Trung tướng Công an giải đáp thắc mắc về Luật An ninh mạng

Đã trao đổi với Google, Facebook 

PV: Trong quá trình xây dựng dự án Luật An ninh mạng, Ban soạn thảo có làm việc với Google, Facebook không? Ý kiến của họ như thế nào thưa ông?

Chúng ta xây dựng dự thảo Luật An ninh mạng từ tháng cuối năm 2016 theo Nghị quyết của Quốc Hội. Theo nghị quyết, Thủ tướng Chính phủ thành lập Ban soạn thảo. Thành viên của ban soạn thảo gồm nhiều bộ, ngành như Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Công thương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Ngoại giao.

Trong quá trình soạn thảo, chúng tôi đã tiếp cận với người có trách nhiệm của Faceboook, Google và tiếp cận với Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN, Hiệp hội Điện toán đám mây châu Á để giải thích, lắng nghe và tiếp thu theo tinh thần cầu thị. Theo trao đổi của tôi với đại diện của các tập đoàn, chưa thấy họ có ý kiến gì khác. Họ thấy phù hợp và cho biết sẽ nghiên cứu điều chỉnh chiến lược phù hợp.

Như vậy, có khả năng Facebook, Google rời khỏi thị trường Việt Nam hay không?

Chưa có thông tin nào như vậy cả. Việt Nam chiếm một thị phần rất lớn trong hoạt động kinh doanh của Facebook, Google.

Dự luận lo ngại Luật An ninh mạng sẽ ảnh hưởng đến quyền tự do ngôn luận?

Luật này không ảnh hưởng gì đến quyền tự do ngôn luận. Chưa có luật nào đưa ra những bảo hộ quyền và lợi ích cá nhân sử dụng không gian mạng như luật này. Chưa bao giờ quyền trẻ em được bảo vệ như vậy trên không gian mạng, ai bị xúc phạm nhân phẩm, ai bị bịa đặt mà hành vi đó quy chiếu theo 29 điều cấm của Bộ Luật hình sự, gồm những điều luật trực tiếp và những điều luật có liên quan, và kể cả Bộ Luật Dân sự thì phải được xử lý. Chúng ta thoải mái sử dụng mạng khi không vi phạm pháp luật. Phải khẳng định không có gì cản trở tự do ngôn luận.

29 điều của Luật Hình sự cấm trong đời thực thì ảo cũng phải cấm bởi không thể nào đe dọa giết người trên mạng lại được tự do, trong đi đó đe dọa giết người trong đời thực lại bị bắt, không thể nào mua bán vũ khí, hướng dẫn sử dụng vật liệu nổ ngoài đời bị xử lý vi phạm pháp luật còn trên mạng lại thoải mái, không thể nào kích động biểu tình mang bom xăng, gậy gộc ngoài đời bị xử lý mà trên mạng lại không bị xử lý. Đương nhiên tùy theo mức độ và sẽ có hướng dẫn cụ thể. Đây là lần đầu tiên có quy định để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trên không gian mạng. Chúng ta được nói, phản biện các vấn đề, miễn là không vi phạm pháp luật.

Việc triển khai Luật An ninh mạng có vi phạm các Hiệp ước quốc tế mà Việt Nam ký kết?

Chưa bao giờ có vi phạm nào cả, chúng tôi đã rà soát rất đầy đủ. Anh Võ Trọng Việt đã thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải thích rất đầy đủ. Đại diện Bộ Ngoại giao với vai trò thành viên ban soạn thảo, họ đều khẳng định có ngoại lệ và quốc gia nào cũng như vậy.

Nhiều người lo ngại, Luật An ninh mạng sẽ trao quyền quá lớn cho cơ quan chức năng, dẫn đến nguy cơ bị lạm dụng?

Khi xác định nội dung vi phạm pháp luật, liên quan đến vấn đề của bộ, ngành nào, cơ quan ấy sẽ chịu trách nhiệm thẩm định. Nếu liên quan đến vấn đề thông tin truyền thông thì Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ thẩm định, khi liên quan đến văn hóa thì Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ thẩm định. Cơ quan chuyên trách về an ninh mạng của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng sẽ căn cứ vào thẩm định đó mới đề nghị cung cấp thông tin khi điều tra hành vi vi phạm pháp luật. Như vậy, có thể khẳng định không thể lạm quyền.

Hai là, trong điều cấm nói rất rõ, cá nhân, tổ chức nào đó của cơ quan chuyên trách an ninh mạng lợi dụng nghiệp vụ an ninh mạng để xâm phạm an ninh quốc gia, quyền và lợi ích hợp pháp tổ chức, cá nhân, trật tự an toàn xã hội chắc chắn sẽ bị xử lý. Không thể nào đâu, các bạn cũng thấy Cục An ninh mạng và Bộ Tư lệnh tác chiến không gian mạng chưa bao giờ có hành vi như vậy cả. Còn ai đó sử dụng để đánh bạc thì sẽ bị xử lý.

Có ý kiến nói rằng, việc đánh giá hành vi được cho là xấu theo quy định của Luật An ninh mạng nên để cho cơ quan tòa án giải quyết, ông nghĩ sao?

Cơ quan Tòa án chỉ giải quyết khi có tội. Còn khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật thì cơ quan thẩm định là cơ quan chuyên ngành. Tòa án chỉ có thể kết án khi có tội.

Như vậy, người ta sẽ lo lắng rằng, khi họ chưa có tội họ đã phải cung cấp hết các thông tin cá nhân của họ cho cơ quan công an?

Trong Bộ Luật Hình sự, Luật Tố tụng Hình sự đã quy định rõ, khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật thì cơ quan chức năng được điều tra. Khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật về an ninh mạng thì cơ quan chuyên trách an ninh mạng của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng phải điều tra, xác minh tài liệu đó, có đúng vi phạm không, lúc đó người ta mới đề nghị các doanh nghiệp viễn thông, internet để cung cấp thông tin. Có người tung tin rằng, cơ quan an ninh sẽ giám sát tất cả tìa khoản cá nhân. Không có chuyện đó đâu. Chỉ khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật, cơ quan chuyên trách về an ninh mạng mới có văn bản đề nghị các doanh nghiệp cung cấp thông tin.

Chỉ số ít doanh nghiệp nước ngoài phải lưu trữ dữ liệu

Nhiều doanh nghiệp lo ngại thông tin của họ sẽ bị lộ, lọt, Luật An ninh mạng lấy gì để đảm bảo?

Không có doanh nghiệp nào lo lắng cả. Chính các doanh nghiệp đang lưu trữ thông tin của các bạn rất nhiều. Chúng ta đang bị lộ lọt tài khoản cá nhân rất nhiều. Bạn vừa lên sân bay đã có tin nhắn hỏi có đi taxi hay không, đang họp thì nhận được tin mời mua bất động sản, trên mạng đầy links xấu biết rõ địa chỉ các bạn. Chính việc lộ lọt này do sự quản lý không tốt của doanh nghiệp. Doanh nghiệp không có gì phải lo lắng cả. Từ trước đến nay, cơ quan an ninh chưa bao giờ yêu cầu doanh nghiệp cung cấp thông tin. Chỉ khi phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật thì mới đặt vấn đề.

Sau khi Luật An ninh mạng được thông qua, Cơ quan soạn thảo có nhận được phản ứng nào của các doanh nghiệp, hiệp hội?

Đến giờ phút này này, tôi chưa nhận được thông tin nào. Tất cả đều sử dụng không gian mạng để xuyên tạc, bịa đặt, họ đồn dư luận thế này, thế khác. Tôi tin rằng, nếu các bạn làm việc với Viettel, FPT, các bạn sẽ có câu trả lời chính xác và họ thực tế đã trả lời rồi. Các chuyên gia công nghệ hàng đầu đã trả lời rồi.

Trong khuôn khổ luật lần này còn có các nhóm để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông, internet mà trước đây chưa có.

Những nội dung đăng trên mạng trong trường hợp nào sẽ bị coi là nói xấu lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Ví dụ kêu gọi người dân biểu tình có bị coi là cấm trong tình huống này không?

Chúng ta đang bước vào tình huống nguy hiểm về an ninh mạng đây, là kích động biểu tình, gây rối ở Bình Thuận vừa qua. Bây giờ bạn muốn để đập phá, muốn để đốt cháy xe của lực lượng chữa cháy, bạn có thể để người dân đổ máu sao, bạn có thể để 54 chiến sỹ cơ động bị thương sao? Chúng ta phải giải quyết câu chuyện này, đừng để các thế lực xấu lợi dụng đồng bào mình đánh chính đồng bào mình, đừng để cho đồng bào mình đánh phá tài sản bằng tiền thuế của dân.

Sau Luật, các Nghị định, Thông tư sẽ được triển khai như thế nào thưa ông?

Chúng tôi đã bắt tay chuẩn bị cho 25 Nghị định, Thông tư, đương nhiên có ưu tiên Nghị định nào ban hành trước, Nghị định nào ban hành sau. Chúng tôi sẽ phối hợp với các bộ ngành khác xây dựng chứ không phải chỉ là Ban soạn thảo. Quy định liên quan đến bộ phận nào, bộ phận ấy chủ trì soạn thảo. Quá trình soạn thảo sẽ có sự tham gia của các bộ, ngành, doanh nghiệp viễn thông, internet. Ban soạn thảo luôn luôn lắng nghe, cầu thị và tiếp thu điều nào phù hợp nhất.

Liệu các doanh nghiệp sẽ phát sinh thêm chi phí khi thực hiện Luật An ninh mạng không?

Các doanh nghiệp trong nước không phát sinh gì cả. Còn các doanh nghiệp nước ngoài như Facebook, Google phải đóng thuế. Tại sao chúng ta không lo đảm bảo công bằng cho doanh nghiệp trong nước.

Về vấn đề lưu trữ dữ liệu, không phải doanh nghiệp nào cũng phải đặt văn phòng đại diện và lưu trữ dữ liệu. Chúng ta sẽ có quy định rất cụ thể. Số lượng doanh nghiệp phải đặt văn phòng đại diện và lưu trữ dữ liệu sẽ được chọn lọc rất kỹ.