Bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona bùng phát tại Trung Quốc và đang có những diễn biến phức tạp. Số ca nhiễm và số người tử vong tăng nhanh. Tính đến ngày 30/1 ghi nhận 9.700 trường hợp nhiễm virus viêm phổi cấp và hơn 200 trường hợp tử vong.
Trung Quốc hiện nay là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam. Việt Nam lại có đường biên giới đất liền kéo dài với nhiều cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu quốc gia, cửa khẩu phụ là nơi giao nhận, thông thương một số lượng lớn hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai nước.
Tại cuộc họp của Bộ Công Thương bàn giải pháp ứng phó với dịch cúm Corona do Bộ trưởng Trần Tuấn Anh chủ trì, theo báo Công Thương đưa tin, ông Phan Văn Chinh - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu – cho biết, trong năm 2019, kim ngạch xuất khẩu đạt 41,5 tỷ USD, trong đó nhóm nông sản đạt kim ngạch 7 tỷ USD với các mặt hàng chính là chè, cà phê, cao su, sắn lát, hoa quả, hàng đông lạnh...
Hiện nay, do phía Trung Quốc đã bắt đầu hạn chế hoạt động xuất, nhập khẩu nên có ảnh hưởng nhất định đến việc tiêu thụ hàng hoá, nhất là mặt hàng nông, thuỷ sản của Việt Nam, ví dụ mặt hàng thanh long hiện đang ùn ứ tại cửa khẩu Tân Thanh (tỉnh Lạng Sơn).
Theo Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á – châu Phi, bà Lê Hoàng Oanh, do Trung Quốc đã thực hiện một loạt biện pháp đối phó dịch nCoV nên đã ảnh hưởng tiêu cực đến thương mại với nhiều nước, trong đó có Việt Nam. Cụ thể, Trung Quốc đã thông báo việc tạm dừng hoạt động trao đổi hàng hoá của hai tỉnh Vân Nam và Quảng Tây với Việt Nam đã ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu nông sản, nhất trái cây Việt Nam sang Trung Quốc. Hiện nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đã huỷ hợp đồng nhập khẩu hoặc chậm thực hiện đơn hàng nhập khẩu đã ký kết. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đã hạn chế việc đi lại của người dân nên ảnh hưởng trực tiếp đến ngành du lịch, dịch vụ trong nước.
Theo thông tin từ Bộ Công Thương, để phòng chống dịch lan rộng, phía Trung Quốc đã áp dụng một số biện pháp hạn chế giao thương, trong đó Bằng Tường sẽ lùi thời gian mở các cửa khẩu với Việt Nam đến ngày 09 tháng 02 năm 2020 (trừ cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị Quan sẽ mở cửa từ ngày 03 tháng 02 năm 2020). Nhiều mặt hàng nông sản của ta hiện nay chỉ có thể xuất khẩu qua cửa khẩu phụ. Do vậy, việc lùi thời gian mở cửa khẩu sẽ làm ảnh hưởng đến việc xuất khẩu các loại nông sản này, đặc biệt là các mặt hàng đang vào vụ thu hoạch như dưa hấu, thanh long.
Mặt khác, do tình hình lưu thông giữa các địa phương của Trung Quốc cũng gặp khó khăn vì các biện pháp chống dịch nên một số doanh nghiệp Trung Quốc có thể có động thái giãn tiến độ thực hiện các đơn hàng mua thanh long của Việt Nam.
Trước tình hình trên, Bộ Công Thương đã nhanh chóng có thông báo trên Cổng thông tin điện tử của Bộ về tình hình diễn biến tại các cửa khẩu. Bộ cũng đề nghị các doanh nghiệp theo dõi sát diễn biến hoạt động xuất khẩu nông, thủy sản nói chung và trái cây nói riêng qua các tỉnh biên giới phía Bắc như Lạng Sơn, Lào Cai, Quảng Ninh, Cao Bằng... nhằm chủ động kế hoạch sản xuất, đóng gói, giao nhận, xuất khẩu hàng hóa qua các cửa khẩu biên giới, tránh để phát sinh ùn ứ và các tác động bất lợi khác; thực hiện nghiêm túc hoạt động xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc theo thông lệ quốc tế, nâng cao chất lượng, triển khai tốt các quy định về truy xuất nguồn gốc, kê khai vùng trồng, cơ sở đóng gói cũng như các yêu cầu liên quan nhằm đáp ứng quy định, tiêu chuẩn đã thỏa thuận với nước nhập khẩu, tránh phát sinh rủi ro và giảm thiểu thiệt hại trong quá trình sản xuất, kinh doanh.
Các doanh nghiệp cũng cần dự tính phương án ứng phó với khả năng dịch bệnh diễn biến phức tạp, lan rộng, kéo dài dẫn đến việc giao thương với Trung Quốc gặp khó khăn hơn nữa, thậm chí không thể thực hiện được, để từ đó có phương án kịp thời chuyển hướng xuất khẩu sang thị trường khác, tiêu thụ trong nước hoặc đưa vào chế biến, trữ lạnh.
Bộ Công Thương cũng phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị các doanh nghiệp chế biến tăng cường thu mua trái cây tươi tại các tỉnh để chế biến thành các sản phẩm như nước ép, sấy khô... vừa nâng cao giá trị mặt hàng, vừa giúp nông sản có thể lưu giữ được lâu hơn.
Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đề nghị Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics thông báo cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics phụ vụ xuất khẩu hàng hóa sang Trung Quốc cấn bám sát tình hình, trao đổi thường xuyên với đối tác để nắm được những thay đổi phát sinh trong trường hợp bất khả kháng do dịch bệnh gây ra.
Đồng thời, đề nghị các doanh nghiệp dịch vụ logistics, đặc biệt là các doanh nghiệp có kho lạnh ưu tiên, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu nông sản Việt Nam lưu giữ, bảo quản nông sản trong khi chờ xuất khẩu sang Trung Quốc, chuyển hướng xuất khẩu hoặc tiêu thụ trong nước.