Việt Nam ở đâu trong 'cuộc chơi' bán dẫn, AI trị giá 1,5 nghìn tỷ USD?

Đầu năm 2025, một công ty công nghệ khởi nghiệp thuộc tỉnh Hàng Châu, Trung Quốc đã gây chấn động toàn cầu với mô hình AI tạo sinh (GenAI) DeepSeek-R1 có hiệu năng tiệm cận các mô hình AI hàng đầu tại Mỹ nhưng chi phí đầu tư thấp hơn nhiều lần. Sự kiện này đã khẳng định năng lực đổi mới sáng tạo của các công ty công nghệ châu Á, đồng thời cho thấy tầm quan trọng của chiến lược đầu tư hợp lý và chính sách thúc đẩy nghiên cứu – yếu tố then chốt giúp các quốc gia đang phát triển như Việt Nam vươn lên trở thành những trung tâm công nghệ mới.

Lợi thế cạnh tranh của Việt Nam trong bối cảnh quốc tế biến động

Việt Nam đã và đang triển khai chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn đến năm 2030 và tầm nhìn 2050, dựa trên những lợi thế cạnh tranh nổi bật so với các nước trong khu vực. Đầu tiên, Việt Nam sở hữu địa chính trị ổn định với nguồn nhân lực trẻ dồi dào, có tốc độ tăng trưởng lao động chuyên môn cao. Bên cạnh đó, Việt Nam là quốc gia có trữ lượng đất hiếm đứng thứ 2 thế giới - ước tính khoảng 22 triệu tấn, đảm bảo tính liền mạch cho chuỗi giá trị sản xuất linh kiện điện tử và bán dẫn tại Việt Nam.

Chi phí sinh hoạt, lao động và điện năng thấp hơn so với các quốc gia như Malaysia, Thái Lan và Singapore sẽ giảm bớt gánh nặng chi phí vận hành, cùng với các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ về miễn thuế thu nhập, thuế đất và thuế xuất nhập khẩu, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp quốc tế đầu tư vào Việt Nam.

Về chuyên môn trong lĩnh vực công nghệ cao, Việt Nam là quốc gia có tốc độ bắt nhịp nhanh với xu xướng phát triển của ngành bán dẫn toàn cầu. Hàng nghìn kỹ sư Việt Nam đã tham gia vào quá trình thiết kế vi mạch bán dẫn cho các tập đoàn công nghệ lớn suốt hai thập kỷ qua, tích luỹ được nhiều kinh nghiệm quý giá và phát triển được năng lực cạnh tranh chuyên môn. Hiện tại, Việt Nam không chỉ tham gia vào quá trình thiết kế mà còn bắt đầu tiến sâu vào chuỗi cung ứng, góp phần đào tạo và đóng góp nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp bán dẫn.

Trong cuộc đua AI đang diễn ra sôi động tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, Việt Nam đã khẳng định vị thế bằng năng lực phát triển, xây dựng công nghệ AI sáng tạo, phục vụ đời sống, gia tăng năng lực sản xuất, xuất khẩu công nghệ và nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia ở nhiều lĩnh vực. Những gương mặt đại diện như Viettel, FPT hay VinAI đã góp phần giúp Việt Nam chứng minh được tiềm năng để trở thành trung tâm công nghệ cao đại diện cho khu vực Đông Nam Á.

Sự cởi mở đón nhận làn sóng công nghệ và nuôi dưỡng các sáng kiến đổi mới sáng tạo đã giúp Việt Nam xếp hạng thứ 5/10 trong khối ASEAN về chỉ số sẵn sàng AI toàn cầu trong năm 2024 (theo Báo cáo của Oxford Insights), đã cho thấy thành quả nỗ lực của chính phủ trong việc xúc tiến các sáng kiến ứng dụng AI tại Việt Nam.

Với nền tảng được xây dựng trên nền tảng năng lực và chuyên môn cao, Việt Nam đang chứng kiến tốc độ tăng trưởng ấn tượng trong lĩnh vực công nghệ cao dù vẫn còn rất non trẻ. Dự báo thị trường AI Việt Nam sẽ đạt 1 tỷ USD trong năm 2025, tăng trưởng 30% so với cùng kỳ. Thị trường bán dẫn tại Việt Nam cũng được ước tính đạt giá trị 7,01 tỷ USD vào năm 2028 với tốc độ trung bình 6,69%/năm. Những con số này cho thấy sự hấp dẫn của thị trường Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ cao, qua đó, thu hút được sự quan tâm của nhiều ông lớn công nghệ toàn cầu.

Chính phủ đẩy mạnh chiến lược tăng tốc phát triển nền tảng công nghệ cao đến năm 2030

Nhằm thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp trong nước trong lĩnh vực công nghệ cao, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 182/2024/NĐ-CP vào ngày 31/12/2024 về việc thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ Hỗ trợ đầu tư cho R&D công nghệ cao. Quỹ này được thiết lập để hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp đầu tư vào ngành công nghệ cao, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI ) và bán dẫn. Theo quy định, doanh nghiệp có thể nhận hỗ trợ lên đến 50% chi phí đào tạo nhân lực và 30% chi phí đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D).

Bên cạnh đó, trong phiên họp Chính phủ ngày 04/3/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo các cơ quan chức năng điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước năm 2025, đảm bảo ít nhất 3% tổng chi ngân sách được dành cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời cam kết sẽ tăng dần tỷ lệ này trong những năm tiếp theo. Bước tiến này nhằm mục tiêu nâng cao hàm lượng khoa học – công nghệ trong sản phẩm và dịch vụ, tạo điều kiện để Việt Nam đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, tăng cường năng lực cạnh tranh trong các lĩnh vực công nghệ cao.

Song hành cùng Nghị quyết 57-NQ/TW, Chính phủ Việt Nam đang mở rộng các cánh cửa để các doanh nghiệp trong nước và quốc tế mạnh dạn đầu tư, hợp tác nghiên cứu ứng dụng công nghệ mới, tạo điều kiện thuận lợi tiếp cận nguồn vốn cần thiết để mở rộng và nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua đổi mới sáng tạo.

Về đối ngoại, Chính phủ Việt Nam chú trọng xúc tiến, thiết lập những mối “lương duyên” chiến lược với các tập đoàn công nghệ của thế giới để từng bước hiện thực hoá khả năng đưa Việt Nam vào chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đã chọn Việt Nam làm điểm đến đầu tư. NVIDIA đã ký thỏa thuận với Chính phủ Việt Nam để thành lập trung tâm nghiên cứu và phát triển AI , cùng trung tâm dữ liệu AI tại Việt Nam. Hệ sinh thái AI tại Việt Nam chắc chắn sẽ trở nên sôi động bậc nhất khu vực khi các trung tâm dữ liệu và R&D quy mô lớn hoàn thành.

Tuy nhiên, dù sở hữu nhiều lợi thế, Việt Nam vẫn đang đối mặt với thách thức về sự thiếu hụt nhân lực và kinh nghiệm phát triển nền tảng công nghệ cao do năng lực tự chủ công nghệ lõi hạn chế, đồng thời chịu nhiều sự cạnh tranh gay gắt từ các chính sách ưu đãi của các quốc gia có nền tảng vững chắc như Singapore, Malaysia và Indonesia.

Hội nghị AI SC 2025: Bước ngoặt quan trọng cho nền công nghiệp AI và bán dẫn tại Việt Nam

Hội nghị quốc tế về Trí tuệ nhân tạo và Bán dẫn 2025 (AI SC 2025) diễn ra từ ngày 12-16/3 tại Hà Nội và Đà Nẵng được xem là một bước ngoặt quan trọng trong việc liên kết hợp tác quốc tế được tổ chức bởi Aitomatic và đồng tổ chức bởi Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC).

 Hội nghị nằm trong chuỗi sự kiện quốc tế uy tín của Industrial AI Federation với chủ đề "Kiến tạo tương lai: Kết nối AI & Công nghệ bán dẫn toàn cầu", có sự xác nhận tham dự của nhiều đại diện lãnh đạo, nhà nghiên cứu khoa học hàng đầu của các tập đoàn công nghệ lớn trong ngành bán dẫn và AI như Google DeepMind, Meta, NVIDIA, AMD, IBM, Intel, TSMC, Samsung, MediaTek, Qualcomm, Tokyo Electron, Panasonic, Qorvo và Honeywell.

AI SC 2025 không chỉ là sự kiện kết nối mà còn là diễn đàn chuyên sâu về lĩnh vực nghiên cứu AI và bán dẫn, nơi Việt Nam có cơ hội tiếp cận trực tiếp với những tiến bộ công nghệ lõi từ các chuyên gia hàng đầu thế giới. Hội nghi sẽ tập trung vào các nội dung mang tính đột phá, đặc biệt là vai trò của AI trong việc cách mạng hóa quy trình thiết kế và sản xuất chip, cùng với tiềm năng vượt trội của các kiến trúc bán dẫn tiên tiến phục vụ cho AI .

Tại đây, các doanh nghiệp có thể thảo luận với những nhân vật có tầm ảnh hưởng, như cựu CEO Google Eric Schmidt hay Tiến sĩ Lê Viết Quốc từ Google DeepMind sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về xu hướng công nghệ, chiến lược phát triển và cách các quốc gia khác đang vận hành trong cuộc đua này. Hai nhà đồng sáng tạo AlphaChip - Tiến sĩ Anna Goldie từ Google DeepMind và Tiến sĩ Azalia Mirhoseini từ Đại học Stanford - sẽ chia sẻ những đột phá trong thiết kế chip do AI điều khiển từ ý tưởng đến sản xuất và Ông Lợi Nguyễn, Phó Chủ tịch cấp cao tại Marvell sẽ chia sẻ về cơ hội cho Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Các nhà lãnh đạo từ Intel, IBM Research, Tata Electronics và Honeywell sẽ thảo luận về việc triển khai AI thực tế trong sản xuất.

Đặc biệt, sự kiện còn công bố bước chuyển giao quan trọng với việc ra mắt nền tảng mã nguồn mở SemiKong – một sáng kiến được hợp tác và phát triển bởi AI TOMTIC, Tokyo Electron và FPT Software, giúp tăng cường năng lực thiết kế và sản xuất chip ứng dụng AI , hỗ trợ Việt Nam bứt tốc trong bối cảnh các quốc gia như Singapore và Malaysia đã có chỗ đứng trong chuỗi cung ứng bán dẫn,

Ngoài ra, tại AI SC 2025, các doanh nghiệp tham dự sẽ có cơ hội tham gia vào một mạng lưới kết nối chuyên sâu, nơi họ có thể gặp gỡ và thiết lập quan hệ với các nhà lãnh đạo, nhà hoạch định chính sách và nhà đầu tư hàng đầu. Đây không chỉ là cơ hội mở rộng hợp tác kinh doanh mà còn là bước đi chiến lược giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận công nghệ tiên tiến và thiết lập quan hệ đối tác với các tập đoàn lớn. 

Hội nghị đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực nghiên cứu công nghệ lõi, thu hút đầu tư quốc tế vào các sáng kiến đổi mới và tạo đà để doanh nghiệp Việt tiến sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.