Xu thế dùng chung hạ tầng viễn thông gia tăng, doanh nghiệp trên sàn chứng khoán lãi lớn nhờ TowerCo

Đầu tư cho thuê hạ tầng viễn thông (TowerCo) là loại hình kinh doanh khá phổ biến trên thế giới. Với hình thức này, sẽ có đơn vị độc lập đứng ra đầu tư hạ tầng viễn thông (trạm BTS, cáp quang, hệ thống inbuilding, hệ thống năng lượng) và sau đó cho các nhà mạng (MNOs) thuê lại. Khi đó, nhà mạng viễn thông thay vì phải phân bổ nguồn lực đầu tư hạ tầng sẽ tập trung hơn vào việc củng cố, nâng cao dịch vụ viễn thông, mang lại lợi ích không chỉ cho khách hàng mà chính nhà mạng viễn thông nhờ cắt giảm chi phí.

Theo TowerExchange, các TowerCo trên thế giới sở hữu tới 84% trạm BTS. Một số TowerCo lớn có thể kể tới như American Tower Co, SBA Communications, Crown Castle International Corp, China Tower, Indus Tower…hay ngay tại khu vực Đông Nam Á là sự hiện diện của OCK TowerCo (Malaysia), STP Tower (Indonesia), NTD (Myanmar)…Nhìn chung, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực TowerCo có tỷ suất sinh lợi khá lớn và càng nhiều doanh nghiệp thuê chung hạ tầng thì hiệu quả kinh doanh của các TowerCo càng cao.

Mô hình hoạt động TowerCo

Tuy nhiên tại Việt Nam, hầu hết các nhà mạng đều tự chủ hạ tầng viễn thông khiến cho thị trường TowerCo chưa thực sự phát triển, có phần manh mún và chưa có TowerCo nào thực sự chi phối thị trường.

Biên lãi gộp cao ngất ngưởng, doanh nghiệp trên sàn chứng khoán lãi lớn nhờ TowerCo

Trên sàn chứng khoán Việt Nam có sự hiện diện của một vài doanh nghiệp hoạt động kinh doanh TowerCo với tỷ suất sinh lợi khá lớn, nhưng quy mô hiện còn khiêm tốn. Có quy mô lớn nhất trong các doanh nghiệp TowerCo trên sàn chứng khoán hiện là Viettel Construction (Mã CK: CTR).

Tiền thân là doanh nghiệp xây lắp viễn thông với khách hàng chính là tập đoàn mẹ Viettel, từ năm 2019, Viettel Construction đã mở rộng kinh doanh sang lĩnh vực TowerCo và mảng kinh doanh mới này đang tăng trưởng "thần tốc".

Tính đến cuối tháng 7/2021, Viettel Constrution đã sở hữu 1.360 trạm BTS. Trong năm 2021, Viettel Constrution đặt kế hoạch nâng số trạm BTS sở hữu lên khoảng 3.000. Ngoài trạm BTS, Viettel Construction hiện sở hữu 2.600km cáp quang treo, 4 tuyến cống bể ngầm, phủ sóng di động tòa nhà với gần 3 triệu m2 và 47 hệ năng lượng mặt trời công suất 17,7MWp. Với tốc độ tăng trưởng nhanh trong thời gian qua, Viettel Construction đang hướng tới việc sớm trở thành TowerCo lớn nhất Việt Nam.

Về hoạt động kinh doanh, nếu như thời điểm mới đi vào kinh doanh TowerCo năm 2019, doanh thu lĩnh vực này của Viettel Construction chỉ đạt 8,62 tỷ đồng và lãi gộp 2,37 tỷ đồng thì đến năm 2020 doanh thu đã tăng lên 65,3 tỷ đồng và lãi gộp 46,8 tỷ đồng.

Liên tục đẩy mạnh đầu tư, nửa đầu năm 2021, doanh thu TowerCo của Viettel Construction đã tăng lên 88,3 tỷ đồng, gấp gần 6 lần cùng kỳ 2020, thậm chí lớn hơn cả 2 năm trước cộng lại. Lãi gộp từ mảng TowerCo của Viettel Construction trong nửa đầu năm đạt 34,51 tỷ đồng, biên lãi gộp cũng cải thiện mạnh lên 39%.

Tại ĐHCĐ năm 2021, ông Phạm Đình Trường – Tổng Giám đốc Viettel Construction cho biết công ty hiện đã cho nhà mạng bên ngoài Viettel thuê trạm. Tỷ lệ dùng chung trạm (tenancy ratio) khi đó của công ty xấp xỉ 1,1 và công ty kỳ vọng sẽ tăng tỷ lệ dùng chung lên 1,2 – 1,3 sau khoảng 2 đến 3 năm. Ngoài ra, Viettel Construction cũng đã đàm phán đặt độc quyền trạm tại một số khu đô thị lớn, từ đó kỳ vọng có thể cho nhiều nhà mạng thuê dùng chung.

Ngoài Viettel Construction, hiện còn có CTCP Kỹ thuật điện Toàn Cầu (Mã CK: GLT) cũng hoạt động trong lĩnh vực TowerCo. GLT đã tham gia đầu tư vào lĩnh vực TowerCo từ năm 2007, tuy nhiên quy mô đầu tư đến nay vẫn khá nhỏ với khoảng 238 trạm BTS. Nguyên giá các trạm này là hơn 62 tỷ đồng nhưng do đầu tư đã lâu nên khấu hao gần hết và giá trị hiện còn khoảng hơn 17 tỷ đồng.

Về hoạt động kinh doanh, mỗi năm mảng TowerCo mang về cho GLT khoảng 30 tỷ doanh thu và hơn 17 tỷ đồng lãi gộp. Biên lãi gộp từ kinh doanh TowerCo của GLT khá cao, thường trên 42%, thậm chí có những năm lên trên 50%.

Trong quý 1/2021 (niên độ tài chính 1/4-30/6/2021), mảng TowerCo mang về cho GLT doanh thu 6,62 tỷ đồng và lợi nhuận gộp 2,97 tỷ đồng, tương ứng tỷ suất lợi nhuận 45%.

Hiện mảng kinh doanh TowerCo đang chiếm khoảng 30% cơ cấu doanh thu của GLT nhưng tại buổi gặp mặt trực tuyến mới đây, lãnh đạo công ty cho biết đang có kế hoạch bán toàn bộ 238 trạm BTS hiện có với lợi nhuận kỳ vọng là 70 tỷ đồng. Công ty cho biết các trạm BTS đã hoạt động trong 15 năm, một số trạm đã hết khấu hao. Việc tiếp tục vận hành các trạm sẽ tốn một khoản chi phí bảo trì lớn, do đó, GLT quyết định bán để đầu tư sang Data Centers.

Ngoài Viettel Construction và GLT đang trực tiếp sở hữu trạm BTS, một số doanh nghiệp khác như CNIT (ICT) hay Mobifone Service cũng có ngành nghề kinh doanh liên quan đến cho thuê hạ tầng viễn thông, nhưng hiện nay cả 2 doanh nghiệp này đều không sở hữu trạm BTS nào.

Cơ hội nào cho TowerCo?

TowerCo được đánh giá là xu thế chung trong ngành viễn thông thế giới bởi lợi ích mang lại cho các bên. Với nhà mạng (Viettel, Mobifone, Vinaphone…) thay vì phải tự đầu tư hạ tầng viễn thông có thể thuê lại từ các TowerCo, giúp tiết giảm chi phí, qua đó tập trung nguồn lực để nâng cao chất lượng dịch vụ. Trong những năm tới, việc đẩy mạnh thương mại hóa 5G sẽ khiến các nhà mạng cần nguồn vốn đầu tư không hề nhỏ và việc dùng chung hạ tầng viễn thông sẽ giúp tiết giảm đáng kể chi phí.

Với các doanh nghiệp TowerCo, việc có thêm các nhà mạng dùng chung hạ tầng sẽ giúp nâng cao hiệu quả đầu tư, từ đó cải thiện đáng kể lợi nhuận.

Việt Nam hiện được đánh giá là thị trường giàu tiềm năng cho TowerCo khi cả tỷ lệ dùng chung lẫn giá thuê đều thấp hơn nhiều so với mức bình quân khu vực và thế giới.

Dữ liệu thống kê cho biết tỷ lệ dùng chung tại Việt Nam hiện vào khoảng 1,2 – 1,3x, trong khi tỷ lệ dùng chung tại Mỹ là 2,5; Trung Quốc là 1,48; Ấn Độ 2,1; Myanmar 1,6; Indonesia là 1,8. Mức phí cho thuê Tower tại Việt Nam hiện cũng chỉ khoảng 300 USD/tower/tháng, thấp hơn nhiều so với các nước trong ASEAN như Myanmar 900 USD/tower/tháng; Indonesia là 1.150 USD hay Malaysia là 1.250 USD.

Theo các chuyên gia, việc dùng chung hạ tầng viễn thông sẽ giúp tiết giảm đáng kể chi phí đầu tư, nâng cao mỹ quan đô thị khi mà tình trạng hiện nay đang là một vị trí có 3 trạm BTS của 3 nhà mạng khác nhau.

Để thúc đẩy việc dùng chung hạ tầng viễn thông, Bộ TT&TT đã ban hành Chỉ thị số 52/CT-BTTTT về tăng cường chia sẻ, sử dụng chung cơ sở hạ tầng kỹ thuật viễn thông thụ động giữa các doanh nghiệp viễn thông. Chỉ thị nhằm làm tăng hiệu quả đầu tư của các doanh nghiệp, giảm bớt công trình hạ tầng kĩ thuật ngầm, đảm bảo an toàn môi trường và an toàn của người dân.

Trên thực tế, các doanh nghiệp viễn thông lớn như Viettel, VNPT, Mobifone đã có những ký kết chia sẻ dùng chung hạ tầng viễn thông và xu hướng này được dự báo sẽ gia tăng trong những năm tới khi mạng 5G được triển khai.

Vào cuối tháng 5 vừa qua, dưới sự chứng kiến của Cục Viễn thông – Bộ Thông tin và Truyền thông, 3 nhà mạng Viettel, VNPT và Mobifone đã tổ chức ký kết trực tuyến thỏa thuận triển khai thử nghiệm dùng chung mạng 5G nhằm góp phần sớm đưa mạng 5G triển khai thương mại trên phạm vi toàn quốc, đồng thời đảm bảo mỹ quan đô thị, xã hội nói chung và tăng cường hiệu quả đầu tư hạ tầng của chính các doanh nghiệp.

Với đặc điểm sử dụng băng tần có bước sóng milimet, vùng phủ sóng của các trạm BTS 5G đạt vài trăm mét so với bán kính vùng phủ từ 2-3km của các trạm 2G/3G/4G như trước đây; đòi hỏi cần triển khai, lắp đặt số lượng trạm BTS 5G lớn hơn rất nhiều. Vì vậy, việc triển khai dùng chung hạ tầng/vị trí lắp trạm 5G là điều cần thiết với các nhà mạng và đây sẽ là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp TowerCo.