bắt đầu kinh doanh thử nghiệm thương mại 5G tại 3 quận ở Hà Nội từ ngày 30/11/2020. Từ đầu năm, công ty này đã sản xuất thành công thiết bị phát sóng 5G cùng với việc thực hiện cuộc gọi 5G thành công trên thiết bị phát sóng tự sản xuất. Tiếp đó, VinaPhone và MobiFone cũng công bố chính thức việc kinh doanh thương mại 5G thử nghiệm.

Vinsmart cũng tuyên bố sẽ xuất khẩu điện thoại 5G sang Mỹ. Hệ thống 5G do Việt Nam hoàn toàn làm chủ ngày càng hiện lên rõ nét.

"Chúng ta làm 5G thì đồng thời sẽ tắt sóng 2G, 3G để giảm chi phí khai thác cho các nhà mạng. Có một tin rất vui là khi triển khai diện rộng 5G, chúng ta sẽ có thiết bị 5G của Việt Nam. Chắc chắn rằng, chất lượng tốt, giá rẻ hơn và tiết kiệm chi phí cho các nhà mạng" - Bộ trưởng Thông tin Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định trước Quốc hội.