Theo báo cáo của UBND TPHCM, trong 6 tháng đầu năm, thành phố đã cấp 21.938 giấy phép xây dựng, với tổng diện tích sàn xây dựng 7.095.256,08m2, tăng 6% so với cùng kì năm trước. Theo thống kê, 6 tháng đầu năm, thành phố đã ban hành 4.729 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 1.136 trường hợp trong tổng số 1.640 trường hợp vi phạm (tăng 37,6% so với cùng kỳ).
Trong đó, xây dựng sai phép có 619 trường hợp; xây dựng không phép 616, vi phạm khác 405 trường hợp… Tình hình xây dựng không phép và sai phép còn diễn biến phức tạp ở một số địa phương có tốc độ đô thị hóa nhanh như: Quận 2, 7, 9, 12, Bình Tân, Bình Chánh, Thủ Đức, Hóc Môn...
Chỉ tính riêng một quận Thủ Đức, cho thấy tổng số công trình xây dựng không phép ở quận này trong năm 2018 là 60 trường hợp, giảm 25% so với năm 2017 (có 80 trường hợp). Tuy nhiên, trong 4 tháng đầu năm 2019, số công trình xây dựng không phép lên đến 80 trường hợp. So với cùng kỳ năm 2018 (có 10 trường hợp), công trình xây dựng không phép tăng 700% (tăng 70 trường hợp).
Số công trình xây dựng không phép chủ yếu trên đất nông nghiệp, trên đất quy hoạch chưa triển khai hoặc trên đất công. Địa bàn tập trung ở phường Linh Xuân, Linh Trung, Linh Đông, Tam Phú, Bình Chiểu, Trường Thọ, Hiệp Bình Chánh, Hiệp Bình Phước. Trong đó, các phường có quy hoạch chưa triển khai nhiều là: Hiệp Bình Chánh, Hiệp Bình Phước, Tam Phú, Bình Chiểu và Linh Trung.
Cùng đó, số công trình xây dựng sai phép năm 2018 tăng hơn 21% so với năm 2017 (85 trường hợp so với 70 trường hợp) và 4 tháng đầu năm 2019 tiếp tục tăng hơn 153% so với cùng kỳ 2018 (38 vụ so với 15 vụ).
Theo Phó Chủ tịch UBND TPHCM Trần Vĩnh Tuyến, hiện nay, nhu cầu nhà ở là nhu cầu chính đáng, đặc biệt là đối với người nhập cư, người có thu nhập thấp. Cho nên, Thành phố cần tập trung giải quyết đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người dân nhập cư, người có thu nhập thấp.
Tuy nhiên, hiện nay mức độ trầm trọng của vấn đề xây dựng không phép, sai phép nằm ở góc độ khác, đó là đối tượng "đầu nậu" mua đất nông nghiệp của người dân với giá cao rồi sau đó phân lô, bán nền, xây dựng không phép, sai phép để bán cho người thu nhập thấp. Do việc phân lô bán nền này không bảo đảm đầy đủ hạ tầng nên gần như phá vỡ quy hoạch, phát sinh nhiều vấn đề phức tạp. Thực tế, tại huyện Bình Chánh, Hóc Môn đã xảy ra tình trạng này khá nhiều và hiện vẫn chưa thể xử lý xong.
Trước thực trạng này, Thành ủy đã chỉ đạo chính quyền Thành phố và các quận, huyện kiểm tra, đánh giá lại thực trạng và đề xuất giải pháp giải quyết tồn tại. Theo đó, Bí thư, Chủ tịch các quận, huyện phải chịu trách nhiệm trước Thành ủy về việc để xảy ra tình trạng phân lô bán nền, xây dựng không phép, sai phép.
Trước mắt, UBND TPHCM chỉ đạo Sở Xây dựng và các nơi để xảy ra xây dựng trái phép nhiều như huyện Bình Chánh, Hóc Môn, quận 9... phải siết chặt công tác cấp phép và xử lý quyết liệt đối với các công trình sai phép, không phép. Từ nay đến cuối năm, TPHCM sẽ tiến hành tổng rà soát hoạt động xây dựng nhà ở tại các địa phương để chấn chỉnh kịp thời.